دیوان‌سالاری اسلامی؛ دیوان‌سالاری ایرانی

سید‌صادق سجادی، مولف کتاب «وزارت و دیوان‌سالاری ایرانی در عصر اسلامی» معتقد است نگاه به دیوان‌سالاری در عصر اسلامی متاثر از دیوان‌سالاری ایرانی است و این موضوع سرفصل تازه ‍پژوهشی برای پژوهشگران تاریخ ایران و تاریخ اسلام فراهم می‌کند.
به گزارش همشهری، تازه‌ترین کتاب سیدصادق سجادی با عنوان «وزارت و دیوان‌سالاری ایرانی در عصر اسلامی» مورد نقد و بررسی قرار گرفت. سید صادق سجادی مولف کتاب «وزارت و دیوان‌سالاری ایرانی در عصر اسلامی» در توضیح این کتاب گفت: کتاب «وزارت و دیوانسالاری ایرانی در عصر اسلامی» درباره چگونگی ایجاد نهادهای حکومتی و دیوانی در دوران اسلامی و خلافت عباسی است. تدوین این کتاب سال۱۳۶۵ آغاز و طی مقالاتی گردآوری شده است.
وی افزود: فصل اول این کتاب، به ایرانیان، از دبیری تا وزارت پرداخته است. دیوان‌سالاری در حکومت‌های اسلامی و دستگاه خلافت متاثر از دیوان‌سالاری ایرانی بوده است و تقریبا از دوران اموی و زمان خلافت عبدالملک مروان حضور خاندان‌های دبیران و دیوانی ایرانی دیده می‌شد. سجادی اظهار داشت: در ایران خاندان‌هایی وجود داشته که به نسل‌های بعد خود آموزش دبیری می‌دادند زیرا خاندان‌های دیوان‌سالار در ایران وجود داشته‌اند و بر همین اساس در حوزه دریافت خراج و مالیات آموزش‌ها و مهارت‌های قابل‌توجهی وجود داشته است. مولف «وزارت و دیوانسالاری ایرانی در عصر اسلامی» بیان کرد: رساله‌ها و نوشته‌هایی درباره دیوان‌سالاری ایرانی و تأثیر آن بر دستگاه خلافت نوشته شده است و از دوران ساسانی انتقال دانش دبیران و دیوان‌سالاری به حاکمان اسلامی شروع شد که پس از فتح ایران توسط اعراب نیز شاهد سپرده‌شدن اداره برخی از موضوعات به ایرانیان هستیم. در ادامه این نشست علی بهرامیان، پژوهشگر و کارشناس حوزه کتاب گفت: در طول تاریخ چندین کتاب درباره نهاد وزارت و دیوان‌سالاری نوشته شده است اما با نگاه‌ به کتب حوزه دیوان‌سالاری کمتر کتابی به جامعیت کتاب «وزارت و دیوان‌سالاری ایرانی در عصر اسلامی» بوده است. وی ادامه داد: به وزیران و دیوان‌سالاران در تاریخ کمتر پرداخته شده تا جایی‌که در ادوار مختلف تاریخی که به نام یک سلطان می‌شناسیم، وزیران، دبیران و دیوان‌سالاران در هر دوره‌ای در شکل‌گیری و چگونگی حکومت‌ها تأثیرگذار بوده‌اند.
این منتقد افزود: در بزنگاه‌های تاریخی نقش وزرا در تاریخ را باید جدی مطالعه کرد، برخلاف عقیده برخی با حمله اعراب به ایران تمامی زیرساخت‌های اداری و دیوانی از بین نرفته بلکه در حکومت‌های بعدی هم جایگاه خود را حفظ کردند.