سنت پرتغالی

بدون تردید یکی از پدیده‌های این فصل فوتبال ایران، ریکاردو ساپینتو، سرمربی استقلال است. البته تیم او بد بازی نمی‌کند و تا این مقطع از فصل نتایج خوبی هم به‌دست آورده، اما نکته بحث‌برانگیز به رفتارهای عصبی و برونگرایانه این مربی مربوط می‌شود. دیگر مسئله‌ای برای توضیح دادن باقی نیست و همه می‌دانند از چه چیزی حرف می‌زنیم. ساپینتو که سابقه قبلی‌اش در کشورهای مختلف هم نشان می‌داد چه روحیاتی دارد، از همان ابتدای حضور در لیگ ایران و بازی هفته دوم برابر ملوان استعداد غریبش در جنجال‌سازی را به رخ کشید. او آن روز با کادر امداد ورزشگاه انزلی درگیر شد، پس از آن ماجراهای بازی با گل‌گهر پیش آمد و درست در شرایطی که او محرومیتش را پشت سر می‌گذارد، شاهد درگیری ریکاردو با فیلمبردار تلویزیونی در حاشیه بازی با آلومینیوم اراک بودیم. همه این اتفاقات در حالی رخ داده که تنها یک‌سوم از مسابقات فصل را پشت سر گذاشته‌ایم، بنابراین شک نکنید این پایان ماجرا نیست و ساپینتو حالا حالاها قرار است غافلگیرمان کند. از این دیدگاه به‌نظر می‌رسد شخصیت او هم شبیه شمار دیگری از مربیان پرتغالی است که وارد فوتبال ایران شدند و یکی از دیگری برونگراتر بودند.

مانوئل ژوزه

او با کوله‌باری پر از افتخار که ناشی از سال‌ها حضور موفق در الاهلی مصر بود به ایران آمد و هدایت پرسپولیس را برعهده گرفت. علاوه بر اینکه ملیت پرتغالی ژوزه به جوشی بودن او گواهی می‌کرد، سن این مربی هم بالا و حوصله‌اش اندک بود. باز اینها چیزی نیست. او در ایران به پست کارلوس کی‌روش دشمن قدیمی‌اش خورد و نیز باید با مدیر عجیبی مثل محمد رویانیان سر می‌کرد. مجموعه این مسائل باعث شد ژوزه بیشتر از یک نیم‌فصل در پرسپولیس کار نکند و بین دو نیم‌فصل لیگ دوازدهم جای خودش را به یحیی گل‌محمدی بدهد. در همان مدت کوتاه، از او مشاجرات تند و تیزش با کی‌روش و نیز خودداری‌اش از ترک تمرین پرسپولیس با وجود اخراج از این باشگاه به جا ماند. او که کتش را روی دوشش می‌انداخت، از همه‌‌چیز فیلم گرفت و با همان فیلم‌ها پرسپولیس را در فیفا نقره‌داغ کرد!

تونی اولیویرا

یک شخصیت جذاب و پر از هیجان که چند دوره سرمربی تراکتور شد و بین هواداران این تیم حسابی به محبوبیت رسید. انصافا کلمه «برونگرا» در توصیف کارهایی که تونی می‌کرد کم بود! چه‌کسی شور و احساسات زایدالوصف این مربی را فراموش می‌کند؟ چه‌کسی از یاد می‌برد که او گاهی از فرط حرارت و استرس روی زمین غلت می‌زد یا موقع ارسال کرنر از سوی شاگردانش، خودش را به آنها می‌رساند و آخرین توصیه‌هایش را در میان می‌گذاشت؟ شاید حق تونی در فوتبال ایران کسب یک قهرمانی با تراکتور بود؛ آنچه در لیگ چهاردهم تا یک قدمی‌اش پیش رفت، اما تساوی عجیب با نفت تهران باعث تقدیم جام به سپاهان شد.

کارلوس کی‌روش

مگر می‌شود تبارشناسی مربیان جنجالی پرتغالی را بدون ذکر نام از مهم‌ترین آنها به پایان برد؟ کارلوس کی‌روش رکورددار حضور یک مربی خارجی در فوتبال ایران است. زیر و بم داستان‌های مربوط به او را همه می‌دانند؛ از فهرست مشاجرات پرشمارش با آدم‌های مختلف در فوتبال ایران تا حواشی‌اش کنار زمین مسابقه. فقط باید یادآوری کنیم کی‌روش همه این کارها را در شرایطی انجام داده که یک «مربی ملی» بوده. اصولا مربیان ملی چون تقویم سبکی دارند چندان در معرض دید نیستند. حالا تصور کنید اگر کی‌روش با همین ویژگی‌ها مربی باشگاهی بود و هر هفته یک بازی داشت چه شرایطی به‌وجود می‌آمد!

استثنا؟ همین آقای مورایس

البته که مربیان پرتغالی آرام هم داشته‌ایم مثل نلو وینگادا در پرسپولیس یا کاسمیرو در نفت آبادان. نمونه دست به نقدتر این گروه از پرتغالی‌ها هم ژوزه مورایس، سرمربی فعلی سپاهان است که فارغ از مسائل فنی، همه روی شخصیت آرام و متین او اجماع دارند.