‌تاریخ علم کلام‌

کتاب« تاریخ علم کلام» تالیف علاّمه شبلی نعمائی(1857- 1914میلادی) از علمای بزرگ هند در قرن اخیر است. این کتاب از دو بخش که بخش اول به نام تاریخ علم کلام و بخش دوم آن که قطورتر از بخش اول و مقصود اصلی از تدوین و تالیف کتاب، همین بخش است به‌نام علم کلام جدید است. فن تاریخ نویسی برای یک علم به این معناست که یک علم یا یک فن از کی ظاهر شده، علل و اسباب ظهور یا پیدایش آن، چه بوده، چگونه مراحل تکامل و ترقی را پیموده و بالاخره تحولات و تطوراتی که در آن با گذشت زمان روی داده چه بوده است. البته منظور اساسی علامه شبلی نعمائی از تاریخ علم کلام همانا تاریخ علم کلام عقلی است که در مقابل فلسفه یونان و برای مبارزه با آن تدوین یافته است نه علم کلام نقلی که از مجادلات فرق اسلامی باهم ظاهر شده است. علامه شبلی هدف خود از تحریر این کتاب را اینگونه توضیح می‌دهد: امروز در عقاید و افکار مذهبی به‌واسطه ناسازگاری دانش‌ها با آنچه در کتاب‌های دینی آمده است تزلزل و سستی یا دودلی پیدا شده و بزرگ‌ترین خطری که امروز به اسلام رو آورده همانا فلسفه مادی است و عناصر روشنفکر و تحصیلکرده‌های جدید مرعوب و علمای قدیم هم به‌ندرت وارد مباحث و سؤالات جدید شده بنابراین افق مذهب غبارآلود و تیره به‌نظر می‌آید. برای این امر لازم است نشان داده شود که ائمه اسلام در هر عهد چه مبادی و اصولی را اختیار  کرده‌اند و نیز تغییراتی که در آن روی داده‌اند از چه قسم و نوع آن چه بوده است. این کتاب که از دو بخش تشکیل شده و در یک مجلد منتشر شده است به وسیله سیدمحمد تقی فخر داعی گیلانی از زبان اردو(ظاهرا زبان اصلی کتاب باشد) به زبان فارسی ترجمه شده است.