درمانی برای 230هزار پلاک فرسوده

بخشی از شهر‌ها و کلانشهر‌ها در طول چنددهه نه‌تنها کارکرد خود به‌عنوان فضای مطلوب شهری را از دست داده‌اند، بلکه به‌عنوان بخشی ناکارآمد در بدنه کلی شهر شناخته می‌شوند. مناطقی با معبر‌های کوچک و ساختمان‌های کوچک‌تر که تردد و خدمات‌رسانی در آنها دشوار است و مالکان نیز به این امر واقف هستند. همشهری با سیدمهدی هدایت، مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران درباره سیاست‌های شهرداری برای کمک به اصلاح این بخش از شهر گفت‌وگو کرده است.

ابعاد بافت فرسوده و تامین مسکن در تهران چگونه است؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در شهر تهران حدود ۲۳۰هزار پلاک فرسوده و ناکارآمد وجود دارد که البته بافت‌های تاریخی نیز در این محدوده قرار دارند. رویکرد شهرداری برای تولید مسکن، براساس مسکن استطاعت‌پذیر است. درواقع وقتی مسکن زیاد تولید شود، عرضه و تقاضا در بازار مسکن نیز متعادل می‌شود. از سوی دیگر هم‌اکنون دوره انتظار خرید مسکن در تهران به ۶۶سال رسیده است. با ساخت مسکن در بافت فرسوده که در شرایط عادی ایجاد خدمات زیربنایی و روبنایی در آن سخت است، می‌توان باعث ارتقای کیفیت زندگی در این محدوده‌ها شد. این در حالی است که در سال‌های گذشته این امکان را در خارج از شهر تهران با ایجاد شهرک‌های جدید مسکونی مهیا می‌کردند که مشکلی از پایتخت حل نمی‌کرد. درصورتی که اگر این امکانات در داخل بافت فرسوده شهر تهران ایجاد شود و دولت، مشوق‌ها و وام مسکن را حداقل به یک‌میلیارد تومان با بهره کم برساند و شهرداری نیز پروانه ساختمانی را رایگان در اختیار ساکنان این محدوده قرار دهد، می‌توان شاهد اقدامی جهادی در این حوزه بود.
تولید مسکن در شهر تهران منجر به افزایش جمعیت یا مهاجرت نمی‌شود؟
یک کار پژوهشی در سازمان انجام دادیم که مشخص شد از سال 85 تا 95، یک‌میلیون‌و330هزار پروانه در تهران صادر شده و افزایش جمعیت 832هزار نفر بوده؛ درحالی‌که براساس نظر این افراد، باید شاهد بیش از 4میلیون نفر افزایش جمعیت می‌بودیم. استفاده از ظرفیت ماده۱۲ قانون جهش مسکن در شهر تهران می‌تواند اتفاق بزرگی را رقم بزند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در دولت هشتم و نهم قرار بود ۴میلیون مسکن مهر ساخته شود که نیمی از این رقم یعنی ۲میلیون مسکن در روستاها ساخته شد. در روستاها به‌دلیل اینکه زمین آن متعلق به مردم بود و یک وام خوب کم‌بهره نیز به متقاضیان پرداخت شد، تمام ۲میلیون مسکنی که برنامه‌ریزی شده بود، ساخته شد.
جمعیت 51درصدی مستأجر در تهران، هدف قرارگاه هستند تا مسکن باکیفیت و بر مبنای محله ایجاد کنیم. قرارگاه جهادی مسکن در شهر تهران برخی از موانع شهرسازی را احصا کرده‌ است. برای نقاطی مانند کوره‌های آجرپزی در منطقه۱۹، شن‌چاله‌ها در منطقه۱۸، مشکلات ده‌ونک در منطقه۳، مشکلات اسلام‌آباد در منطقه۲، مشکلات سیمین‌قلعه و گلابدره در منطقه یک، فریز شدن فداییان اسلام تا اراضی صنعتی شمال ری و مشکلات موجود در منطقه۲۱ طرح‌های بازآفرینی و ساماندهی تهیه  شده است.
 در تهران به چند واحد مسکونی نیاز داریم؟
پیش‌بینی می‌کنیم در پلاک‌های فرسوده شهر تهران یک‌میلیون مسکن تولید ‌شود و درواقع برابر آمارهای موجود ما یک‌میلیون مسکن در شهر تهران کم داریم. هدف‌گذاری ساخت سالانه ۱۸۰هزار واحد مسکونی در تهران سبب می‌شود عملا تولید مسکن نسبت به گذشته 4برابر شود. شهرداری همه ۱۸۰هزار واحد را در تهران نمی‌سازد. حدود ۳۰هزار واحد را شهرداری در اراضی خود می‌سازد و درخصوص مابقی به این شکل است که یا در صدور پروانه آنها مشارکت یا زمینه را فراهم و تسهیل‌گری می‌کند.
تجربه نشان داده است که دولت و شهرداری سازنده خوبی نیستند و باید فضا را برای ورود بخش خصوصی هموار کرد. به جرأت می‌توان گفت از بعد از انقلاب تا‌کنون موفق‌ترین مدل ساخت مسکن مشارکت بخش خصوصی بوده است. رویکرد مدیریت شهری این است که در کنار ساخت مسکن،   تأمین حیاط و بالکن را نیز مدنظر داشته باشد و بر همین اساس موضوع محلات الگو پیگیری می‌شود.
 قرارگاه مسکن شهرداری در این روند مؤثر است؟
درقرارگاه جهادی مسکن راهبرد‌های رفع موانع تولید مسکن و کاهش زمان صدور پروانه، ارائه بسته‌های تشویقی در بافت‌های فرسوده و همینطور ورود شهرداری به تولید مسکن را در پیش گرفتیم. در این قرارگاه، کار را با چند رویکرد پیش می‌بریم؛ نخستین رویکرد این بود که موانع تولید مسکن را شناسایی و در حد توان برطرف کنیم. یکی از این موانع، موضوع زمان‌بر بودن صدور پروانه ساختمانی بود که به‌طور متوسط در تهران ۳۶ماه طول می‌کشید که یک نفر بتواند پروانه خود را دریافت کند.هم‌اکنون زمان لازم برای صدور پروانه ساختمانی را به‌طور متوسط به کمتر از 6ماه رسانده‌ایم؛ البته بعضا در مواردی ۱۵روزه نیز پروانه صادر می‌شود.
رویکرد دوم این بود که در شهر تهران ظرفیت‌های موجود برای تولید مسکن را شناسایی کنیم و یکی از این ظرفیت‌ها، بافت فرسوده بود. طی بررسی‌های انجام شده به این نتیجه رسیدیم که در ۱۰سال اخیر روند نوسازی و تولید مسکن در بافت فرسوده، هر سال نسبت به سال گذشته کم شده است. از سال84 تا این دوره مدیریت شهری، مجموعه سازمان نوسازی 5هزار واحد مسکن را عملیاتی کرده بود، اما در این دوره تا‌کنون 9هزار واحد عملیاتی شده و در آینده نزدیک 20هزار واحد عملیاتی در سازمان خواهیم داشت. در بخش معادل‌سازی‌ از پروانه‌های در دست اقدام، نسبت به دوره گذشته حدود 54درصد افزایش داشتیم و اگر قرارگاه جهادی مسکن نبود، شاهد11درصد افت صدور پروانه بودیم.