تقلای‌کشورها برای نجات مدارس از آلودگی هوا

هدیه شیرانی- روزنامه‌نگار

در جهان امروز تقریبا همه ساکنان کره زمین در هوای آلوده نفس می‌کشند. براساس آخرین برآوردهای سازمان بهداشت جهانی (WHO) بیش از 99درصد از مردم جهان در مناطقی زندگی می‌کنند که آلودگی هوا بیش از سطح استانداردی است که این سازمان اعلام کرده است. این آلودگی به‌طور متوسط 2.2سال از میانگین جهانی امید به زندگی برای هر فرد را کم کرده است که در مجموع 17میلیارد سال زندگی می‌شود. در این میان یکی از آسیب‌پذیرترین گروه‌ها در برابر آلودگی هوا کودکان هستند. سازمان بهداشت جهانی گزارش داده که روزانه حدود 93درصد از کودکان زیر 15سال جهان، هوای آلوده تنفس می‌کنند که باعث می‌شود تا سلامت و رشد آنان عمیقا تحت‌تأثیر این مسئله قرار بگیرد. براساس ارزیابی‌های این سازمان، تنها در سال 2016میلادی بیش از 600هزار کودک در جهان به‌دلیل عفونت‌های حاد تنفسی ناشی از آلودگی هوا جان خود را از دست داده‌اند. همین مسئله باعث شده تا دولت‌ها در کشورهایی که با معضل آلودگی هوا دست و پنجه نرم می‌کنند، برای مدیریت بحران و کاهش آسیب کودکان تمهیداتی را در پیش بگیرند.
هند: دهلی‌نو یکی از آلوده‌ترین شهرهای جهان است و۲۰ میلیون شهروند این کلانشهر با معضل جدی آلودگی هوا مواجه هستند. به‌گزارش یورونیوز، آلودگی هوای ثبت شده در شهر دهلی‌نو 90برابر بیش از میزان تعیین شده از سوی سازمان جهانی بهداشت و 15برابر بیش از رقم تعیین شده توسط دولت هند است.
مسئولان دهلی‌نو بارها با افزایش عدد شاخص آلودگی هوا (AQI) به‌ویژه در فصل زمستان و رسیدن این شاخص به 400مدارس ابتدایی این کلانشهر را تعطیل کرده‌اند. در مقاطع بالاتر نیز گرچه در برخی موارد مدارس تعطیل نشده اما تأکید شده که کلاس‌ها باید در محیط بسته برگزار شود. مقام‌های شهر دهلی‌نو همچنین در این شرایط از شهروندان خواسته‌اند که از خانه خارج نشده و دورکاری کنند. به‌عنوان مثال،‌ماه گذشته با افزایش شاخص آلودگی هوا مسئولان شهری با تعطیلی مدارس ابتدایی اعلام کردند که کلاس‌ها به‌صورت آنلاین برگزار می‌شوند. ساراث گوتیکوندا یکی از مقام‌های محلی دهلی‌نو با اشاره به غلظت آلودگی هوا در این شهر به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «شدت آلودگی هوا در دهلی‌نو در فصل زمستان در برخی نقاط از شاخص 600 نیز عبور می‌کند که تنفس آن بسیار خطرناک است. قرار گرفتن مداوم در معرض این هوای آلوده معادل استعمال 40نخ سیگار در روز است.»
تایلند: شهر بانکوک در تایلند نیز ازجمله شهرهایی است که آلودگی هوا در آن به‌طور قابل توجهی بالاست به‌طوری که تقریبا در 99درصد از روزهای سال 2022 آلودگی هوا در این شهر بیشتر از سطح مجاز اعلام شده از سوی سازمان بهداشت جهانی بوده است. این سازمان اعلام کرده که بانکوک در سال گذشته در هر 12روز تنها یک روز هوای مطلوب برای تنفس داشته است. دولت تایلند که شاخص آلودگی هوای بالاتر از 150را به‌عنوان هوای ناسالم طبقه‌بندی کرده در سال 2020 با رسیدن این شاخص به 170بیش از 400مدرسه دولتی را در 50منطقه شهر بانکوک تعطیل کرد.
انگلیس: در انگلیس بیش از یک چهارم از دانش‌آموزان در مناطقی تحصیل می‌کنند که شاخص آلودگی هوای آنها بسیار بالاتر از سطح تعیین شده از سوی سازمان بهداشت جهانی است. روزنامه گاردین نوشته، تقریبا 98درصد از مدارس لندن در مناطقی هستند که هوا بیش از حد مجاز سازمان بهداشت جهانی آلوده است. این رقم برای مدارس خارج از شهر لندن 24درصد است. با این حال، دولت انگلیس برای تعطیلی مدارس به هنگام تشدید آلودگی تمایل چندانی ندارد؛ مسئله‌ای که باعث شده تا در برخی از شهرها ازجمله منچستر، مردم کمپین‌هایی را برای تعطیلی مدارس به هنگام آلودگی شدید امضا کنند. وب‌سایت منچستر ایوینینگ‌نیوز به نقل از یکی از والدین نوشته: «آلودگی هوا اثرات طولانی‌مدتی روی ریه‌ها دارد و می‌تواند باعث حملات آسم شود. زمانی که آلودگی در منچستر تشدید می‌شود مدارس باید تعطیل شوند.»
لهستان:لهستان آلوده‌ترین کشور اروپاست؛ چرا که این کشور همچنان از سوخت زغال‌سنگ به‌طور گسترده استفاده می‌کند. پدیده مه‌دود در ورشو نه‌تنها در زمستان که به پدیده‌ای چهارفصل تبدیل شده است. مه‌دود بیشتر برای غباری به‌کار می‌رود که نتیجه واکنش نور خورشید با اکسیدهای نیتروژن و ترکیبات آلی فرار است که از سوزاندن سوخت‌های فسیلی در ماشین‌ها، نیروگاه‌ها و کارخانه‌ها حاصل می‌شود. به‌گزارش فاکس‌نیوز، مسئولان شهر ورشو در سال 2017 در واکنش به تشدید آلودگی هوا ضمن تعطیلی مدارس، استفاده از خدمات حمل‌ونقل عمومی شهر را رایگان اعلام کردند تا خانواده‌ها به جای استفاده از خودروهای شخصی، از اتوبوس و دیگر وسایل حمل‌ونقل عمومی برای ترددهای ضروری در سطح شهر استفاده کنند.
چین : چین یکی از کشورهایی است که در آن تعطیلی مدارس به‌دلیل آلودگی هوا به‌ویژه در شهرهای بزرگ به امری تقریبا عادی و روزمره تبدیل شده است. به نوشته واشنگتن‌پست، بیش از 200میلیون نفر در چین در مناطقی زندگی می‌کنند که شاخص آلودگی هوای آن 10برابر حد مجاز اعلام شده از سوی سازمان بهداشت جهانی است. در این کشور، آلودگی هوا علاوه بر تعطیلی مدارس باعث لغو پروازها، تعطیلی کارخانه‌ها و حتی منع تردد در بزرگراه‌ها می‌شود. با این حال، چینی‌ها در سال‌های اخیر گام‌های مؤثری را برای مدیریت بحران آلودگی هوا به‌ویژه در شهرهای بزرگ برداشته‌اند. نیویورک‌تایمز حدود 3 ‌ماه پیش گزارش داد که از زمان آغاز اعلام جنگ پکن علیه آلودگی هوا در سال 2013 و درنظر گرفتن هزینه 100میلیارد دلاری برای این طرح پیشرفت‌های چشمگیری داشته است؛ به‌طوری که شهر پکن به‌عنوان یکی از آلوده‎ترین شهرهای این کشور در سال گذشته (2022) بیش از 100روز هوای پاک داشته است.

مکث
پراکندگی ذرات معلق PM2.5 در جهان
بررسی وضعیت ذرات PM2.5، یکی از روش‌های تعیین استاندارد آلودگی هواست. ذرات PM2.5 ذرات معلق در هوا هستند که قطر آنها 2.5میکرون یا کمتر (100برابر کوچک‌تر از قطر موی انسان) است و آنقدر کوچک هستند که می‌توانند حتی به کوچکترین مجاری هوای ریه‌ها نفوذ کنند. این ذرات معلق عموما ناشی از فعالیت‌هایی هستند که در آنها سوخت‌های فسیلی مانند نفت، گاز و زغال‌سنگ سوزانده می‌شوند، ازجمله رفت‌وآمد ماشین‌ها، ذوب و پردازش فلزات، نیروگاه‌ها و مانند اینها و همچنین سوزاندن مزارع و آتش‌سوزی جنگل‌ها. میزان ذرات PM2.5 در هوا بر حسب میکروگرم در مترمکعب هوا به‌طور میانگین در 24ساعت اندازه‌گیری می‌شود. ذرات PM2.5 نسبت به ذرات بزرگ‌تر PM10 (ذرات معلق 2.5تا 10میکرونی که ناشی از دود و غبار کارخانه‌ها، کشاورزی و جاده‌ها و نیز گرده‌های گیاهی، کپک‌ها و هاگ‌ها هستند) برای مدت طولانی‌تری در هوا باقی می‌مانند و تا مسافت طولانی‌تری نیز حرکت می‌کنند. هم ذرات  PM2.5 و هم ذرات PM10 برای سلامتی زیانبار هستند، اما PM2.5 چون به بخش‌های عمیق‌تر ریه نفوذ می‌کنند و هم ناشی از مواد سمی‌تری (مانند فلزات سنگین یا ترکیبات آلی سرطان‌زا هستند) خطرات بسیار بیشتری دارند. میزانPM2.5 به همراه چهار‌عامل آلاینده دیگر PM10، اوزون، اکسید نیتروژن، دی‌اکسید گوگرد برای محاسبه «شاخص کیفیت هوا» (AQI) که از صفر تا 500درجه‌بندی می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.