فیلم کوتاه
احمدرضا درویش در نشست انتقال تجربه جشنواره فیلم کوتاه :
سینمای ملی، بین‌المللی و صنعتی نداریم
احمدرضا درویش، کارگردانی است که تجربه‌های منحصربه‌فردی در سینمای ایران داشته است. این کارگردان تاکنون 2بار موفق به دریافت جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره فیلم فجر برای فیلم‌های «دوئل» (1382) و «رستاخیز» (1392) شده است. سال1402 یک دهه از ساخت آخرین فیلم درویش - که «روز رستاخیز» بود و آخر سر هم در سینماها اکران نشد و فقط به‌صورت آنلاین به نمایش درآمد - می‌گذرد.
درویش که کارگردانی سینما را از سال1368 با ساخت فیلم «آخرین پرواز» آغاز کرده، تاکنون فقط 8فیلم ساخته که از میان آنها بیشتر برای 4فیلم «کیمیا» (1373)، «سرزمین خورشید» (1375)، »متولد ماه مهر» (1378) و «دوئل» شناخته میشود. درویش روز جمعه در نشست انتقال تجربه «کارگردانی» سی‌ونهمین جشنواره فیلم کوتاه حضور یافت و صحبت‌های صریحی را مطرح کرد.
سینمایی که صنعتی نیست
این کارگردان باسابقه در بخشی از صحبت‌هایش گفت: اینکه گفته میشود سینمای ما صنعتی است، یک فریب ناخواسته است که ما هم دچارش هستیم. خود دست‌اندرکاران هم باورشان شده که در چنین قواره‌ای ظاهر می‌‌شوند. دولتمردان هم در این موضوع دخیل هستند. آنها خیلی مایل هستند سینمای ایران را بزرگ‌تر از واقعیت خود نشان بدهند و از این واژه‌ها استفاده می‌کنند گویی با به‌کارگیری واژه صنعت ملی و بین‌المللی به آن جایگاه می‌دهند. در این سال‌هایی که سینمای ما رشد و نمو داشته چنین توصیفاتی بیشتر از سوی سیاستمداران بیان شده تا جایگاه خود را بالا ببرند، این اما یک تعریف روشن نیست بلکه اغواگرانه است و ما هم به آن تن داده‌ایم. آیا نهادی نیست که به یکی از مؤلفه‌های ذکرشده برای «سینمای ملی» نزدیک شده باشد؟ نهادی نیمه‌‌مدنی که تلاش می‌کند در ساحت ملی تأثیرگذار باشد همین «انجمن سینمای جوانان» است و این انگیزه اصلی من برای حضور در این جمع است.
«رستاخیز» بالاخره اکران میشود
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره ساخت «رستاخیز» بیان کرد: تا وقتی وضع این فیلم مشخص نشود، درباره آن صحبت نمی‌کنم. گرچه قول‌هایی درباره این فیلم دادند اما این فیلم همچنان وضعیت نامشخصی دارد. دوستانی قبلا در جایگاهی بودند که نباید می‌بودند. آنها رفتند، دوستان جدید هم آرزوهایی درباره فیلم دارند ولی فقط آرزوست.
فیلم در پلتفرم‌های خارجی در حال عرضه بین‌المللی است. مجوز بین‌المللی هم صادر شده اما سؤال این است که چطور این مجوز صادر شده و تماشاگران خارجی می‌توانند فیلم را ببینند اما ایرانی‌ها روی پرده نه؟ طبق عهدی که با عوامل، خدای خودم و صاحب رستاخیز بستم، این فیلم را برای پرده سینما ساخته‌ام و تمام امکانات فیلم برای نمایش در سالن استاندارد جمعی است که این آرزوی من محقق نشده است. اما آرزوی اصلی من محقق شد؛ یعنی اینکه فیلم ساخته شد.
صبر من زیاد است و می‌دانم بالاخره اکران میشود. وقتی دیگر اسمی از ما نیست یا حتی صد سال دیگر، بالاخره فیلم یک فیلمساز دیده میشود. این فیلم مگر فقط برای جشنواره بود که بعد برود داخل قوطی؟ بالاخره فیلم از کشو درمی‌آید و دیده میشود.
ایده اولیه ساخت «دوئل»
درویش در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره ایده اولیه ساخت «دوئل» توضیح داد: اتفاقی برای من در 19سالگی و در زمانی که خرمشهر سقوط نکرده بود افتاد، در کوچه قدم می‌زدیم، اواسط محاصره بود، فکر نمی‌کردیم جنگ طولانی شود. تصور می‌کردیم به‌زودی تمام میشود، همینطوری که قدم می‌زدیم، یکی از بچه‌هایی که همراه بود، از مغازه‌ای چیزی برداشت و البته در کاغذی نوشت که چه برداشته است. صحنه‌ای را آنجا دیدم، انتهای محله‌ای یک بنز خاور را دیدم که پشتش مغازه‌ای است. خاور گاز می‌داد و زنجیرش کنده می‌شد. این چرخه هی تکرار می‌شد. بار آخری که این کار را کرد، چارچوب در مغازه کنده شد و در نهایت دیدم گاوصندوقی را برده است. آن زمان ناپخته بودم و بعدها مدام فکر می‌کردم که آنها چه کسانی بودند؟ آیا دزد بودند؟ این معادله‌ای چندمجهولی در ذهن من و بعد از سالیان تبدیل به «دوئل» شد. «دوئل» فیلم هفتم من بود. فیلمساز باید از قبل فیلم را در ذهن خود ساخته باشد. مهم‌ترین ویژگی فیلمساز تخیل است. هنرمند بدون خیال معنا نمی‌دهد که اتفاقا اینکه چگونه خیال کنیم کار سختی است.
فیلمساز مصلح اجتماعی
درویش در جایی دیگر از سخنانش اشاره کرد: مهم‌ترین ویژگی فیلمساز مدیریت ارواح جمعی است و این یک کار سخت و حیرت‌انگیز است. در اینجا هم صحبت از فیلمسازی است که فیلم را در ذهن خود ساخته باشد، به شما سفارش اکید می‌کنم با همه جهان فاصله‌گذاری کنید، خودتان را حذف و بدون فیلتر نگاه کنید، آنگاه خواهید دید که چه اجزای عجیبی از جهان را می بینید. آنگاه دیگر سکوت شما سکوت نیست، بلکه پلی است بین ذهن شما و پدیده‌ها. همه‌‌چیز را به‌عنوان پدیده نگاه کنید، فیلمساز مصلح اجتماعی است و باید بلد باشد اجتماع و اطرافیان خود را درست نگاه کند وگرنه همین میشود که داریم، همین که مدام می‌گوییم سینمای ملی، بین‌المللی و صنعتی داریم اما در واقع نداریم! مهم‌ترین منزلت یک فیلمساز صدق است.
