ایستگاه ۴۱

سعید مروتی- روزنامه‌نگار

قطاری که در ۱۲بهمن۱۳۶۱ حرکتش را آغاز کرد، حالا به ایستگاه چهل‌و‌یکم رسیده است؛ جشنواره‌ای که روزگاری ‌آینه تمام‌نمای سینمای ایران بود و بعدها به ویترین این سینما تبدیل شد؛ مهم‌ترین سالانه سینمای ایران و از معدود آیین‌های بازمانده از جشن‌های پیروزی انقلاب در دهه۶۰ که همچنان برقرار مانده است؛ جشنواره‌ای با فراز و نشیب‌ها و داستان‌های بسیار که تاریخش به‌نوعی مترادف با تاریخ سینمای پس از انقلاب نیز هست‌(دستکم در ۱۶دوره اول که همه فیلم‌ها ملزم به حضور در جشنواره بودند، این حکم کاملا صادق بود)‌. جشنواره‌ای که به‌مدت ۱۰‌روز سینمای ایران را تیتر یک رسانه‌ها می‌کند. همه رسانه‌هایی که در طول سال اخبار سیاست، اقتصاد و اجتماع را در اولویت قرار می‌دهند، به بهمن که می‌رسیم سینمای ایران و جشنواره فیلم‌اش را در اولویت قرار می‌دهند؛ جشنواره‌ای که آن را با صف‌های طولانی به یاد می‌آوریم. اصطلاح «تماشاگر جشنواره‌ای» هم از دل همین صف‌ها و واکنش‌ها بیرون آمد. تماشاگری که جدی‌تر و پیگیر‌تر از مخاطب عادی سینما‌ست و اهل دنبال‌کردن اخبار و خواندن نقد فیلم و مطلب سینمایی است. 
جشنواره فیلم فجر معمولا این گروه را مخاطب هدف خود می‌داند؛ مخاطبی که اغلب جوان است و عموما تحصیل‌کرده. جشنواره‌ای که تاریخش می‌گوید میانه‌ای با سینمای عامه‌پسند ندارد، چنین مخاطبی را هدف قرار می‌دهد. کمدی پر‌امید گیشه و ملودرام پر‌ستاره راهشان به فیلم فجر نمی‌خورد که هیچ، حضورشان درجشنواره ممکن است به زیان‌شان‌هم تمام شود. 
فستیوال در همه جای دنیا بیشتر ویترین است تا گیشه؛ چنان‌که در همه جا نهادهای دولتی و عمومی نقش حامی مالی جشنواره‌ها را بازی‌می‌کنند. جشنواره‌هایی که دیرپا تا نوظهور استراتژی دارند و با هدف و برنامه مشخص و معینی برگزار می‌شوند. چنین استراتژی‌ای را به‌سختی می‌توان در مورد فیلم فجر سراغ گرفت و علتش تغییر لحن و رویکرد جشنواره در گذر زمان است؛ اتفاقی که محصول تغییر دولت‌ها‌ست که هر کابینه‌ای وزیر ارشادی دارد و هر وزیر ارشادی رئیس سازمان سینمایی‌ای. در طول ۴ دهه مفهومی به نام سیاست‌های سینمایی شکل گرفته که مولفش وزارت ارشاد و محل تجلی‌اش جشنواره فیلم فجر است. با این مقدمه می‌توان گفت جشنواره چهل‌و‌یکم مهم‌ترین محل برای ارزیابی کارنامه سینمایی‌دولت سیزدهم است.
جشنواره ای که سال گذشته خزاعی و همکارانش فقط برگزار کننده‌اش بودند و اغلب فیلم ها در دولت قبلی تولید شده بودند. امسال اما صفر تا صد جشنواره را باید به نام دولت مستقر نوشت. جشنواره چهل و یکم ویژگی های منحصر به فردی دارد که یکی از آن‌ها حضور پر تعداد جوان هاست. 
جشنواره ای خاص و منحصر به فرد که شاید مطلعی بر فصلی تازه باشد‌. لکوموتیو به ایستگاه چهل و یکم رسیده و مسافران منتظرند.