گزارش
برای آزادی آمریکایی
برخی دختران افغانستانی با مخاطب‌قراردادن مردم ایران، مفهوم آزادی را در قالب موسیقی و ویدئویی کوتاه، تصویر کردند
21سال پیش و در مهرماه سال80 جورج بوش پسر با ادعای مقابله با تروریسم و آزادکردن مردم افغانستان به این کشور حمله کرد؛ حمله‌ای که به‌گفته حامد کرزی ـ رئیس‌جمهور اسبق افغانستان ـ دستاوردی تقریبا هیچ برای مردم این کشور داشته است. او گفته بود پایان 20ساله آمریکا در افغانستان تقریبا چیزی شبیه آغاز برای این کشور بوده است. ده‌ها هزار کشته از مردم بی‌گناه، به‌یغمارفتن ثروت منابع طبیعی افغانستان از سوی کشورهای غربی، دستکاری فرهنگی، افزایش تولید مواد‌مخدر، بمب‌گذاری‌های هرروزه و ناامنی را شاید بتوان بخشی از همان آزادی وعده‌داده‌شده جورج بوش به مردم افغانستان به شمار آورد. با پشت سر گذاشته‌شدن چنین تجربه‌ای، جو بایدن وعده آزادی به مردم ایران می‌دهد؛ ادعایی که دختران افغانستانی را به واکنش واداشته است و آنان با انتشار ویدئویی کوتاه از وعده «آزادی آمریکایی» به افغانستان، مردم ایران را مخاطب قرار داده‌اند و تصویر این آزادی را مقابل چشمان آنان به نمایش گذاشته‌اند. درباره این ویدئو از اکبرنصراللهی، استاد دانشگاه و کارشناس رسانه پرسیده‌ایم این ویدئو حاوی چه نکاتی است و محتوای آن چگونه می‌تواند بر مخاطب اثر بگذارد.
تعدادی از دختران افغانستانی در ویدئویی چنددقیقه‌ای، با تصاویری دلخراش از واقعیت‌هایی که بر مردم این کشور رفته است، به شکل مستقیم مردم ایران را مورد خطاب خود قرار داده و با یادآوری دردها و رنج‌هایی که کشیده‌اند، تلاش می‌کنند تا ذهن مردم را از واقعه هولناکی در پس پرده واژه زیبایی به نام «آزادی»، آگاه کنند. اکبر نصراللهی با اشاره به محتوای این ویدئو در پاسخ به سؤال همشهری درباره اینکه «مهم‌ترین نکته‌ای که در این ویدئو دیده می‌شود چیست؟»، می‌گوید: «پیامی که در این ویدئو دیده می‌شود بیان عینی و واقعی بخشی از تجربیات تلخ و وعده‌های بی‌اساس آمریکایی‌ها به مردم افغانستان است. دختران افغانستان در این ویدئو آنچه را که در سال‌های گذشته با آن زیست کرده و با پوست و استخوانشان درک کرده‌اند، با زبانی ساده به زبان آورده‌اند». او به مشترکات قومی، مذهبی، زبانی و جغرافیایی دو ملت ایران و افغانستان اشاره می‌کند و حرفش را این‌طور ادامه می‌دهد: «بعد از اینکه بایدن به مردم ایران وعده داد آنان را « آزاد» می‌کند، دختران افغانستانی که درک بالایی از این جمله درقاموس آمریکایی‌ها داشتند، با شناختی که از مردم ایران دارند تلاش کردند با زبان موسیقی، واقعیت پنهان‌شده آزادی را در سیاست‌های آمریکایی‌ها به ایرانیان نشان دهند تا آنچه در افغانستان بر سر زنان، کودکان و مردم این کشور آمد، در ایران تکرار نشود.»
پسرفت محصول وعده آزادی آمریکایی
این استاد علوم اجتماعی و ارتباطات رسانه در ادامه با اشاره به شعارهای برخی معترضان ایرانی که این‌روزها شنیده می‌شود، با بیان اینکه بسیاری از این شعارها و مطالبات طرح‌شده بحق است و باید به آن از سوی مسئولان پاسخ داده شود، می‌گوید: «بخشی از مطالبات مردم افغانستان نیز در قالب همین شعارها ازجمله آزادی و حق زندگی بود. آمریکایی‌ها با سوارشدن بر این شعارها در 20سال گذشته نه‌تنها آن را برای مردم افغانستان به ارمغان نیاوردند بلکه با اقدامات خود سبب شدند که این کشور که به شکل طبیعی در حال رشد و توسعه بود اکنون به‌دلیل سیاست‌های استعماری درپیش‌گرفته‌شده آمریکا و غرب در این کشور، از این رشد طبیعی محروم شود و حتی به سال‌ها عقب‌تر از زمان قبل از اشغال خود بازگردد.»
نصراللهی با بیان اینکه دختران افغانستانی در این ویدئو تلاش کرده‌اند راهی را که مردم این کشور رفته اما به نتیجه نرسیده‌اند، به مردم ایران نشان دهند، می‌افزاید: «دختران افغانستانی تلاش دارند دروغ بزرگ و وعده بی‌اساس و درباغ‌سبزی را که آمریکا به مردم این کشور نشان داد اما هیچ پشتوانه‌ای برای عملیاتی‌کردن آن نداشت به تصویر بکشند. آنان می‌دانند بهترین درس و معقول‌ترین کار برای انسان‌ها این است که همه‌‌چیز را خود تجربه نکنند و از تجربه‌های دیگران به عنوان چراغ راه آینده بهره ببرند.»
او حرفش را این‌طور ادامه می‌دهد: «مردم افغانستان تجربه‌ای را که در این ویدئو بخشی از آن به نمایش درآمده است، رایگان به دست نیاورده‌اند بلکه خون‌ها و هزینه‌های بسیاری برای آن پرداخت کرده‌اند. آنان در این ویدئو هشدار می‌دهند وعده‌های آمریکایی سرابی است که جز ویرانی، منفعت دیگری ندارد.»
انتخاب با مخاطب است
اما انتشار این محتوای ویدئویی کوتاه در شرایطی که افکار عمومی مردم ایران درگیر جنگ جهانی رسانه‌ای و عملیات فریب بزرگ است تا چه اندازه می‌تواند تأثیر بر مخاطب داشته باشد؟ این سؤالی است که نصراللهی که خود سابقه مدیریت رسانه و تدریس در این حوزه را دارد به آن این‌طور پاسخ می‌دهد: «نمی‌شود درباره این موضوع که چنین فعالیت‌هایی تا چه اندازه بر مخاطب اثر مثبت خواهد داشت با یقین صحبت کرد اما با اطمینان می‌توان ادعا کرد بیان این تجربه‌ها و اینکه افرادی آن را بیان می‌کنند که با ماجرا از نزدیک درگیر بوده‌‌اند تأثیر بیشتری به نسبت روایت‌های دست‌دوم از یک اتفاق، بر مخاطب دارد.» نصراللهی اضافه می‌کند: «مشکلی که اکنون در میان مخاطبان ایرانی این پیام داریم این است که برخی افراد به دلیل غلبه هیجان و احساسات و نیز شدت عصبانیت نمی‌خواهند این ویدئو را ببینند و پیام آن را بشنوند. اگر بخواهیم به شکل منصفانه و صبورانه از تجربه‌های دیگران درس بگیریم و پیامی را که در قالب این ویدئو به مخاطب ارائه می‌شود درک کنیم، مخاطب نیز به این نتیجه که وعده آزادی آمریکایی عاقبتی مانند آنچه در افغانستان رخ داده است، دارد، خواهد رسید.»
عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه منتقدان باید تجربه‌های زیست‌شده دیگر کشورها را در نشان‌دادن نقدهای خود در نظر بگیرند و مطالبات بحقشان را پیگیری کنند، می‌افزاید: «انتقاد حق است اما اگر افراد انتظار داشته باشند تحت‌تأثیر رسانه‌های خارجی، کشور را درگیر خشونت کنند و با زبان خشونت مطالبات‌شان را پیگیری کنند، مانند آنچه در افغانستان شاهد آن هستیم کار به جنگ داخلی و ورود گروه‌های تروریستی که پشت مرزها خیمه زده و مترصد ورود به کشورند، خواهد رسید و آن زمان نه‌تنها از آزادی وعده‌داده‌شده خبری نخواهد بود بلکه ممکن است کشور به سال‌ها عقب‌تر بازگردد.»
در همینه زمینه :
