ایجاد 60هزار شغل در خوزستان

سیده زهرا عباسی _ خبرنگار

خوزستان پیش از آنکه با محرومیت، بیکاری، ریزگرد، خشکسالی، تنش‌های اجتماعی و آمار بالای مهاجرت معرفی شود، با تاریخ دیرینه، رودهای خروشان، صنعت و کشاورزی شناخته شده بود؛ ویژگی‌هایی که هر یک به تنهایی می‌توانست و می‌تواند منشا ثروت، رشد اقتصادی و توسعه و رفاه اجتماعی باشد. 
از نگاه شهروندان و کارشناسان، تعیین استانداری ویژه برای این استان از سال گذشته، امیدها را برای نگاه جدی‌تر به مشکلات خوزستان زنده کرد. صادق خلیلیان، استاندار خوزستان درباره اقدامات صورت گرفته در یک سال گذشته و همچنین تلاش برای بازگشت سرمایه اجتماعی در استان توضیح می‌دهد.

یک سال از انتخاب شما به‌عنوان استاندار ویژه خوزستان می‌گذرد. آیا این عنوان توانسته امتیازاتی برای استان داشته باشد؟
زمانی که به‌عنوان استاندار خوزستان تعیین شدم با وضعیتی روبه‌رو بودم که نشان می‌داد در دولت قبل، اقدام اساسی و ویژه‌ای برای حل مشکلات صورت نگرفته و این استان با چالش‌های متعدد به حال خود رها شده است. به همین دلیل، در گام نخست شناسایی و اولویت‌بندی مشکلات در دستور کار قرار گرفت و حل آنها برنامه‌ریزی و در قالب مصوبات سفر، تصویب و ابلاغ شد.
تصویب ۳۴ هزار میلیارد تومان مصوبات دولت و تخصیص بخشی از آن به استان، پرداخت 5130میلیارد تومان عوارض آلایندگی، 5نوبت سفر رئیس‌جمهوری به خوزستان و حضور بنده در جلسه هیأت دولت نشان‌دهنده نگاه خاص و حمایت ویژه دولت از خوزستان و استانداری ویژه است که منجر به اقدامات بزرگی در استان شد.
دستاوردهای سفر رئیس‌جمهوری و مصوبه‌های این سفر برای خوزستان چه بود؟ 
اولین سفر رئیس‌جمهوری به استان، مصوبه‌ای نداشت. طی جلسات متعدد طرح‌هایی در زمینه‌ مشکلات اساسی خوزستان همچون آب و فاضلاب، آب آشامیدنی باکیفیت، راه‌ها و جاده‌ها، توسعه کشاورزی، بهداشت و درمان، اشتغال‌زایی پایدار، محرومیت‌زدایی، فعال کردن صنایع راکد احصا و در قالب مصوبه‌های سفر تنظیم شد و به تصویب دولت رسید و بیش از 34هزار میلیارد تومان اعتبار به آنها اختصاص پیدا کرد. با تخصیص و تزریق اعتبار از این محل، همه طرح‌های مهم استان فعال شد و هم‌اکنون با سرعت در حال انجام است.
یکی از مشکلات خوزستان به‌ویژه در سال‌های اخیر، تامین آب آشامیدنی بود. با بهره‌برداری از طرح غدیر چه میزان مشکل تامین آب آشامیدنی استان رفع شد؟ این طرح با انتقادهایی از نگاه محیط‌زیستی و از سوی دیگر پایداری آب سد دز مواجه است. دولت در بلندمدت برای مدیریت آب در خوزستان چه طرح و برنامه‌هایی دارد؟
مسئله تامین آب آشامیدنی مردم به‌ویژه در مناطق درگیر با خشکسالی یکی از مشکلات اساسی خوزستان بود که به تنش‌های شدید و ناآرامی‌های اجتماعی طی سال‌های دهه90 منجر شد. دولت در یکسال اخیر با اقدامی انقلابی، تصمیم گرفت ظرف 10ماه این مشکل را رفع کند. به همین دلیل طرح میان‌مدت آبرسانی غدیر که یک ابرپروژه در سطح خاورمیانه است، اجرا شد و هم‌اکنون از محل بالادست رودخانه دز، آب آشامیدنی 52درصد جمعیت استان که بیش از 2.5میلیون نفر را شامل می‌شود، تامین می‌کند.
انتخاب سد دز به‌عنوان منبع تامین‌کننده آب در طرح غدیر به اجرای این طرح سرعت داد و آرزوی دیرینه مردم مناطق جنوبی و مرکزی استان برای دستیابی به آب با کیفیت و مطمئن را تحقق بخشید. پیش از اجرای طرح آبرسانی غدیر، مردم در مناطقی مانند اهواز، آبادان و خرمشهر، آبی با درجه شوری 1800مصرف می‌کردند، اما اکنون آبی که در اختیار شهرها و روستاهای مرکزی، جنوبی و غربی استان قرار گرفته، بالاترین استاندارد را داراست. از سال گذشته تاکنون بیش از 1500روستا از آب آشامیدنی پایدار برخوردار شده‌اند که موجب شد دیگر شاهد تنش‌های آبی و ناآرامی‌های اجتماعی نباشیم.
ضوابط زیست‌محیطی در طرح آبرسانی غدیر رعایت شده است و با توجه به طرح‌هایی که وزارت نیرو در بالادست رودخانه دز جهت پایداری آب سد برای اجرا درنظر دارد، پایداری تامین آب آشامیدنی مناطق پایین دست نیز مورد حمایت قرار می‌گیرد. مجموعه اقدامات انجام شده در مناطق بالادست رودخانه‌های کارون، دز، کرخه، مارون و زهره در مدیریت پایداری آب و در بلندمدت مؤثر خواهد بود.
از نگاه مردم یکی از عوامل اصلی کم‌آبی در خوزستان طرح‌های انتقال آب است. نظر شما در این‌باره چیست؟
در دهه‌های گذشته طرح‌های انتقال آب از مناطق بالادست رودخانه‌های خوزستان اجرا شد که بر تامین پایدار آب در خوزستان هم تأثیر گذاشت، اما پس از آن، با توجه به حساسیت‌های موجود، طرح‌های انتقال آب بین حوضه‌ای متوقف شد و تاکنون نیز متوقف مانده است. من نیز مخالفت خودم را با انتقال آب مناطق بالادست خوزستان به سایر مناطق اعلام کرده‌ام.
بیکاری در خوزستان به‌ویژه در شهرهای جنوبی، یکی از دغدغه‌های همیشگی بوده است. چه اقداماتی در این‌باره ازجمله اشتغال‌زایی، بازگرداندن واحدهای صنعتی به چرخه تولید، ایجاد صنایع پایین‌دستی و بومی‌گزینی صورت گرفته است؟
یکی از اقدامات صورت گرفته برای کاهش نرخ بیکاری در یکسال گذشته، ایجاد صنایع پایین‌دست پتروشیمی و صنایع فرآوری محصولات کشاورزی در خوزستان بود که می‌تواند ضمن تکمیل زنجیره تولید از بالادست تا پایین‌دست، ارزش افزوده بیشتری ایجاد کند و باعث ارزآوری بیشتری نیز برای استان شود.
در سال۱۴۰۱ تاکنون بیش از ۳۱هزار فرصت شغلی در خوزستان ایجاد شد و این استان رتبه دوم اشتغال‌زایی کشور را به‌خود اختصاص داد درحالی‌که در سال1400 کل مجموع اشتغال‌زایی استان ۲۲هزار شغل بود. هدف‌گذاری اشتغال‌زایی تا پایان سال، بیش از ۶0هزار شغل است که با روند فعلی، از این عدد عبور خواهیم کرد.
در یک‌سال گذشته نرخ بیکاری استان 1.3درصد کاهش یافت و ۱۶۲واحد صنعتی راکد و نیمه راکد با حمایت دولت فعال شد که علاوه بر کمک به روند تولید، در زمینه اشتغال‌زایی نیز نقش به‌سزایی ایفا کرد.
در زمینه بومی‌گزینی در استخدام‌ها با توجه به خواست و مطالبه مردم، شرکت‌ها و صنایع استان را براساس یک بخشنامه چهار ماده‌ای ملزم به استفاده از افراد بومی استان کردیم تا بتوان از این طریق نیز میزان نرخ بیکاری در استان را کاهش داد.
از دست رفتن بخشی  از سرمایه اجتماعی یکی از مهم‌ترین چالش‌های خوزستان در دهه اخیر بوده است که بروز مشکلاتی ازجمله سیل سال98، تنش‌های آبی، اعتراض‌های اجتماعی، فاجعه متروپل و... آن را بیشتر تحت‌الشعاع قرار داد. کمتر صحبتی درباره چگونگی بازگرداندن این سرمایه اجتماعی به‌ویژه در حوزه جوانان و زنان می‌شود.
خوشبختانه با مجموعه اقدامات انجام شده بخشی از سرمایه‌های اجتماعی از دست رفته جبران شده و تداوم این روند می‌تواند به‌طور کامل چهره خوزستان را متحول، مشکلات را رفع و سرمایه‌های اجتماعی را تقویت کند. اجرای ابرطرح تامین آب آشامیدنی غدیر، طرح اضطراری فاضلاب، جهش تولید مسکن، ساماندهی جوانان و پرداخت وام کم‌بهره ازدواج، حمایت از طرح‌های اشتغال خانگی و ارائه تسهیلات و سایر طرح‌هایی که در این مصاحبه اشاره کرده‌ام نشان می‌دهد مسائل استان قابل حل است و متناسب حل آنها سرمایه‌های اجتماعی نیز تقویت می‌شود.
برای نخستین بار حدود ۶‌هزار میلیارد تومان از بدهی عوارض آلایندگی شرکت‌های نفتی در خوزستان وصول و به‌حساب شهرداری‌ها و دهیاری‌ها واریز شد. آیا بر استفاده از این اعتبار هم نظارت صورت می‌گیرد؟ چگونه؟ خوزستان پیش از این تجربه وصول اعتبارات را در سطح ملی داشته که در نهایت نتوانسته‌ باری از دوش مشکلات آن بردارد.
در دولت گذشته اهتمامی برای دریافت مطالبات عوارض آلایندگی از صنایع آلاینده در استان وجود نداشت و صنایع نیز از پرداخت آن خودداری می‌کردند. خوشبختانه در این دولت به‌دلیل اهمیت توجه به خوزستان و نیاز به حل مشکلات شهرها و دهیاری‌های استان و با پیگیری‌های صورت گرفته 5130میلیارد تومان عوارض آلایندگی پرداخت شد که هم‌اکنون به‌حساب شهرداری‌ها و دهیاری‌های سراسر استان واریز شده است.
دوری و نزدیکی مناطق به مرکز آلایندگی و جمعیت شهرها به‌عنوان 2شاخص اصلی برای توزیع مناسب عوارض آلایندگی میان شهرهای استان لحاظ شده است. برای مدیریت این اعتبار نیز دستورالعملی به شهرداران و فرمانداران اعلام شد. بخشی از اعتبار عوارض آلایندگی برای پرداخت حقوق معوق کارگران شهرداری که برخی تا ۱۲ماه مطالبات داشتند، اختصاص یافت و بخش عمده‌ای از این اعتبار (بیش از ۵۰درصد) به خرید تجهیزات مورد نیاز شهرداری‌ها، توسعه طرح‌های زیرساخت شهری و همچنین اجرای طرح‌های مبلمان شهری اختصاص داده شد.
با توجه به اینکه این اعتبار متناسب با طرح‌های ارائه شده از سوی شهرداری‌ها توزیع و هزینه‌کرد آن مدیریت می‌شود می‌تواند بخش زیادی از مشکلات شهرداری‌ها و دهیاری‌های استان را رفع کند. در اهواز نیز با اختصاص بیش از هزار میلیارد تومان اعتبار که در نوع خود بی‌سابقه است بخشی از پروژه‌هایی که سال‌ها بلاتکلیف بوده و روی زمین مانده به‌سرانجام خواهند رسید.
پیش از این در گفت‌وگو با همشهری اعلام کرده بودید وزارت نفت در چارچوب مصوبه‌ها متعهد شده 7هزار میلیارد تومان به‌عنوان حق مسئولیت اجتماعی به‌صورت 3ساله در اختیار استان قرار دهد. از این رقم 2هزار میلیارد تومان جاری شده و برای 5هزار میلیارد تومان باقیمانده هم در حال تهیه پروژه‌ بودید. آیا این پروژه‌ها احصا شد؟
از مجموع 34هزار میلیارد تومان مصوبات سفر، 7هزار میلیارد تومان از سوی وزارت نفت به‌عنوان حق مسئولیت اجتماعی به استان اختصاص داده شد که 5هزار میلیارد تومان آن به‌عنوان بخشی از اعتبار مورد نیاز تکمیل طرح‌های جمع‌آوری فاضلاب و راه‌های اصلی خوزستان درنظر گرفته شد. ۲هزار میلیارد تومان براساس تصمیم وزارت نفت برای ۴۷۵پروژه اختصاص داده شد.
آیا با تشکیل شورای راهبری مسئولیت‌های اجتماعی می‌توان گفت بالاخره دریافت و هزینه‌کرد حق‌مسئولیت‌های اجتماعی و عوارض آلایندگی شرکت‌ها ساماندهی شده است؟
در زمینه اعتبارات مربوط به مسئولیت اجتماعی همه شرکت‌ها و مؤسساتی که در خوزستان فعالیت می‌کنند یک شورای راهبردی مسئولیت اجتماعی تشکیل داده شده است که امسال همه اعتبار در این زمینه، در چارچوب طرح‌های مصوب شورای برنامه‌ریزی استان اختصاص پیدا خواهند کرد. برای 5هزار میلیارد اعتبار مربوط به شرکت نفت، طرح‌ها و پروژه‌ها را در قالب مصوبات سفر در شورای برنامه‌ریزی به تصویب رساندیم و دولت نیز آنها را ابلاغ کرده که این طرح‌ها در حال اجراست. بخشی از شرکت‌ها و مؤسسات نیز ازجمله صنایع پتروشیمی، آمادگی خود را برای مشارکت در طرح‌ها و پروژه‌های خوزستان اعلام کردند. برای اثرگذاری بهتر حق مسئولیت اجتماعی یک دستورالعمل جامع در شورای راهبردی تهیه شده است که اعتبار اختصاصی در چارچوب این دستورالعمل هزینه می‌شود. تشکیل شورای راهبردی و دستورالعمل تهیه شده به دولت منعکس شده و هم‌اکنون دولت به‌دنبال تبدیل یک دستورالعمل یکسان برای هزینه‌کرد حق مسئولیت اجتماعی در کشور است. خوزستان به‌عنوان تنها استانی که در این زمینه پیشقدم بوده اقدامات خود را سازماندهی کرده و دستورالعمل تهیه شده را در اختیار کارگروه متشکل از چند وزارتخانه قرار داده است.
به‌عنوان سؤال آخر، وضعیت تولید، نرخ رشد اقتصادی و صادرات غیرنفتی استان نسبت به یکسال گذشته چه میزان افزایش داشته است؟ 
نرخ رشد اقتصادی خوزستان در یکسال اخیر نسبت به سال قبل از آن 2برابر شده و صادرات غیرنفتی در خوزستان رشد ۵۰درصدی در یک سال گذشته را تجربه کرد و بیش از 6.35میلیارد دلار تا خرداد افزایش داشت. خوزستان طی سال گذشته در تولید انواع محصولات کشاورزی ازجمله محصول راهبردی گندم در کشور رتبه اول را کسب کرد. 40درصد محصولات پتروشیمی کشور در خوزستان تولید شد و در بحث‌های فولادی نیز چند کارخانه فولاد در حال تکمیل بود یا به بهره‌برداری رسید.  همچنین بهره‌برداری از فازهای دوم و سوم کارخانه روغن‌کشی و صنایع جانبی خلیج‌فارس، موجب افزایش 3برابری تولید این کارخانه شد. اجرای طرح‌های سرمایه‌گذاری جمع‌آوری گازهای همراه نفت از دیگر اقدامات بزرگی است که ضمن کاهش آلودگی هوا، و تولید محصولات ارزشمند صادراتی، ارزآوری خوبی برای کشور دارد.