خمیازه‌های روزهای کوتاه پاییز
چرا روزها احساس خستگی و خواب‌آلودگی داریم؟
نیلوفر ذوالفقاری
خمیازه‌های پشت‌سر‌هم و احساس خستگی، بی‌انرژی‌بودن و تمایل به یک‌جا نشستن و هیچ‌کاری نکردن، احساس نیاز مداوم به خواب و استراحت، بی‌حوصلگی و عقب‌انداختن کارها و خلاصه انواع نشانه‌های کسالت و خستگی، اختلالات شایعی است که این روزها خیلی‌ها آن را تجربه می‌کنند. بیشتر افراد این نشانه‌ها را به پاییز و هوایش مربوط می‌دانند و بقیه هم هر کدام دلایلی برای این بی‌انرژی‌بودن می‌تراشند. اما ادامه‌دارشدن این وضعیت می‌تواند پیامدهایی منفی بر زندگی روزمره و وضعیت سلامتی داشته باشد، بنابراین نباید با بی‌خیالی از کنار آن گذشت. دکتر محمد بهشتیان، روانشناس، درباره علت‌های خستگی روزانه و روش‌های برطرف‌کردن آن توضیح می‌دهد.
قدم اول، آزمایش
قبل از گشتن دنبال دلایل مختلف برای احساس خستگی و بی‌انرژی‌بودن، بهتر است به یک پزشک مراجعه کنید تا برایتان آزمایش‌های لازم را تجویز کند. گاهی وقت‌ها خودتان خبر ندارید اما بیماری‌های جسمی یا کمبود ویتامین‌های خاص باعث می‌شود بدنتان انرژی لازم را برای انجام فعالیت‌های روزمره نداشته باشد. کم‌خونی و مشکلات تیروئید هم می‌تواند منجر به ایجاد علائمی شبیه به خستگی و بی‌حالی شوند. اختلالات هورمونی یکی دیگر از مشکلات جسمی است که می‌تواند با علائمی مانند پرخوابی و بی‌انرژی‌بودن خود را نشان دهد. تا آزمایش ندهید و از وضعیت سلامت جسمی خود باخبر نشوید، نمی‌توانید قدم بعدی را برای رفع احساس خستگی روزمره و برگشتن به وضعیت زندگی معمولی بردارید. مطمئن شوید که بدن شما در حال جنگ با دردهای مزمن نیست. بیماری‌هایی که دردهای مزمن ایجاد می‌کنند، مانند دیسک یا آرتروز، باعث می‌شوند در حالت خواب هم درد بکشید و در نتیجه خواب کمکی به رفع خستگی شما نخواهد کرد.
خستگی حاصل بی‌خوابی
اگر احساس خستگی و بی‌حالی شما برای روزهای متمادی برطرف نمی‌شود، شاید واقعاً خسته‌اید! مهم‌ترین دلیل احساس خستگی، بی‌خوابی است و اگر خواب مناسب و باکیفیت ندارید، اصلاً عجیب نیست که روزها خواب‌آلود و بی‌انرژی باشید. 7ساعت خواب باکیفیت نه‌تنها سرزندگی و پرانرژی‌بودن شما را تضمین می‌کند، بلکه تا حد زیادی از ابتلای شما به مشکلاتی مانند اضافه وزن، افسردگی، ضعف سیستم ایمنی، دیابت و بیماری‌های قلبی و اختلال حافظه و خلق و خو پیشگیری خواهد کرد. حتماً تعجب می‌کنید اگر بدانید که فقط کم‌خوابی باعث احساس خستگی نمی‌شود بلکه پرخوابی هم می‌تواند همان عوارض را به‌وجود بیاورد. تحقیقات نشان داده خواب بیشتر از 9ساعت اگر به روتین زندگی فرد تبدیل شود، می‌تواند خطر ابتلا به چاقی و دیابت را افزایش دهد. بنابراین داشتن خواب کافی و باکیفیت، تأثیر قابل توجهی در میزان انرژی روزانه شما دارد. مشکلات خواب مثل آپنه هم ممکن است باعث شود شما با اینکه ساعات خواب کافی دارید، اما خوابتان کیفیت لازم را نداشته باشد و در واقع خستگی شما هرچه می‌خوابید برطرف نمی‌شود.
اهمیت رژیم غذایی
تغذیه خیلی بیشتر از آنچه فکرش را بکنید بر میزان انرژی روزانه شما اثر دارد. البته همه ما درباره نقش تغذیه مناسب در حفظ سلامت جسمی زیاد خوانده و شنیده‌ایم. اما تأثیر تغذیه بر سلامت روان هم غیرقابل انکار است. در نخستین قدم، مصرف مواد غذایی سرشار از قند و کربوهیدرات در وعده صبحانه، خیلی زود تأثیر خود را بر میزان انرژی شما برای شروع روز نشان می‌دهد. جهش قند خون که بر اثر مصرف مقدار زیادی کربوهیدرات ایجاد می‌شود، نوسان قند خون را زیاد می‌کند و پیامد این نوسان، کاهش انرژی است. هرچند همه وعده‌های غذایی اهمیت خود را دارند، اما اگر روزها خسته و بی‌انرژی هستید، حتماً حواستان به وعده صبحانه باشد. پروتئین کافی در وعده صبحانه باعث می‌شود نوسان قند خون شما به حداقل برسد و سرحال‌تر باشید. تغذیه سالم کمک می‌کند جسم سالم‌تری داشته باشید و با جسم سالم، بهتر می‌توانید بر بهبود وضعیت روحی خود تمرکز کنید. لازم نیست حتماً رژیم غذایی خود را ناگهانی و یک‌روزه عوض کنید. این کار باعث می‌شود دلسرد و ناامید شوید. تغییرات کوچک و تدریجی ایجاد کنید، مثلاً سهم سبزیجات را در غذای روزانه افزایش دهید و کم‌کم مصرف شکر و شیرینی را کاهش دهید.
آب روی آتش بی‌حالی
خیلی از ما در ساعات روز فراموش می‌کنیم آب بنوشیم و بعضی دیگر از ما هم تا وقتی احساس تشنگی شدید نداشته باشیم، سراغ نوشیدن آب نمی‌رویم. کم‌آبی بدن یکی از مهم‌ترین دلایل احساس خستگی و بی‌حالی است. یادتان باشد که نوشیدنی‌های دیگر مثل چای، قهوه، آبمیوه‌ها و دمنوش‌ها امتیازات خود را دارند، اما جای آب را نمی‌گیرند. به این توصیه تکراری عمل کنید و آب کافی بنوشید تا بدنتان دچار کم‌آبی و کسالت نشود. البته فقط نوشیدن آب باعث سرحالی نمی‌شود بلکه زدن آب خنک به‌دست و صورت و از آن بهتر، دوش‌گرفتن با آب ملایم می‌تواند شما را پرانرژی و سرزنده کند. اگر زمانی را به انجام ورزش‌های آبی اختصاص دهید با یک تیر دو نشان زده‌اید، هم ورزش کرده‌اید هم از شادابی آب بهره برده‌اید.
انرژی بسوزانید
شاید این توصیه به‌نظرتان عجیب برسد. وقتی انرژی نداریم و خسته‌ایم، چطور انرژی بسوزانیم؟ گاهی خستگی در واقع علامت هشدار بدن شماست، بدنتان به فعالیت بیشتر و سوزاندن انرژی نیاز دارد تا متابولیسم خود را افزایش دهد و این نیاز را با نشانه‌های خستگی و بی‌حالی بروز می‌دهد. فعالیت بدنی خود را بیشتر کنید و نتیجه آن را روی بالا‌رفتن انرژی روزانه ببینید. اگر بتوانید ورزش منظم را در برنامه روزانه خود بگنجانید که چه بهتر، اما اگر به بهانه سخت‌بودن باشگاه‌رفتن قصد دارید از زیر‌بار فعالیت ورزشی فرار کنید، با پیاده‌روی کوتاه و سریع شروع کنید. با این کار متابولیسم بدنتان افزایش پیدا می‌کند، روحیه بهتری پیدا می‌کنید و شب‌ها خواب راحت‌تری خواهید داشت که باعث می‌شود صبح فردا سرحال‌تر بیدار شوید. با ورزش‌کردن هورمون‌های شادی‌بخش و انرژی‌بخشی در بدن شما ترشح می‌شوند که باعث می‌شوند کمتر احساس خمودگی و بی‌حالی داشته باشید.
بی‌حالی؛ پیامد بعضی داروها
همه داروها علاوه بر تأثیری که در رفع مشکلی مشخص دارند، با عوارضی همراه هستند. پزشک تشخیص می‌دهد که پذیرش احتمال ایجاد آن عوارض به نفع شماست و تأثیر مثبت دارو بیشتر از عوارض آن است. با این حال اگر از پیامدهای مصرف برخی داروها باخبر باشید، جواب برخی سؤالات خود را زودتر می‌گیرید. داروهای کاهش فشار خون، آنتی‌هیستامین‌ها، آرام‌بخش‌ها، استروئیدها و برخی داروهای ضد‌افسردگی ممکن است علائمی مانند خواب‌آلودگی و احساس خستگی ایجاد کنند. گاهی بعد از قطع مصرف دارویی خاص، ممکن است چنین علائمی را تجربه کنید. هیچ دارویی را بدون تجویز پزشک مصرف نکنید و البته مصرف هیچ دارویی را هم بدون تأیید و مشورت پزشک به‌طور ناگهانی قطع نکنید.
استرس؛ دشمن آرامش
قبول که توصیه نداشتن استرس همان‌قدر که تکراری شده، همان‌قدر هم سخت و نشدنی به‌نظر می‌رسد. اما به هر حال نمی‌توان تأثیر استرس و احساسات منفی را بر کاهش سطح انرژی افراد انکار کرد. اگر فرد مضطرب و افسرده‌ای هستید، اوضاع روحی شما باعث می‌شود در طول روز احساس خستگی و بی‌حالی بیشتری را تجربه کنید. سعی کنید راهکارهای شخصی خودتان را برای آرامش و تقویت روحیه پیدا کنید. اگر به هنری علاقه دارید، از آن به‌عنوان مدیتیشن استفاده کنید. افکار منفی و کینه‌ها را دور بریزید و با سرگرم نگه‌داشتن خود به کارهای مورد علاقه، از افتادن در دام افکار ناراحت‌کننده دوری کنید. با گروه دوستان معاشرت کنید و درباره موضوعات آرامش‌بخش حرف بزنید. حذف‌کردن استرس از زندگی شهروندان امروزی به‌طور کامل کاری غیرممکن به‌نظر می‌رسد و کسی از شما توقع ندارد خیلی زود وضعیت را به کلی تغییر دهید. همین که بتوانید میزان استرس و اضطراب روزانه را مدیریت کنید موفقیت بزرگی محسوب می‌شود. اگر متوجه شدید اضطراب آنقدر شدید است که عملکرد روزانه شما را مختل می‌کند، دنبال کمک‌گرفتن تخصصی باشید.
در همینه زمینه :
