طاعون، همچنان با ماست

همه‌گیری طاعون در 700 سال پیش، چنان اثر عمیقی بر حیات انسان گذاشته که ردپای آن، همچنان در ساختار بدن ما انسان‌ها قرار دارد.
طاعون، که به آن مرگ سیاه گفته می‌شد و به‌گفته خیلی‌ها بزرگ‌ترین بلایی است که بر سر انسان‌ها آمده، در قرن چهاردهم میلادی، تقریبا نیمی از جمعیت قاره اروپا را از بین برد. بشر تا آستانه نابودی پیش رفت و درنهایت، به لطف جهش‌های ژنتیک توانست از این نیروی مهلک و ویرانگر نجات پیدا کند. اما همین تغییرات ژنتیک، حالا به تهدیدی علیه سلامتی انسان‌ها تبدیل شده و سیستم ایمنی انسان را به چالش می‌کشد و منشا برخی بیماری‌های خودایمنی است.
مرگ سیاه که یکی از سیاه‌ترین، هولناک‌ترین و مرگبارترین لحظات تاریخ بشر را رقم زده، در چندین سال، حدود 200میلیون نفر قربانی گرفت.
اثر آن بر حیات انسان، چنان هولناک بود که محققان سال‌ها می‌گفتند باعث شده تا جهش ژنتیک در بدن انسان ایجاد شود. و حالا دانشمندان با بررسی استخوان‌های قدیمی مربوط به دوران قبل و حین و بعد از طاعون در انگلیس و دانمارک، ‌این نظریه را به‌صورت فیزیکی هم ثابت کرده‌اند.
براساس یافته‌های جدید، یک جهش در ژن مشخص شناسایی شده است. بر این اساس، ‌اگر شما در آن دوران در اروپا زندگی می‌کردید، و جهش مناسب و درست در ژن‌هایتان شکل می‌گرفت، شانس اینکه از طاعون نجات پیدا کنید، 40درصد افزایش می‌یافت.
این ژن، به 2 شکل در بدن شکل می‌گرفت، یکی به‌شدت کارا بود و دیگری کارایی چندانی نداشت. اگر کسی اینقدر خوش‌شانس بود که از پدر و مادرش، ژن‌های کارآمد را به‌صورت همزمان به ارث ببرد، ‌شانس زنده‌ماندنش به‌شدت افزایش پیدا می‌کرد. انتقال این ژن‌ها در 2 تا 3 نسل، سرانجام به انسان کمک کرد تا بر طاعون یا همان مرگ سیاه غلبه کند. دانشمندانی که روی این مسئله تحقیق کرده‌اند می‌گویند این بزرگ‌ترین رویداد انتخابی در ژن‌های بشر تا به امروز است. این جهش‌ها، حتی امروز هم به‌شدت بیشتر از دوران قبل از طاعون روی می‌دهد. و البته مشکل همین‌جاست؛ این جهش‌ها، به انواع بیماری خودایمنی ازجمله بیماری «کرون» (یک نوع بیماری التهابی روده) دامن می‌زنند. و این یعنی، چیزی که 700سال پیش، اجداد ما را زنده نگه داشته، امروز می‌تواند سلامت و حیات ما را به خطر بیندازد. رد جهش‌های قدیمی در ساختار ژنتیک ما، فقط به این دوره محدود نمی‌شود و برخی جهش‌ها در ابتدای حیات انسان‌ها، هنوز با ماست و از قضا یکی از آنها هستند که کارایی ما برای مقابله با برخی انواع بیماری‌ها ازجمله کرونا را کاهش داده‌اند.