شمشیر دولبه

آیا تیم ملی ایران باید از مرحله گروهی جام‌جهانی متشکل از انگلستان، ولز و آمریکا به دور بعد صعود کند؟ این یک مناقشه بسیار بزرگ است که کلی در موردش بحث شده و کشمکش‌ها پیرامون آن همچنان ادامه دارد. گروهی می‌گویند با توجه به بازگشت کارلوس کی‌روش، سابقه طولانی حضور او در فوتبال ایران و ادعای برخی ستارگان تیم ملی در مورد «نسل طلایی» فعلی، هر نتیجه‌ای غیراز صعود به منزله شکست و ناکامی است. برخی دیگر اما به امکانات و فهرست بازیکنان و لژیونرهای رقبا اشاره می‌کنند و صعود را دست‌نیافتنی می‌دانند. با همه اینها، 2بازی بدون شکست تیم ملی برابر اروگوئه و سنگال در اردوی اتریش باعث افزایش چشمگیر و ناگهانی انتظارات از تیم ملی شده است. امروز اگر کسی از جام‌جهانی حرف می‌زند، بعید است بحث را به‌احتمال صعود ایران نکشاند. رسانه‌های ورزشی پر از این قبیل اظهارات شده و طبیعتا بازیکنان و مربیان تیم ملی هم آنها را می‌بینند و می‌شنوند. این انتظارات بالا اما چه تأثیری روی تیم ملی دارد؟ به گمان ما می‌شود آن را «شمشیر دو لبه» خواند؛ فایده‌اش این است که اعتماد به نفس بچه‌ها را بالا می‌برد، اما زیانش می‌تواند تنیده شدن یک پیله توهم دور تیم ملی باشد.

جنبه مثبت ماجرا
همانطور که گفتیم بزرگ‌ترین حسن این داستان، افزایش خودباوری نزد ملی‌پوشان است. حالا دست و دل آنها از مواجهه با انگلیس و آمریکا نمی‌لرزد و می‌بینند که مردم هم تیم ملی ما را کمتر از رقبا به شمار نمی‌آورند. وقتی نترسی، قادر خواهی بود دست به هر کاری بزنی. این نفرات هم تجربه اخیر نباختن به اروگوئه و سنگال را دارند و کسب نتایج نزدیک برابر آرژانتین، اسپانیا و پرتغال در دو جام‌جهانی قبلی را به یاد می‌آورند. در نتیجه در قطر با اعتماد به نفس بالا و بدون هراس از رقبا راهی میدان خواهند شد و این نکته می‌تواند خیلی به ما کمک کند. کارلوس کی‌روش در گذشته هم همواره سعی در تزریق چنین روحیه‌ای به بازیکنانش داشته و به‌نظر می‌رسد این بار فضای موجود در اطراف تیم ملی، درست همانی است که او می‌خواهد.

جنبه ترسناک ماجرا
به هر حال تردیدی نیست که توقع بالا از هر آدمی، فشار روانی را هم متوجه او می‌کند. نکته مهم این است که تیم ملی ایران در هر دو دوره قبلی جام‌جهانی کاملا آزاد و رها در میدان حاضر بود. کسی انتظار نداشت ما آرژانتین یا اسپانیا را ببریم و بالا برویم، در نتیجه هر دستاوردی برابر این رقبا قابل دفاع بود. این اتمسفر به بازیکنان کمک می‌کرد بدون فشار مضاعف، همه تلاش خود را برای کسب دستاورد بیشتر به‌کار بگیرند. حالا اما همه به این تیم به چشم مدعی صعود نگاه می‌کنند. در این شرایط فرض کنید در همان بازی اول با انگلستان شرایط به دلخواه ما پیش نرفت و مثلا یک گل زودهنگام خوردیم؛ در چنین وضعی شاید از نظر روانی فرو بریزیم و کل تورنمنت را از دست بدهیم. به علاوه همگام با افزایش توقعات در داخل کشور، رقبا نیز حساسیت بیشتری نسبت به ایران پیدا کرده‌اند. نگاه انگلیس و آمریکا به تیم ایران در جام‌جهانی2022 با نگاهی که اسپانیا و آرژانتین در گذشته داشتند تفاوت خواهد کرد. نکته آخر هم اینکه نباید بیش از حد نتایج بازی با اروگوئه و سنگال را جدی گرفت. به هر حال این بازی‌ها «دوستانه» بودند و در فضایی متفاوت با دیدارهای رسمی برگزار شدند. خوب است که اعتماد به نفس و روحیه داشته باشیم، اما نباید از مرز باریک این احساس با توهم و رویاپردازی عبور کنیم.

یک بازگشت مدرن
روزبه چشمی با تیم ملی به جام‌جهانی می‌رود؟
شاید یکی از مهم‌ترین کلیدواژه‌هایی که از دوران اول حضور کارلوس کی‌روش روی نیمکت تیم ملی ایران به جا ماند، عبارت «مدرن» بود؛ آنچه مربی پرتغالی در توصیف روزبه چشمی به‌کار برد و این بازیکن را پیشرفته‌ترین مدافع میانی سال‌های اخیر فوتبال ایران خواند. اظهارات کی‌روش در این زمینه منتقدان زیادی داشت. حتی خیلی از هواداران استقلال هم با عقیده سرمربی تیم ملی موافق نبودند، چرا که به‌نظرشان چشمی در پست هافبک دفاعی عملکردی بهتر از دفاع وسط داشت. او برای بازی در خط دفاع بیش از حد «کند» به‌نظر می‌رسید و برای همین هم دیدگاه کارلوس پیرامون چشمی با اقبال عمومی همراه نشد. بعدتر هم تجربه ناموفق چشمی در لیگ قطر و دستاوردهای نه‌چندان قابل اتکای این بازیکن، نشان داد کی‌روش در توصیف او دچار زیاده‌روی شده است. بر همین اساس، بعد از خروج مرد پرتغالی از تیم ملی، دیگر خبری از چشمی در اردوها نشد تا همین حالا که او بازگشته و مدافع مورد علاقه‌اش را به تیم نخست ایران فرا خوانده است.
اسم روزبه چشمی در فهرست تیم ملی برای اردوی اتریش نبود، اما او در مینی‌کمپ این هفته کارلوس کی‌روش در کنار برخی دیگر از بازیکنان برتر لیگی حضور یافت و زیرنظر سرمربی پرتغالی ریکاوری کرد. نفرات دعوت‌شده به این مینی‌کمپ‌ها، شامل بازیکنان لیگی تیم ملی و نیز نفراتی هستند که به نوعی فهرست دوم کی‌روش به شمار می‌آیند. هم‌اکنون شرایط چشمی طوری است که به‌نظر می‌رسد او عضو فهرست دوم کارلوس باشد، یعنی فعلا با توجه به حضور بازیکنانی نظیر شجاع خلیل‌زاده، محمدحسین کنعانی‌زادگان، مرتضی پورعلی‌گنجی، مجید حسینی و... شانس زیادی برای قرار گرفتن در فهرست نهایی ندارد، اما ممکن است در ادامه راه اتفاقاتی رخ بدهد که چشمی با کی‌روش و تیمش به قطر برود. به هر حال شرایط تغییر کرده و یکی مثل شجاع که همیشه در لیست سیاه کی‌روش بود، حالا از بخت بسیار بالایی برای حضور در ترکیب ثابت تیم ملی برخوردار است. بنابراین شاید دورنمای چندان مثبتی برای مدافع «مدرن» و محبوب کارلوس باقی نماند. البته که همچنان باید منتظر بمانیم...