پاییز نقاشی تا رستگاری

شهنام صفاجو _ روزنامه‌نگار


پاییز، گشتن از حالی‌ست تا به ربیع جان برسی. این زردی گذر است و بالا برآمدن روز که خود خطابه مرئی و ناپدیدی رهایی است.
کاندر آن روز که من مدح تو آغاز کنم
آفتاب از سر من میل نگیرد به زوال 
(فرخی سیستانی)

پاییز، عزیز هنر است و هنرمند نقاش، دُردانه‌ آن تا در این مکاشفه به نقش خود اندر شود. در آفرینش هنر روی بوم سپید، نقاشان زیادی از زرد پاییزی نقش گرفتند تا چکامه عشق و حیات بسرایند. ازجمله لئو گشتل (1941- 1881) نقاش هلندی و از پیشروان جنبش آوانگارد که به سبک آینده‌گرایی
 (Futurism) پایبند بود و از احوال حال، به ورای آن می‌نگریست. تابلوی «درخت پاییزی» Autumn Tree او به مفهوم تعالی نور در یک روز مه‌آلود پاییزی است. نگاه تیز گشتل پُر از نقاط رنگی و خطوط در هم تنیده است، اما آنچه به چشم می‌آید، سر برآوردن درخت زردی است که باید فرو بریزد، اما روی خط عمودی تقلای طلوع دارد تا با کنار زدن آسمانی که بسان دیواری رنگ شده، به رستگاری برسد.
تابلوی «برگ‌های پاییزی» Autumn Leaves سِر جان اِورت میله (1896- 1829) بریتانیایی نیز در بطن خود داستانی پُر از زیبایی‌های زندگی و زوال نیستی دارد؛ دخترانی که با همه خوشرویی و جوانی خود روی شیب تند برگ‌های زرد، یک گرگ و میش نقاشی شده را توصیف می‌کنند.

پاییز به مثابه سوژه، غم‌انگیزترین واژه‌ای است که طبیعت را به پایان می‌برد و حاصل آن، صبح‌ مه‌آلود و خنکای هوا و بوی دود ناشی از سوختن نامرئی برگ‌های زرد و قرمز، به سبک باغ خانوادگی سِر جان میله است. شعله‌وری این برگ‌های پاییزی آغاز ویرانی نیست، بلکه حسی موقر و مقدس دارد؛ حتی اگر این 4 دختر با حالتی غمگین به نمایندگی از زمین، در تدارک خداحافظی با سرشت دیرپای جهان باشند.