گزارش
ایمن‌سازی جاده مرگ یوز آسیایی
جاده عباسآباد- میاندشت به دستور رئیس‌جمهوری برای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی ایران ایمن‌سازی می‌شود
تلفات یوزپلنگ‌های آسیایی ایران در جاده عباسآباد - میاندشت در منطقه حفاظت‌شده توران در استان سمنان که زیستگاه اصلی یوزپلنگ‌های آسیایی ایران است به اندازه‌ای افزایش داشته که رئیس‌جمهوری دستور ایمن‌سازی این منطقه برای عبور بی‌خطر یوزهای آسیایی ایران را صادر کرده و وزارت راه‌وشهرسازی موظف شده است در همکاری با سازمان حفاظت محیط‌زیست مسیر 34کیلومتری عبور یوزهای آسیایی ایران را فنس‌کشی، نورپردازی و با نصب دوربین و ایجاد و تعمیر زیرگذرها برای عبور یوزپلنگ‌های حفاظت شده ایران ایمن کند و تلفات یوزهای آسیایی ایران را در سوانح جاده‌ای به صفر برساند. در همین رابطه علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست به ایرنا گفته است که همین هفته از جاده عباسآباد-میاندشت در شهرستان میامی بازدید و موضوع فنس‌کشی ۳۴کیلومتری در این منطقه را پیگیری می‌کند.
پیش از این اعلام، فعالان محیط‌زیست و حیات‌وحش در کارزاری از سازمان حفاظت محیط‌زیست خواسته بودند که دلیل تعویق در فنس‌کشی جاده محل تردد یوزپلنگ‌های آسیایی ایران که به تلف شدن چندین قلاده از اینگونه کمیاب و حفاظت شده جهانی در طبیعت کشور منجر شده بود، توضیح دهد.
علی سلاجقه حالا در واکنش به این درخواست گفته است: این جاده در شهرستان میامی از منطقه حفاظت‌شده توران عبور می‌کند و براساس آیین‌نامه قانون شکار و صید، جزوتکالیف وزارت راه‌وشهرسازی بوده که این جاده را فنس‌کشی، تابلوهای راهنمایی و رانندگی مناسب نصب و نور آن را تأمین کند.
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست افزود: این اتفاق از سال۹۵ تا کنون رخ نداده و سازمان حفاظت محیط‌زیست تنها توانسته است حدود ۸کیلومتر از فنس‌کشی این محدوده را انجام دهد.
به‌گفته معاون رئیس‌جمهور، در جلسات اخیر که با مسئولان وزارت راه‌وشهرسازی برگزار شد، آنها مکلف شدند ۳۴کیلومتر فنس‌کشی انجام دهند و معابر زیرگذر برای عبور بی‌خطر یوزپلنگ آسیایی ایران ایجاد کنند.
وی افزود: وزیر راه‌وشهرسازی نیز اعلام کرد که این هفته و در نخستین فرصت از منطقه بازدید و موضوع فنس‌کشی را پیگیری می‌کند.
به‌گفته سلاجقه، سازمان حفاظت محیط‌زیست برای ایمن‌سازی مسیر تردد یوزپلنگ‌های آسیایی هم در جاده عباسآباد - میاندشت و هم در همه جاده‌هایی که زیستگاه‌ها و حیات‌وحش از آنها عبور می‌کنند وارد کار شده و تمام مکاتبات نیز انجام شده است.
سلاجقه همچنین از اجرایی شدن قراردادی با جهاد دانشگاهی در زمینه تکثیر یوزپلنگ آسیایی ایران و ایجاد بانک سلولی حیات‌وحش ایران با جهاد دانشگاهی خبر داد و گفت: ایران عضو 4کشور دنیاست که بانک سلولی گونه‌های جانوری در معرض خطر را راه‌اندازی کرده است.
به‌گفته او، هم‌اکنون بافت‌هایی از ۲۶گونه در اولویت که در معرض خطر هستند دریافت و سلول‌ها جداسازی شده و مسائل مربوط به دامپزشکی آن دنبال می‌شود تا بتوان تکثیر گونه‌های در معرض خطر در محیط‌زیست را به‌غیر از آنچه در حیات وحش و اسارت اتفاق می‌افتد، به‌صورت ژنتیک انجام داد.
قتلگاه یوزهای آسیایی
جاده عباسآباد - میاندشت که از داخل منطقه حفاظت شده پارک ملی توران عبور می‌کند حدود یک دهه است که به قتلگاه یوزپلنگ‌های آسیایی تبدیل شده و آخرین مورد از تلفات این گونه مربوط به تصادف هفته نخست نوروز یک قلاده یوزپلنگ ماده به نام ماجراد است که به همراه 3جنین خود در تصادف جاده‌ای با خودرو در این جاده جان باخت.
در فاصله سال‌های ۱۳۸۹تا۱۳۹۷ 7، قلاده یوزپلنگ آسیایی ایران به اعلام ایرنا و در تابستان۱۴۰۱ نیز یک قلاده یوزپلنگ و در فروردین1402 نیز یک قلاده یوزپلنگ ماده دیگر در جاده عباسآباد-میاندشت قربانی تصادفات جاده‌ای شدند و از بین رفتند.
سال‌های زیادی از آغاز نخستین مکاتبات سازمان حفاظت محیط‌زیست با وزارت راه‌وشهرسازی برای ایمن‌سازی این جاده با هدف حفاظت از یوزپلنگ آسیایی ایران و جلوگیری از تلفات این گونه جانوری ارزشمند ایران گذشته است و چندین مورد مکاتبه در سال‌های اخیر انجام شد اما مقامات وقت وزارت راه‌وشهرسازی هربار این موضوع را پشت گوش انداختند تا آنکه در دولت سیزدهم، سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری بر ایمن‌سازی این مسیر تأکید کرد. تلفات یوزپلنگ آسیایی ایران در این جاده به اندازه‌ای افزایش یافته است که بهرام‌علی ظاهری، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان پس از کشته شدن ماجراد، یوزپلنگی که هنگام عبور از این جاده در تصادف جاده‌ای جان باخت، اعلام کرد: از دهه۹۰ تاکنون محدوده عباسآباد - میاندشت به قتلگاه گونه ارزشمند یوزپلنگ آسیایی مبدل شده است.
ثبت 37قلاده یوزپلنگ آسیایی در منطقه توران
حسن اکبری، معاون محیط‌زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز به ایرنا خبر داده است که بعد از تلف شدن ماجراد در تصادف جاده‌ای، با رئیس‌جمهوری مکاتبه شد و به دستور رئیس‌جمهور و براساس مکاتبات انجام شده، وزارت راه‌وشهرسازی پیگیر موضوع ایمن‌سازی جاده عباسآباد - میاندشت برای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی است. طرح ایمن‌سازی این جاده نیز به وزارت راه‌وشهرسازی ارسال شده و حالا باید صبر کرد و دید نتیجه دستور رئیس‌جمهوری و درخواست طرح ایمن‌سازی از سوی سازمان حفاظت محیط زیست برای جلوگیری از تلفات جاده‌ای یوز آسیایی ایران در منطقه توران چه می‌شود؟
به‌گفته این مقام مسئول در سازمان حفاظت محیط‌زیست، در طرح ارسال شده به وزارت راه‌وشهرسازی، تمام جزئیات به تفکیک بیان شده و بر فنس‌کشی محدوده، نصب دوربین کنترل سرعت، نورپردازی معبر و تعمیر و احداث زیرگذرها تأکید شده است.
اکبری گفت: محور میامی - سبزوار حد فاصل کاروانسرای میاندشت تا عباسآباد حدود ۷۹کیلومتر است که نقطه داغ ما برای وقوع حوادث جاده‌ای برای یوزهاست و بعد از بررسی‌ها طبق طرح ایمن‌سازی ۳۵کیلومتر فنس‌کشی در این محدوده پیش‌بینی شده است. همچنین مقرر شد تا هر 3تا5 کیلومتر یک زیرگذر بهسازی شود تا امکان عبور حیات‌وحش فراهم شود. بر روشنایی تمام این ۷۹کیلومتر نیز تأکید شده تا هم راننده و هم حیوان دید بهتری داشته باشند. در این محدوده کنترل سرعت نیز بسیار مهم است که قرار شد با نصب دوربین کنترل سرعت این مسئله نیز مدیریت شود.
اکبری درباره تعداد جمعیت یوزپلنگ در کشور گفت: آخرین آماری که داریم و مربوط به سال گذشته است، 7قلاده یوز ماده و ۳۰قلاده یوز نر در منطقه توران ثبت شده بود که یکی از ماده‌ها (ماجراد) تلف شد. این تعداد شناسامه‌دار هستند و ممکن است یوزهای دیگری هم در منطقه باشند که از دید ما دور مانده‌اند. چون منطقه بسیار وسیع است و ما هم برای سرشماری محدودیت دوربین داریم، همچنین دامداران زیادی در منطقه حضور دارند و امکان اینکه بتوانیم پایش را گسترده انجام دهیم وجود ندارد.
