جای خالی مدرسه‌یاری

سینا قنبرپور  _ روزنامه‌نگار

نخستین سال تحصیلی سده پانزدهم در حالی امسال با شروع ماه مهر آغاز می‌شود که 2سال پیاپی شیوع کرونا آموزش حضوری را به محاق برده بود. گرچه در سایر کشورهای دنیا استفاده از روش‌های تکنولوژیک و ابزارهای هوشمند دهه‌هاست در سیستم آموزش به‌کار گرفته می‌شود، مهم‌ترین اثر شیوع کرونا بر ساختار آموزشی ایران ورود تکنولوژی به روش‌های آموزش‌و‌پرورش و آموزش عالی بود. درحالی‌که همراه داشتن گوشی هوشمند یا تبلت در مدرسه‌ها به‌ویژه در دوره دبیرستان که اینک متوسطه اول و دوم خوانده می‌شود تخلف بود و دانش‌آموز به دفتر مدیر ارجاع می‌شد و باید به همراه ولی در مدرسه حضور می‌یافت یکباره همه دانش‌آموزان موظف شدند که از طریق یکی از روش‌های هوشمند اعم از گوشی، تبلت یا لپ‌تاپ به‌شکل آنلاین آموزش را فرابگیرند. این تحول یکباره در عین حال که موهبتی بزرگ محسوب می‌شد با خود آسیب‌هایی هم به‌همراه داشت.  برخی ازمعلمان و اولیای مدرسه که دهه‌ها از نوشدن و تکنولوژی دور بودند حالا چندین گام از دانش‌آموزان خود در استفاده از آن عقب بودند و همین مایه طنزی را رقم زد. از سوی دیگر سیستم کرخت و ایستای آموزش‌و‌پرورش را مجبور کرد در فاصله‌ای کوتاه مجهز به یک شبکه گسترده تحت‌عنوان «شاد» شود. بحث دیگری که این وضعیت رقم زد مقوله «عدالت آموزشی» بود. به این معنا که سال‌هاست نقاط دور از مرکز از امکانات مرکز بی‌بهره‌بودند ولی با دسترسی به اینترنت این امکان به‌وجود آمد که دانش‌آموزان از محتواهای جدید چندرسانه‌ای برای آموزش بهره‌مند شوند. به فرض اگر معلمی خبره در تهران مبحثی را آموزش می‌داد و فیلم آن را در اینترنت بارگذاری می‌کرد هرکسی می‌توانست آن ‌را آپلود و تماشایش کند. اما این نقاط‌قوت قرار نبود همه سیستم آموزشی باشد زیرا در سایر کشورهای دنیا نیز تکنولوژی در کنار سیستم مستقر استفاده می‌شد و نقش معلم و مدرسه با یک برنامه مجازی به حاشیه نرفته بود.
یکی از مهم‌ترین اشکالاتی که در 2سال دوری دانش‌آموزان از مدرسه بروز و ظهور پیدا کرد مسئله مشق نوشتن بود. این موضوع به‌ویژه در دوره ابتدایی که دوره کسب مهارت‌هایی بر پایه ممارست بود بیشتر خود را نمایان کرد. مهارت نوشتن با تایپ‌کردن متفاوت است گو اینکه شما برای تایپ هم باید مهارت کسب کنی که چگونه با صفحه کیبورد کار کنی و به قول قدیمی‌ترها تایپ ۱۰انگشتی بدانی. اما یادگیری حروف و نوشتن با کلاس‌های مجازی و آنلاین کم‌رنگ و کم‌رنگ‌تر شد. این موضوع فقط محدود به ایران نبود. وضع تا به آنجا پیش رفته که «یونیسف» از یک بی‌سوادی عمیق ناشی از 2سال شیوع کرونا و دوری دانش‌آموزان از مدرسه اظهارنگرانی کرده است. حالا اما نمی‌توان انتظار داشت با شروع سال تحصیلی و حضور دانش‌آموزان بر سر کلاس همه‌‌چیز به حال عادی خود بازگردد. این وضعیت وقتی بغرنج‌تر شد که در همین 2سال شیوع کرونا مشکلات اقتصادی بیشتر شد و حالا تعداد دانش آموزانی که حتی برای خرید کتاب درسی هم در تنگنا هستند، بیشتر شده است. روزهای شهریور که به آخر نزدیک می‌شود پویش‌های مختلفی به راه می‌افتد که کمک‌های مردمی را به‌ویژه برای منابع کم‌برخوردار جمع‌آوری کنند. در همین حال پویش‌های دیگری هم برای تأمین لوازم مورد‌نیاز کودکان خانواده‌های ناتوان مالی برگزار می‌شود. اما آیا همه ماجرا پرداخت نقدینگی و کمک مالی است؟ آنچه این روزها بیش از پرداخت وجه می‌تواند کمک‌حال جبران عقب‌ماندگی آموزشی شود یاری‌رسانی غیرمادی است. سال قبل در یکی از مراکز نگهداری از کودکان بی‌سرپرست و بدسرپرست از نزدیک شاهد بودم که با وجود تأمین لپ‌تاپ و تبلت برای دانش‌آموزان آنها سرکلاس آنلاین حاضر می‌شدند ولی به‌دلیل آنکه مادریاران اندک بودند امکان نظارت بر انجام تکالیف و مشق محدود بود. این مؤسسه‌ها  به‌شدت نیازمند حضور افرادی نیکوکار بودند تا بتوانند با دانش‌آموزان، آن هم در مقطع ابتدایی همراهی کنند تا آنها درست مشق بنویسند و تکالیفشان را روی کاغذ انجام دهند. مسئله واقعی این است که ما بیش از پرداخت نقدینگی که انواعی از آن را در قالب صدقه‌دادن،  نذر و نظایر آن کمک می‌کنیم، به یاری‌رسانی معنوی برای رفع فقر به‌جا مانده از دوره کرونا در میان دانش‌آموزان نیاز داریم.