کیست هیداتید؛ بحران جدید سگ‌های ولگرد

مهلا داریان- روزنامه‌نگار

موضوع حیوانات شهری و به‌ویژه سگ‌ها در ایران، در سال‌های اخیر به معضلی جدی تبدیل شده است. این چالشی‌ست که همه کشور‌های جهان را درگیر خود کرده است. تعدادی از این کشورها با پژوهش‌های میدانی و تجربی توانسته‌اند به نتایجی دست پیدا کنند. البته این دستاوردها نشان می‌دهند که کشتار سگ‌ها به هیچ عنوان راه‌حل مناسبی برای کاهش جمعیت سگ‌ها نیست. به این دلیل که هنوز سگ‌های دارای قابلیت تولیدمثل در منطقه وجود دارند و با تولیدمثل سریع سبب می‌شوند که جمعیت حذف شده با روش کشتار، جایگزین شوند.
دکترمجید فصیحی‌هرندی، سرپرست مرکز تحقیقات بیماری هیداتید درباره معضل سگ‌های ولگرد می‌گوید: اینکه می‌گویند سگ همان سنگ است و باید جمع‌شان کنیم و ببریم؛ مگر سگ نخاله ساختمانی است؟ ما نمی‌توانیم و نباید سگ‌ها را به‌طور کامل از بین ببریم و تاکنون تنها توانسته‌ایم ویروس آبله را از بین ببریم که البته به نابودی کامل آن هم شک داریم. اکنون هنوز جمعیت سگ‌های بدون صاحب آنقدر بحرانی نشده و نباید ناامید باشیم ولی باید یک نظام مدیریتی محکم و با پشتوانه ایجاد کنیم که بتوانیم کار را کنترل کنیم. متأسفانه تضاد منافع در بخش مدیریت جمعیت سگ‌ها وجود دارد و این موضوع باید با شفافیت کامل پیگیری شود و همه نهاد‌های ذی‌نفع پاسخگو باشند.
او با اشاره به برنامه‌های بی‌نتیجه عقیم‌سازی‌ در ایران می‌گوید: عقیم‌سازی‌ و رهاسازی در یک پروسه غلط انجام می‌شود یعنی باید سگ را پس از واکسیناسیون و عقیم‌سازی‌ به همان جایی که آن را گرفتیم، برگردانیم که این کار در ایران انجام نمی‌شود. متأسفانه بعضی‌ها کاری که آسان است را انجام می‌دهند و برخی‌ها هم بدشان نمی‌آید که بگویند ما کاری انجام داده‌ایم و این تعداد سگ را عقیم کردیم. کسی هم نمی‌پرسد چه تعداد از سگ‌ها سگ نر و چه تعدادشان ماده است. تمرکز باید روی عقیم‌سازی‌ سگ‌های ماده و به‌ویژه ماده‌های جوان باشد؛ البته عقیم‌سازی‌ سگ‌های نر هم باعث کاهش خشونت و پرخاشگری‌شان می‌شود ولی اولویت باید عقیم‌سازی‌ سگ‌های ماده باشد. یک اراده سیاسی باید در کار باشد. تا این شیوه را پیش نگیریم کاری از پیش نمی‌بریم.
او با اشاره به استقرار نظام مدیریت برای کنترل جمعیت سگ‌ها می‌گوید: این یک کار حاکمیتی‌ است و باید همه دست‌به‌دست هم بدهند و این نظام را ایجاد کنند. این نظام ارکانی هم دارد که 2رکن اصلی آن قانونگذاری و تیم‌های اجرایی ا‌ست؛ بحث بعدی حمایت سیاسی مسئولان و حاکمیت و در نهایت مشارکت جامعه که از مهم‌ترین بخش‌های این نظام ‌است، می‌باشد. اگر هرچه سریع‌تر این نظام شکل نگیرد عواقب عدم بهداشت و سلامت گریبان‌گیر مردم می‌شود. همین چند وقت پیش بود که سگ‌گزیدگی‌ای رخ داد و کودکانی قربانی شدند اما تنها وقتی بحرانی ایجاد می‌شود همه به تکاپو می‌افتند و چندی بعد دوباره همه‌‌چیز به‌دست فراموشی سپرده می‌شود. پس اگر مداخله‌ای صورت نگیرد در درجه اول مشکلات سلامت گریبان‌گیر انسان و حیوان می‌شود. اکنون بیماری کیست هیداتید افزایش پیدا کرده است.
 بیماری هاری هم موضوع مهم و خطرناکی است و اگر مدیریت نشود، به‌زودی همه پشیمان خواهیم شد. با توجه به تحقیق و پژوهشی که در کرمان در مورد سگ‌ها انجام شده مشخص شده است که اگر به‌مدت 5سال انسان برای کنترل جمعیت سگ‌ها مداخله نکند جمعیت آنها 2برابر می‌شود. هم‌اکنون در شهرداری‌ها بالای 70 تا 80درصد شکایت‌های مردم درباره سگ‌های بدون صاحب است.
پس باید قبل از اینکه بحران رخ بدهد به فکر باشیم. ممکن است جاهای کوچکی هم بحران داشته باشیم و سر و صدایی هم نشود ولی نباید احساس کنیم چون بعضی بیماری‌ها سر و صدایی ندارند و خیلی هم جلب توجه رسانه‌ها را نمی‌کنند، پس نیاز به توجه ویژه ندارند. به‌طور مثال کیست هیداتید یک بیماری مزمن است. این بیماری بین سگ و گوسفند منتقل می‌شود و سپس در انسان هم یک کیستی در کبد و ریه‌اش ایجاد می‌کند. در صورت بروز این بیماری در انسان، کیست باید با عمل جراحی برداشته شود. شاید آماری از بروز این بیماری وجود نداشته باشد ولی هیچ هفته و روزی نیست که در بیمارستان‌ها کسی به‌خاطر این کیست مورد عمل جراحی قرار نگیرد. این بیماری رو به گسترش است، اما فقط چون سر و صدای بیماری هاری زیاد است، کسی متوجه این بیماری نمی‌شود که اکنون سلامت مردم و جامعه را نشانه گرفته است.