بازار برنج؛ تردید در شمال، رونق در مرکز

با گذشت یک‌ماه و نیم از آغاز برداشت برنج در شالیزارهای شمال کشور، گزارش‌ها از رکود بازار برنج در استان‌های تولیدکننده و تردید خریدار و فروشنده در معاملات حکایت دارد. گفته می‌شود قفل دادوستد در بازار عمده‌فروشی برنج مازندران پس از گذشت ۵۰روز از آغاز برداشت شالی همچنان بسته مانده تا بی‌سابقه‌ترین رکود معاملات در این بازار به‌خاطر تردید فروشندگان یا همان کشاورزان و خریداران اعم از بنکداران و خودمصرفی‌ها به ثبت برسد. رئیس اتحادیه برنج فروشان بابل از کاهش توزیع برنج نو به یک ششم سال قبل خبر داده و گفته است: در سال‌های گذشته تا این تاریخ 30درصد برنج تولیدی در شهرهای مصرف‌کننده توزیع می‌شد اما امسال نتوانستیم 5درصد برنج تولیدی را هم در سایر شهرها توزیع کنیم.
حسن تقی‌زاده، با اشاره به رکود حاکم بر بازار برنج در شمال کشور، افزود: کشاورزان رغبتی برای فروش برنج از خود نشان نمی‌دهند، زیرا منتظرند نرخ این محصول افزایش پیدا کند. به‌گفته این فعال صنفی قیمت برنج سال گذشته به کیلویی 100هزار تومان رسید از این‌رو کشاورزان با توجه به تورم انتظار داشتند قیمت برنج امسال به کیلویی 150 تا 200هزار تومان برسد، درحالی‌که بازار کشش برنج کیلویی 150هزار تومان را ندارد و بعید است که بازار روی نرخ مدنظر کشاورزان بنشیند. همزمان در بازار تهران، بنکداران از کاهش قیمت‌ها به‌دلیل پر بودن انبارها از برنج کهنه سال گذشته، نبود محدودیت در واردات برنج خارجی و نبود هیچ مشکلی در خرید بار جدید امسال می‌گویند.
 دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران در گفت‌وگو با همشهری با مقایسه بازار امسال و پارسال برنج گفت: سال گذشته همزمان با افزایش قیمت برنج ایرانی، محدودیت واردات برنج خارجی را داشتیم اما امسال این محدودیت برداشته شده و نگرانی‌ای در زمینه تامین بازار وجود ندارد. قاسمعلی حسنی افزود: برنج خارجی به‌ویژه برنج پاکستانی که شباهت زیادی به برنج ایرانی و در کشور مصرف‌کنندگان زیادی دارد در حال ورود و توزیع در کشور است. از سوی دیگر به‌رغم سودجویی برخی افراد که تمایل دارند قیمت برنج ایرانی را بالا نگه دارند، خرید برنج ایرانی نیز طبق روال عادی در حال انجام است و خریداران محدودیتی ندارند. او با اشاره به اینکه بازار دیگر کشش قیمت‌های بالا را ندارند و مردم نیز خریدار جنس گران نیستند، افزود: برنج از پارسال در انبارها موجود است و برنج جدید هم آمده و فروشندگان اگر امروز هم از فروش بارشان امتناع کنند بالاخره یک‌ماه دیگر ناچارند برنج‌شان را بفروشند. به‌گفته حسنی، خرید از بنکداران نه‌تنها با مشکلی مواجه نشده بلکه تولیدکنندگان با گشاده‌رویی از خریدار استقبال می‌کنند تا بتوانند کالایشان را بفروشند. 
دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران از بیان قیمت کنونی خرید برنج امتناع کرد و گفت: با توجه به فراوانی بار و افزایش 30درصدی تولید همچنان انتظار کاهش قیمت داریم و به همین دلیل ترجیح می‌دهیم قیمتی اعلام نکنیم تا بازار در شمال به تعادل برسد. با این‌حال به‌گفته حسنی، قیمت برنج در شمال کشور در مجموع 40درصد نسبت به قیمت اوایل امسال کاهش یافته و با توجه به فاکتورهای مثبت موجود در بازار انتظار کاهش بیشتر قیمت وجود دارد.

چالش کشاورز و بنکدار بر سر قیمت برنج
سال گذشته دولت برای تنظیم قیمت برنج در بازار قیمت مصوب برای این کالا تعیین کرد و به‌نظر می‌رسد این اقدام به تردید فروشندگان و خریداران برای معامله دامن زده است. فعالان بازار معتقدند به‌دلیل اینکه پارسال تعزیرات به بازار ورود پیدا کرد و قیمت‌گذاری دستوری برای خرید و فروش برنج انجام داد، امسال بنکداران و تاجران رغبتی به خرید برنج ندارند و چون معلوم نیست در ماه‌های آینده چه اتفاقی بیفتد که مصداق گرانفروشی نباشد. تعیین قیمت مصوب از سوی تولیدکنندگان نیز با واکنش منفی مواجه شده است. دبیر انجمن تولیدکنندگان برنج در گفت‌وگو با همشهری، تعیین قیمت برای برنج ایرانی را اشتباه دانست و گفت: وزارت جهادکشاورزی برای اینکه در قیمت برنج تعادل ایجاد کند روی ارقام مختلف برنج ایرانی قیمت گذاشت. جمیل علیزاده شایق اضافه کرد: در گذشته یعنی دهه 60 و 70 وزارت کشاورزی هزینه تولید برنج را محاسبه و سود عادلانه‌ای به آن اضافه می‌کرد و رقم حاصل به‌عنوان قیمت خرید تضمینی آن رقم برنج اعلام می‌شد، این قیمت، هم هزینه تولید را جوابگو بود و هم سود تولیدکننده را در بر داشت.
 او افزود: تعیین قیمت خرید تضمینی این حسن را داشت که اگر کشاورز نمی‌توانست برنج خود را با قیمت دلخواه به فروش برساند آن را با نرخ خرید تضمینی به دولت می‌فروخت، اما امسال دولت برای انواع برنج ایرانی قیمت مشخص تعیین کرده و کشاورز باید محصولش را با همین قیمت اعلام شده بفروشد و این موضوع نارضایتی تولیدکنندگان را به‌دنبال داشته چون قیمت تضمینی با مکانیزم خاصی تعیین می‌شد اما قیمت‌های اعلامی امسال کاملا بی‌معنی است. دولت امسال نرخ دستوری فروش برنج را 85هزار تومان اعلام کرده است.

برنج به روایت مرکزآمار
براساس گزارش مردادماه مرکز آمار از تورم کالاهای خوراکی، برنج ایرانی درجه یک در این ماه 4.1درصد و برنج خارجی 1.7درصد نسبت به تیرماه تورم داشته است. تورم نقطه به نقطه برنج ایرانی در مردادماه رقم بسیار بالای 190.3درصد را نشان می‌دهد و قیمت برنج خارجی نیزنسبت به ماه مشابه سال قبل 57.2درصد رشد داشته است. برنج ایرانی در میان اقلام خوراکی بررسی شده در مرکز آمار چهارمین جایگاه را از لحاظ تورم نقطه به نقطه در مردادماه به‌خود اختصاص داده است. مردادماه سال گذشته میانگین قیمت یک کیلوگرم برنج ایرانی درجه یک 38.650تومان بوده که یک‌سال بعد به 112.200تومان رسیده است. برنج خارجی نیز مرداد پارسال با قیمت میانگین 25هزار تومان عرضه می‌شد که امسال این رقم به 39.500تومان رسیده است.