آزاده سلطانی- روزنامه‌نگار
غلامحسین افشردی، معروف به حسن باقری از فرماندهان جوان و استراتژیست دوران دفاع مقدس به‌شمار می‌رود که در عملیات‌های فتح‌المبین، رمضان و بیت‌المقدس نقش مؤثر و فعالی داشت. آزادسازی خرمشهر در سوم خرداد ۱۳۶۱ از مهم‌ترین دستاوردهای عملیاتی و فرماندهی او محسوب می‌شود. غلامحسین افشردی، پیش از شروع جنگ تحمیلی کارش را در روزنامه جمهوری اسلامی شروع کرد؛ خبرنگار جوانی که عاشق کارش بود و برای تهیه گزارش‌ها و رصد اخبار، خستگی‌ناپذیر بود. کتاب «نبرد تنگه‌ها» به نویسندگی «مصطفی رحیمی» از انتشارات شهید حسن باقری است. این اثر نخستین کتاب از سری کتاب‌های «نقش شهید حسن باقری در عملیات‌های پیروزمند جنگ» است و تصویر کاملی از عملیات فتح‌المبین پیش روی مخاطب قرار می‌دهد. شکل‌گیری این اثر توسط مصطفی رحیمی و از سال 1389آغاز شد. نویسنده علاوه بر استناد بر نوارهای صوتی با مطالعه اسناد حسن باقری طی دوران قبل از عملیات، مصاحبه با فرماندهان جنگ در رده‌های قرارگاه تیپ، بازدید از منطقه عملیات و مسیر رزمندگان و گردان‌های عمل‌کننده توانسته تصویری کامل از عملیات فتح‌المبین به‌ویژه نقش مؤثر حسن باقری در این عملیات ارائه دهد.
استراتژی جنگ را تغییر داد
شهید حسن باقری به‌عنوان یک نظریه‌پرداز بزرگ نظامی توانست استراتژی جنگ را تغییر دهد. فتح‌الله جعفری از پژوهشگران مؤسسه شهید حسن باقری، در مقدمه کتاب درباره شهید باقری می‌گوید: «او ادبیاتی را وارد مسائل دفاعی کرد که تا آن دوران سابقه نداشت و به سرعت توانست با تسلط بر زمین نبرد و دشمن راه مقابله با متجاوز را پیدا کند. شهید باقری، جنگ را فرصت طلایی برای رشد استعدادها می‌دانست؛ چنانکه در یادداشت‌های خود نوشته بود: «این جنگ فرصت‌های طلایی بسیاری را جهت رشد استعدادها به ما داده است. نیروهای ما با توجه به بعد انقلابی که دارند و چشم و گوش‌بسته تابع قوانین از خارج آمده نیستند، می‌توانند از قالب‌های پیش‌ساخته خارج شوند و با فکر سازنده خویش روش‌هایی را ابداع کنند که دشمن نتواند به سادگی به دفاع در مقابل آنها برخیزد.» او معتقد بود: «چیزی که دشمنان آمریکایی را به تنگ می‌آورد این است که ما در فکر کردن به بن‌بست نمی‌رسیم و این باعث می‌شود در عمل به بن‌بست نرسیم.»
روایت یک عملیات سخت
«مرتضی قاضی» منتقد و نویسنده آثار دفاع‌‌مقدس در مورد ساختار کتاب «نبرد تنگه‌ها» می‌گوید: «باید خودتان را جای نویسنده بگذارید تا ببینید که او چه کار بزرگی کرده است. او می‌خواهد یک عملیات بزرگ و بسیار سخت را روایت کند. از آن طرف قصد ندارد کتابش یک کتاب عملیاتی و نظامی بشود. از طرف دیگر، دوربین را پشت سر حسن باقری گذاشته است و فقط او را تعقیب می‌کند و می‌خواهد شخصیت او را شناسایی کند، از یک طرف دیگر، دوربین او نمی‌تواند تنها حسن را ببیند و نسبت به اطرافیان او بی‌تفاوت باشد تا روایتش مبالغه‌آمیز نباشد. مسئله دیگر این است که حین عملیات دارد عملکرد 4قرارگاه را با هم دنبال و روایت می‌کند. به‌نظر من آقای رحیمی به خوبی از عهده این مأموریت برآمده است.»
تکیه به اسناد معتبر
قاضی در ادامه می‌گوید: «مسئله بعد، نقش بی‌نظیر اسناد در این کتاب است. من که در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس فعالیت کرده‌ام، باید اذعان کنم که گمان نمی‌کنم اسناد عملیات فتح‌المبین به شکلی که در کتاب «نبرد تنگه‌ها» آمده است، پیاده و گویاسازی شده باشد. همه این زحمات مربوط به خود آقای رحیمی و تیم پشتیبان این کتاب و مؤسسه شهید حسن باقری است و باید به آنها خداقوت گفت. یکی دیگر از ویژگی‌های این کتاب آن است که توانسته لحن و فضای رفتاری شهید حسن باقری را به مخاطب منتقل کند. بیسیم‌ها در کتاب با لحن محاوره آمده‌اند و همین مسئله در انتقال لحن شهید باقری، به‌عنوان یک بچه تهرانی، بسیار مؤثر است. به‌نظر بنده همانطور که قهرمان داستان کتاب لحن دارد، نویسنده هم لحن دارد. من حین مطالعه کتاب گاهی از نثر و بعضی تعابیر ادبی آقای رحیمی به وجد می‌آمدم. در جای‌جای کتاب از تعابیر ادبی تازه و نو و بدیع استفاده می‌کند. لحن روایت کتاب بسیار صمیمی است. مخاطب را از این قرارگاه به آن قرارگاه و از این جبهه به آن جبهه و از این جلسه به آن جلسه می‌برد؛ طوری که خواننده کتاب در دریای اسناد و اتفاقات دچار سردرگمی نمی‌شود. فصل‌ها با عباراتی جذاب شروع می‌شوند و طوری در ذهن مخاطب قلاب می‌اندازند که مخاطب، علاقه‌مند به مطالعه ادامه متن می‌شود. رحیمی آنقدر روان و جذاب روایت کرده است که آدم به‌واقع، پژوهشی‌بودن این کتاب را فراموش می‌کند. به همین دلیل است که بنده بعد روایی کتاب را بر بعد پژوهشی آن غالب می‌دانم؛ اتفاقی که در برخی از کتاب‌هایی از این جنس رخ نمی‌دهد. البته برخی نقدها نیز به کتاب وارد است که به آنها اشاره می‌کنم. به‌نظرم چنین کتابی با چنین حجمی و با چنین موضوع مهمی، حتماً نیاز به میان‌تیتر دارد.»
یادی از شهید باقری در«نبرد تنگه‌ها»
بچه تهرانی در جبهه‌ها چه کارها که نکرد
در همینه زمینه :
