خودروی گران بیمه گران

رضا کربلایی-روزنامه‌نگار

وقتی خودرو گران می‌شود، هزینه بیمه بدنه خودرو هم متناسب با آن افزایش می‌یابد و نتیجه‌اش این خواهد بود که برخی مالکان خودرو از بیمه‌کردن دست می‌کشند. پژوهشکده بیمه در تحقیقی همین گزاره را تأیید می‌کند و می‌گوید: افزایش افسار گریخته قیمت خودرو باعث بالا رفتن حق بیمه و کاهش تمایل بیمه‌گذاران به خرید بیمه بدنه شده زیرا اگر شخصی 3سال قبل دارای یک خودرو با ارزش 100میلیون تومان بود، امروز ارزش همان خودرو به 300میلیون تومان و حق بیمه آن‌هم تقریبا به 3میلیون تومان رسیده با اینکه خودروی یادشده همان خودروی 3سال پیش است با اینکه خودرو حتی فرسوده‌تر هم شده اما مالک آن حالا باید 3برابر بیشتر پول بدهد تا خودرو را تحت پوشش بیمه بدنه قرار دهد.
نتیجه اینکه از تعداد بیمه‌های بدنه کاسته می‌شود و این تغییر بیشتر به زیان افرادی است که از سطح درآمد پایین و متوسط برخوردار هستند زیرا به‌دلیل مشکلات مالی، دیگر به خرید بیمه‌نامه بدنه تمایلی ندارند. حتی اگر نظریه آبراهام مازلو، نظریه پرداز آمریکایی به‌عنوان پدر روانشناسی انسان‌گرایانه را لحاظ کنیم، مشخص می‌شود شهروندان یک جامعه ابتدا به فکر نیازهای فیزیولوژیک خود نظیر پوشاک، خوراک و مسکن هستند و تا زمانی که این نیازشان برطرف نشود، به فکر هزینه‌کردن نیازهای دیگر ازجمله بیمه نخواهند بود و این شهروندان پوشش بیمه را از سبد هزینه‌هایشان خارج می‌کنند. به واقع این تصمیم بیشتر منشأ اقتصادی دارد و تابع افزایش قیمت خودرو بر تقاضای بیمه بدنه اثر مستقیم دارد. افزون بر این با یک‌بار تصادف، تخفیف‌های چندساله هم حذف می‌شود و حتی تخفیف‌های جذاب برای ترغیب خودروسواران به خرید بیمه بدنه هم کمتر اثر دارد.

چه باید کرد؟
یکی از گزینه‌های لازم برای ترغیب و تشویق به خرید بیمه بدنه، طراحی محصولات جدید مطابق با نیاز مشتریان متناسب با وضعیت اقتصادی شهروندان است. ازجمله جدید‌ترین طرح‌ها که توسط برخی شرکت‌های بیمه عرضه شده، می‌توان به بیمه کیلومتری اشاره کرد به این معنا که میزان حق بیمه بدنه متناسب با تردد و پیمایش تعیین و دریافت می‌شود و این پوشش بیمه‌ای به‌صورت درون شهری و برون شهری بر مبنای شاخص ریسک تردد سنجیده و محاسبه خواهد شد.
گزینه دیگر تشویق خریداران بیمه بدنه به پوشش ریسک نوسان قیمت یا بازار است به این معنا که به‌دلیل افزایش قیمت خودرو، لازم است تا متناسب با افزایش ارزش وسیله نقلیه بیمه‌شده هم، الحاقیه گرفته شود تا به هنگام خسارت به مشکل برخورد نکنند. واقعیت این است که انتظار می‌رود صنعت بیمه با درنظر گرفتن مشکلات اقتصادی و اولویت‌های نیاز طبقات مختلف جامعه، اقدام به طراحی بیمه‌های خرد در رشته بیمه بدنه کند و جهت پوشش جهش حق بیمه بدنه به‌دلیل افزایش چشمگیر قیمت خودرو، راهکار این است که پوشش‌های اضافی در هر گروه خودرویی شناسایی و برای پوشش ریسک آن خدمات جدیدی طراحی و معرفی شود.
نتیجه یک پژوهش نشان می‌دهد: درحالی‌که بیمه بدنه خودرو در اکثر کشورهای دنیا به‌ویژه در کشورهای پیشرفته، یکی از رشته‌های پرفروش بیمه‌ای و به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین پوشش‌های بیمه‌ای مورد توجه مردم است، در کشور ما هنوز به جایگاه مطلوب خود نرسیده و تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد. آمارهای موجود نشان می‌دهد حداکثر 14درصد خودروها دارای بیمه بدنه هستند و به‌رغم ارائه تسهیلات متنوع و حتی نرخ های غیرمتعارف از برخی شرکت‌های بیمه، هنوز وضع مناسب نیست و مردم علاقه‌ای برای خرید بیمه بدنه ندارند.
براساس داده‌های سالنا‌مه آماری صنعت بیمه، تعداد بیمه‌های بدنه صادرشده از 2میلیون و 486هزار و 770بیمه‌نامه در سال 1390به 3میلیون و 871هزار و 426بیمه‌نامه در سال 1399رسیده که بیانگر رشد 55درصدی است اما نکته اینجاست که رشد تعداد خودروهای موجود فراتر از این آمارهاست تا جایی که سهم بیمه بدنه خودرو از کل بازار بیمه از 5.2درصد در سال 1395به 8.9درصد در سال 1399رسیده و پس از آن در سال 1400به 7.7درصد کاهش یافته است.
خرید بیمه بدنه در ایران برخلاف رشته ثالث اجباری نیست، تردد 836درصد خودروها بدون بیمه بدنه نشان می‌دهد عواملی چون ناتوانی مالی خودروسواران، نارضایتی مطلوب از خسارت‌های پرداختی، حجم بالای کسورات اعمال شده پس از وقوع حادثه در شکل‌گیری پدیده بیمه‌گریزی در رشته بدنه خودرو نقش داشته باشد.
بدیهی است که شرکت‌های بیمه تلاش دارند تا با فروش بیشتر بیمه بدنه خودرو، هم سهم بیشتری از بازار را به‌دست آورند و هم اینکه ریسک ناشی از فروش بیمه شخص ثالث را تعدیل کنند. اما آمارها بیانگر این است که غالب شرکت‌های بیمه برنامه‌ای برای تعدیل پرتفوی خود در رشته بیمه خودرو نداشته‌اند تا جایی که تنها برخی شرکت‌ها نظیر بیمه آسیا، تعاون، ایران و پارسیان توانسته‌اند سهم بیمه بدنه را از کل فروش سالانه خود به بالای 10درصد برسانند. نتیجه اینکه هرچند صنعت بیمه به‌طور مستقیم نمی‌تواند باعث تعدیل حق بیمه بدنه خودرو در شرایط افزایش قیمت خودرو شود، اما در اقتصاد علاوه بر متغیر قیمت، متغیرهای دیگری چون رضایت مشتریان، خدمات متمایز و متفاوت متناسب با سنجش ریسک خودروسواران و تفکیک آنها از یکدیگر، می‌تواند راه را برای خرید بیشتر بیمه بدنه خودرو هموار سازد.