جزر و مد حمل‌ونقل دریایی

آمارهای مربوط به فعالیت بنادر در 7ماه امسال، از رشد 2درصدی عملیات تخلیه و بارگیری فله و افزایش 10درصدی عملیات کانتینری حکایت دارد. جالب اینجاست که طبق آمار گمرک، حجم تجارت خارجی در همین بازه زمانی به‌شدت کاهشی بوده است.
به گزارش همشهری، آنگونه که از آمارهای رسمی گمرک ایران برمی‌آید، در ۷ماه امسال حجم تجارت خارجی 17.6درصد کاهش پیدا کرده است. اختلاف این آمار با عملکرد بنادر از یک‌سو می‌تواند نشان‌دهنده تحولاتی در مبادی و مقاصد تجارت خارجی و انتقال بار تجاری از سایر حوزه‌های حمل‌ونقلی به سمت حمل‌ونقل دریایی باشد و از سوی دیگر، این فرضیه را تقویت می‌کند که با وجود افزایش ورودی بار به محوطه‌های بندری و بارگیری یا تخلیه آنها، بخش قابل توجهی از این محموله‌ها هنوز از گمرک ترخیص نشده و در انبارها مانده است.

نبض عملیات بندری
بررسی عملکرد حمل‌ونقل دریایی ایران در 7ماه امسال حاکی از این است که در بخش تخلیه و بارگیری بنادر تجاری رشد ۲درصدی و در بخش عملیات کانتینری بنادر رشد ۱۰درصدی محقق شده است. از نکات جالب این آمار عملکرد، تعداد مسافران دریایی کشور در این بازه زمانی است که با رشد ۷۵درصدی نسبت به‌مدت مشابه سال گذشته به 8.4میلیون نفر رسیده است. البته این رقم عجیب، حاصل نوع تعریف مسافر دریایی در سازمان بنادر است و مفهوم آن با مسافران هوایی، ریلی و زمینی تفاوت دارد.

تحولات بار فله
جزئیات عملیات تخلیه و بارگیری بنادر تجاری نشان می‌دهد میزان عملیات تخلیه و بارگیری بنادر تجاری کشور در ۷ماه امسال معادل ۸۸میلیون تن بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته (۸۶میلیون تن) ۲درصد افزایش داشته است. با بررسی روند ۱۰ساله عملیات تخلیه و بارگیری بنادر تجاری مشخص می‌شود که بیشترین میزان عملیات تخلیه و بارگیری بنادر تجاری در ۷ماه سال۱۳۹۶ و به‌میزان ۹۲میلیون تن ثبت شده و عملکرد امسال همچنان 4.4درصد از رکورد سال1396 کمتر است. به‌گزارش همشهری، آمارهای گمرک ایران در 7ماه امسال نشان می‌دهد مبادلات بازرگانی کشورمان با شرکای تجاری معادل ۸۱میلیون‌و۳۰ هزار تن بوده و آمار بنادر و دریانوردی در همین بازه زمانی حدود 7میلیون تن بیشتر است.

تغییرات عملیات کانتینری بنادر
بررسی آمارهای سازمان بنادر و دریانوردی کشور در حوزه عملیات کانتینری بنادر از بهبود نسبی عملکرد این حوزه نسبت به سال قبل حکایت دارد. طبق این آمارها، میزان عملیات کانتینری بنادر در ۷ماه امسال یک‌میلیون‌و310هزار TEU (معادل TWENTY FOOT EQUIVALENT UNIT به‌عنوان واحد شماره کانتینر) بوده است. این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته یعنی یک میلیون و 195هزار TEU بالغ ‌بر 10درصد افزایش داشته است. براساس آمارهای سازمان بنادر و با بررسی روند ۱۰ساله عملیات کانتینری بنادر تجاری کشور مشخص می‌شود که بیشترین میزان عملیات کانتینری بنادر در ۷ماه سال۱۳۹۶ و به‌میزان یک‌میلیون‌و795هزار TEU ثبت شده که عملکرد امسال بنادر نسبت به این رکورد ثبت شده، 485هزار TEU معادل 27درصد کمتر است.

احوال مسافران دریایی
در ایران، مسافرت دریایی آنگونه رواج ندارد که مثلا تعداد مسافران این حوزه معادل نیمی از کل مسافران حوزه ریلی باشد. طبق اعلام راه‌آهن، در 7ماه امسال 16.7میلیون نفر مسافر با حمل‌ونقل ریلی جابه‌جا شده‌اند و آمارهای سازمان بنادر هم تعداد جابه‌جایی مسافران دریایی در همین بازه زمانی را 8.4میلیون نفر اعلام کرده است. این در حالی است که ایران به اقتصاد دریا محور که به ایجاد کانون‌های جمعیتی در سواحل منجر شود، توجهی نشده و کشتی‌های مسافربری یا تفریحی با ظرفیت بالا وجود ندارد که حمل و نقل دریایی در بازه زمانی 7ماه بتواند 8.4میلیون نفر مسافر یعنی معادل نیمی از کل عملکرد مسافر حمل‌ونقل ریلی، مسافر جابه‌جا کنند. براساس آمارهای سازمان بنادر و طبق تعریف مسافر دریایی در این سازمان، عملکرد بنادر کشور در ۷ماه سال‌جاری در بخش جابه‌جایی مسافر (ورودی- خروجی) 8.4میلیون نفر بوده است که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته یعنی 4.8میلیون نفر معادل ۷۵درصد افزایش نشان می‌دهد. با بررسی روند ۱۰ساله عملیات جابه‌جایی مسافر در بنادر کشور، مشخص می‌شود که بیشترین میزان عملیات جابه‌جایی مسافر مربوط به ۷ماهه ۱۳۹۸ به میزان ۱۱میلیون نفر بوده و عملکرد فعلی 2.6میلیون نفر معادل 23.6درصد کمتر از این رکورد است. به‌نظر می‌رسد از منظر سازمان بنادر، همه کسانی که با هر هدفی وارد کشتی یا از آن خارج می‌شوند، مسافر محسوب می‌شوند و این تعریف شامل حال تردد خدمه کشتی‌های داخلی و به‌خصوص 102هزار نفر شاغل در شناورهای ماهیگیری و باری تحت پرچم ایران نیز می‌شود.