مجرمانی که مهربانی یاد می‌گیرند

فاطمه عباسی

سال92 بود که برای نخستین‌بار قانون جدیدی با عنوان «مجازات جایگزین حبس» در قانون مجازات اسلامی تصویب شد که درصورت وجود شرایط خاص، مجازات‌های حبس به مجازات‌های دیگری تبدیل شود. نخستین بار هم که بحث‌هایی در زمینه کم کردن مجازات‌های جایگزین حبس جرم اولی‌ها و تبدیل مجازات‌هایی مانند حبس به خدمات عام‌المنفعه مطرح شد، بیشتر برای قضات شوخی به‌نظر می‌رسید اما این کار از همان سال92 به‌صورت وحدت رویه در قانون مجازات اسلامی، الزامی شد. مجازات‌های جایگزینی مانند رونویسی از احادیث، فراگیری حدیث با مضامین مهربانی با حیوانات یا بخشش محکوم به شرط ترک اعتیاد و... .
سال‌های زیادی نیست که مجازات‌های جایگزین در نظام قضایی ایران باب شده است اما قضات معتقدند که در کاهش یا تکرار نشدن جرم نقش مؤثری ایفا می‌کند و حبس‌های کوتاه‌مدت آثار مخربی برای فرد دارد و ضرر آن از سودش بیشتر است. احتمالا در خبرها خوانده‌اید که همین چند وقت پیش دادگاه اشنویه در اقدامی جالب و در راستای مجازات‌های جایگزین حبس، حکمی به نفع پیروز توله یوز معروف ایرانی صادر کرد و ۳نفر از دامدارانی که به‌علت چرای غیرمجاز در منطقه دستگیر شده بودند را محکوم به تهیه غذای ۳‌ماه پیروز، توله یوزپلنگ ایرانی به ارزش ۲۲۰میلیون ریال کرد. حالا هم یکی از جدیدترین مجازات‌های جایگزین حبس در استان خراسان‌جنوبی اتفاق افتاده است. آنطور که رئیس جمعیت هلال‌احمر شهرستان بشرویه گفته، مجرمی که برای نگهداری مواد‌مخدر دستگیر شده بود و مجازات حبس، شلاق و جزای نقدی داشت، با حکم جایگزین حبس به تهیه و تامین لوازم گرمایشی برای زلزله‌زدگان شهرستان بشرویه محکوم شد. همانطور که احتمالا می‌دانید 2زلزله به بزرگی 5.4ریشتر ۲۲آذر و 5.1ریشتر 3دی امسال مناطقی از خراسان‌جنوبی را لرزاند که کانون آن شهرستان بشرویه بود و خسارات مالی زیادی برجای گذاشت. به همین دلیل هم، از آنجا که این مجرم سابقه کیفری نداشته و در دادگاه ابراز پشیمانی کرده، قاضی ترجیح داده به‌جای حبس به حکم جایگزین برایش صادر کند و او را مکلف به تهیه لوازم گرمایشی و تحویل آن به هلال‌احمر شهرستان بشرویه برای توزیع بین زلزله‌زدگان کرده است. مجرم حکم را اجرا کرده و وسایل گرمایشی را با حضور نماینده دادستانی، هلال‌احمر، بهزیستی، دهیاران و مسئولان خانه‌های هلال در روستاهای رقه، باغدهک، موردستان، یگی و خداآفرید این شهرستان توزیع کرده است. به هر حال آنطور که مسئولان قضایی می‌گویند، صدور اینگونه احکام در راستای افزایش احساس نوع دوستی که نوعی آموزش اخلاقی برای ارتقا و ترویج روش صحیح زندگی در اجتماع است، گام مؤثری برای سلامت جامعه محسوب می‌شود.