گزارش
زلزله «قطرگیت» در بروکسل
دریافت رشوه توسط نایب‌رئیس پارلمان اروپا از قطری‌ها، انتقادها نسبت به قوانین ناکارآمد این نهاد اروپایی را تشدید کرده است
بازداشت نماینده سابق اتحادیه اروپا و شمار دیگری از دیپلمات‌های اروپایی به اتهام فساد مالی و دریافت پول از قطر برای اعمال نفوذ به نفع دوحه، در این بلوک سیاسی واکنش‌های گسترده‌ای داشته و خشم بسیاری را در بروکسل برانگیخته است؛ ماجرایی که در رسانه‌ها به «قطرگیت» معروف شده است.
وب‌سایت پولیتیکو نوشته: «نتیجه نهایی این رسوایی هرچه باشد این جنجال بار دیگر بر حقیقتی ناخوشایند انگشت گذاشته که بیشتر اروپایی‌ها حتی پیش از ماجرای قطرگیت نیز از آن آگاه بودند؛ اینکه با پول می‌توان در اتحادیه اروپا نفوذ سیاسی خرید.» نخستین‌بار همین وب‌سایت بود که از بازداشت اوا کایلی، سیاستمدار یونانی و نایب‌رئیس پارلمان اروپا، در رابطه با پرونده فساد مالی مرتبط با «یک کشور حوزه خلیج‌فارس» خبر داد. دیروز جزئیات بیشتری از این پرونده افشا و مشخص شد این کشور حوزه خلیج‌فارس، قطر بوده است.
با انتشار جزئیات بیشتر مشخص شده که پلیس بلژیک در راستای تحقیقات خود از ۱۶مرکز ازجمله خانه‌های مشاوران نمایندگان پارلمان اروپا بازرسی کرده و چمدانی حاوی۶۰۰هزار یورو پول نقد، تجهیزات کامپیوتری و تلفن‌های همراه را کشف و ضبط کرده است. در بیانیه دفتر مرکزی مبارزه با فساد بلژیک آمده که بازرسان پلیس برای چندین‌ماه مظنون بودند که یک کشور واقع در حوزه خلیج‌فارس از طریق پرداخت مبالغ هنگفتی پول یا ارائه هدایای چشمگیر به افرادی که موقعیت سیاسی یا استراتژیک مهمی دارند، میان قانونگذاران پارلمان اروپا اعمال نفوذ کرده است. خبرگزاری فرانسه گزارش داده، علاوه بر خانم کایلی، ۴دیپلمات دیگر که تلاش داشتند زمینه لابیگری قطری‌ها را در پارلمان اروپا فراهم کنند، بازداشت شده‌اند.
پی‌یر آنتونیو پانزری، قانونگذار سابق پارلمان اروپا و لوکا ویسنتینی، دبیرکل جدید کنفدراسیون اتحادیه تجاری بین‌المللی جزو دستگیرشدگان هستند.
قطر یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان گاز طبیعی مایع در جهان است. خبر این رسوایی در شرایطی منتشر شده که اغلب سیاستمداران غربی در بحبوحه جنگ روسیه و اوکراین به‌دنبال جایگزینی برای نفت روسیه و کاهش وابستگی خود به مسکو هستند. فارغ از این، همه نگاه‌ها همزمان با ادامه بازی‌های جام‌جهانی فوتبال، به دوحه است.
حمایت نماینده پارلمان اروپا از قطر
اوا کایلی از سال‌جاری میلادی به‌عنوان یکی از ۱۴نایب‌رئیس پارلمان اروپا انتخاب شد. او از سال ۲۰۱۴ نماینده و عضو پارلمان اروپاست. او پس از دستگیری، از حزب خود جنبش سوسیالیست پانهلنیک (PASOK) یونان اخراج شده است. فراکسیون سوسیالیست‌دمکرات‌های پارلمان اروپا نیز عضویت او را تعلیق کرده است.
21نوامبر 2022(30آبان) بود که اوا کایلی در جریان نشست‌های پارلمان اروپا برای بررسی مرگ کارگران پروژه‌های ساخت ورزشگاه‌های جام‌جهانی و دیگر موارد نقض حقوق بشر در قطر، تمام‌قد از دوحه حمایت کرد. نماینده پارلمان اروپا در جریان این نشست‌ها خطاب به همکارانش گفت که جام‌جهانی ثابت کرده دیپلماسی ورزشی می‌تواند با ایجاد اصلاحاتی که الهام‌بخش جهان عرب است منجر به تحول تاریخی در یک کشور شود. کایلی گفت: «من شخصا می‌توانم بگویم که قطر با لغو نظام کفاله و افزایش دستمزدها در اصلاح نظام قوانین کار پیشتاز کشورهای منطقه است.»
جورگوس کی‌یرتسوس، نماینده پارلمان اروپا، با اشاره به اینکه قانونگذاران اروپایی در آن زمان از سخنرانی کایلی و حمایت تمام‌قد او از قطر شوکه شده بودند، به شبکه تلویزیونی کنترا گفته: «ما می‌دانستیم که قطری‌ها و دیگر کشورهای خاورمیانه در پارلمان اروپا لابی می‌کنند، اما معمولا لابیگرها چنین حمایت آشکاری را درخواست نمی‌کنند. آنها معمولا در مواقع رأی‌گیری حمایت نمایندگان اروپایی را خواستار می‌شوند، اما سخنرانی 21نوامبر کایلی در حمایت از دوحه غیرعادی بود. گفته شده، نایب‌رئیس پارلمان اروپا در همان روزها نیز به قطر سفر کرده و در آنجا با وزیر کار این کشور دیدار کرده است.
ضعیف‌ترین حلقه در نظام یکپارچه اروپا
به اعتقاد ناظران اروپایی، رسوایی اخیر نشان داد که به‌دلیل قوانین ناکارآمد و اجرای نامنظم همین قوانین ناکارآمد، پارلمان اروپا به ضعیف‌ترین حلقه نظام یکپارچه اتحادیه اروپا تبدیل شده است. به‌عنوان مثال، اعضای پارلمان اروپا این اجازه را دارند که شغل دوم یا سوم داشته باشند. هم‌اکنون تقریبا یک‌چهارم از نمایندگان اتحادیه اروپا مشاغل جانبی دارند. نکته دیگر اینکه، نمایندگان پارلمان اروپا تنها به همکاران خود پاسخگو هستند. پولیتیکو نوشته: «هیچ جای تعجبی ندارد که چرا تحقیقات در این‌باره محدود است و همین تحقیقات محدود نیز به پاسخگویی نمایندگان منجر نمی‌شود.» نمایندگان اتحادیه اروپا هیچ اجباری ندارند تا فهرست دیدارهای خود را اعلام کنند. آلبرتو آلمانو، استاد حقوق اتحادیه اروپا و بنیانگذار مرکز گود لابی می‌گوید: «نقص‌های اخلاقی پارلمان اروپا به شکل‌گیری فرهنگ معافیت از مجازات منجر شده که نه‌تنها باعث سلب اعتماد شهروندان اتحادیه اروپا به این نهاد اروپایی می‌شود، بلکه منافع بلندمدت اتحادیه اروپا را نیز نشانه می‌رود؛ چون این رفتار کاملا در تضاد با ارزش‌هایی است که اتحادیه اروپا بر آن تأکید دارد؛ به همین دلیل اتحادیه اروپا باید فورا در نظام اخلاقی و قواعد لابیگری خود به‌طور اساسی تجدیدنظر کند.»
چرا قطر به‌دنبال لابیگری است؟
میزبانی جام‌جهانی فوتبال برای قطری‌ها دستاوردهای گسترده بین‌المللی داشته و به اعتقاد بسیاری به این کشور وزن تازه‌ای داده است. اما طی هفته‌های اخیر، این بازی‌ها باعث شده تا هجمه گسترده‌ای نیز علیه این کشور شکل بگیرد؛ از مطرح شدن دوباره اتهامات مربوط به پرداخت رشوه برای گرفتن میزبانی جام‌جهانی فوتبال گرفته تا وضعیت برده‌وار کارگران خارجی در این کشور.
وب‌سایت پولیتیکو می‌نویسد: «قطر در تلاش است تا برای فروش گاز طبیعی خود با کشورهای اروپایی قراردادهای کلان امضا کند و برای این کار حفظ حسن شهرت بین‌المللی اهمیت زیادی دارد.» گفته شده، سفر بدون روادید قطری‌ها به منطقه شنگن اروپا نیز ازجمله طرح‌هایی بوده که دوحه برای اجرایی شدن آن در پارلمان اروپایی لابی می‌کرده است. بر همین اساس، اوا کایلی در جلسه‌ای که کمیته امور داخلی پارلمان اروپا برای رای‌گیری درباره لغو روادید قطر و کویت در 14نوامبر برگزار کرده حاضر شده است؛ آن‌هم در شرایطی که اصلا عضو این کمیته نیست. گفته شده، دوحه در ماه‌های منتهی به آغاز رقابت‌های جام‌جهانی اغلب ترجیح می‌داده تا از اوا کایلی و شمار دیگری از دیپلمات‌های اروپایی که موضع غیرانتقادی داشتند برای سفر به قطر دعوت کند.
میشل ون هولتن، رئیس سازمان شفافیت بین‌الملل، در واکنش به رسوایی اخیر پارلمان اروپا گفته که رسوایی قطر نوک کوه یخی است که می‌تواند شوک‌آورترین پرونده فساد در سال‌های اخیر در پارلمان اروپا باشد.
افشاگری‌ها درباره قطرگیت در شرایطی رخ داده که ماه گذشته روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست از پول‌پاشی اماراتی‌ها برای تأثیرگذاری بر سیاست خارجی آمریکا خبر داده بود. در این گزارش آمده بود که لابی‌گران اماراتی تقریبا با تمامی دفاتر کنگره تماس داشتند تا بدین بهانه به اجرایی شدن مقوله‌هایی چون فروش سلاح به امارات، تقویت بی‌اعتمادی بیشتر به فعالیت‌های ایران، گسترش دامنه روابط کشورهای عربی با اسرائیل و بسیاری از تصمیم‌های سیاسی کلیدی در قالب سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه و در راستای منافع خود کمک کنند. لری مارگاساک، تحلیلگر رسانه‌ای و خبرنگار بازنشسته، می‌گوید: «جایی که پول و قدرت به هم میرسند همیشه این احتمال وجود دارد که دمکراسی برای همه به یک اندازه گوش شنوا نداشته باشد.»
مکث
قطر و رسوایی میزبانی جام‌جهانی
افشای رسوایی قطرگیت در پارلمان اروپا بار دیگر اتهامات علیه دوحه مبنی بر پرداخت رشوه برای دریافت میزبانی جام‌جهانی 2022 که هم‌اکنون در حال برگزاری است را زنده کرده است. قطر در سال 2010 در رقابت با آمریکا، کره‌جنوبی، ژاپن و استرالیا موفق شد تا میزبانی را به چنگ آورد. در طول این سال‌ها مقام‌های مختلفی ازجمله در فدراسیون بین‌المللی فوتبال (فیفا) متهم شده‌اند که برای اعطای میزبانی به قطری‌ها از دوحه رشوه دریافت کرده‌اند. جمیز مونتاگ در مصاحبه‌ای با ان‌پی‌آر می‌گوید: «علاوه بر پولی که گفته می‌شود قطر به فیفا داده، ادعاهای زیادی نیز مطرح شده مبنی بر اینکه کشورهایی که در رای‌گیری به میزبانی قطر رأی داده‌اند پیشنهادهایی درباره قراردادهای گازی دریافت کرده‌اند.» بنا بر گزارش‌ها، حداقل 12تن از مقام‌های فیفا ازجمله
«سپ پلاتر» رئیس وقت فیفا در این رسوایی مالی دست داشته‌اند، که از این سازمان کنار گذاشته شدند. در سال 2019نیز میشل پلاتینی، ستاره سابق فوتبال فرانسه و رئیس وقت سابق فدراسیون فوتبال اروپا (یوفا) در جریان رسیدگی به این اتهامات بازداشت شد.
