بار ساماندهی کودکان کار روی دوش شهرداری

زینب زینال‌زاده-روزنامه‌نگار

براساس ماده ۷۹ قانون کار، اشتغال افراد کمتر از 15سال ممنوع است. البته در ماده 84همین قانون عنوان شده چنانچه ماهیت کار برای سلامت کارگر زیان‌آوری باشد حداقل سن نیروی کار در چنین کسب‌وکاری باید 18سال باشد. به‌طورکلی آنچه قانونگذار تعیین کرده این است که ورود کودکان (6تا 18) سال به دنیای کار ممنوع است اما هم‌اکنون نه‌تنها در کارگاه‌ها و تولیدی‌های زیرزمینی بلکه در کوچه و خیابان شاهد نقض آشکار این قانون هستیم. چرا که در سایه نبود عزم جدی 14نهاد و سازمان و دستگاه افراد فرصت‌طلب با استثمار کودکان برای خود تجارت‌های پرسود راه‌اندازی کرده‌اند.
به‌گزارش همشهری، قطعاً هر روز با آنها در شهر مواجه می‌شویم. عده‌ای در چهارراه‌ها و پشت چراغ قرمز راهنمایی‌ورانندگی مشغول تمیزکردن شیشه خودروها هستند. تعدادی با اندام نحیف‌شان تا کمر در سطل‌های زباله خم شده‌اند. برخی فال و گل و آدامس می‌فروشند و حتی بعضی‌هایشان در مراکز خرید و بازار باربری می‌کنند. کودکانی که برخلاف میل خود پا از دنیای کودکی‌شان بیرون گذاشته‌اند و مجبور هستند برای تأمین مخارج زندگی خانواده کار کنند. 
آنها به‌جای بازی و تفریح با همسالان، برای کسب درآمد بیشتر گوش فرمان و بله قربان گوی کارفرمایان سودجو هستند. دیدن کودکی با چهره آفتاب‌سوخته و دستانی پینه‌بسته که گوشه خیابان نشسته و مشغول خوردن تکه نانی است قطعاً سبب خشم می‌شود. دراین میان پس‌از تبدیل شهرداری به نهادی خدماتی و اجتماعی، توقع شهروندان هم‌افزایش یافت و امروز گمان می‌کنند تمام مسائل شهر ازجمله ساماندهی کودکان کار باید توسط مدیریت شهری انجام شود. به همین دلیل است در مواجهه با کودکان کار، شهرداری تهران را متهم ردیف اول قرار می‌دهند و می‌گویند که کودکان فراموش شده‌اند و مدیران شهری قدرت جمع‌آوری آنها را ندارند؛ اما حقیقت این است که متولی اصلی در حوزه کودکان کار سازمان بهزیستی است و براساس قانون شناسایی، پذیرش، حمایت، نگهداری و توانمندسازی کودکان و نوجوانان وظیفه اصلی این سازمان محسوب می‌شود.

13نهاد کمک‌کننده
ضرب‌المثل «یک‌دست صدا ندارد» مصداقی است که می‌توان درخصوص ساماندهی کودکان کار استفاده کرد. چرا که براساس آخرین آمار اعلام شده از سوی زهرا شمس احسان، رئیس کمیته شهر دوستدار کودک شورای شهر تهران، حدود 20هزار کودک کار در پایتخت وجود دارد که قطعاً شناسایی، جمع‌آوری و ساماندهی آنها به‌تنهایی از عهده سازمان بهزیستی برنمی‌آید. به همین دلیل است که قانونگذار برای 13نهاد دیگر اعم از نیروی انتظامی، شهرداری تهران، آموزش‌وپرورش و... تکالیفی تعیین کرده است و به‌گفته نرگس معدنی پور رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران اگر همه سازمان‌ها و نهادهای متولی در این حوزه به وظایفشان عمل کنند حتماً شاهد اتفاقات خوب خواهیم بود. این اتفاق خوب را می‌توان به تهران عاری از کودک کار تعبیر کرد؛ شهری مطلوب برای همه شهروندان به‌ویژه کودکان.

هم‌افزایی یکپارچه
مدیریت یکپارچه بهترین گزینه برای حل مشکل آسیب‌های اجتماعی به‌ویژه حوزه کودکان کار است که این روزها در قالب قرارگاه اجتماعی پیگیری می‌شود. در واقع شهرداری تهران با راه‌اندازی این قرارگاه تلاش کرده تا حلقه اتصال بین نهادها و دستگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط با معضل کودکان کار باشد. چرا که با یک عزم جدی و کار جهادی می‌توان در راستای تبدیل تهران به شهری عاری از کودک کار گام برداشت. براساس قانون شهرداری تهران موظف و مکلف به فراهم‌کردن زیرساخت‌هاست و با ایجاد 30مرکز تعلیم‌وتربیت و حمایتی پویا شهر تهران (مراکز پرتو و صبح رویش) برای کودکان کار به مسئولیت اجتماعی خود عمل کرده است و امروز حدود 6هزار و 709کودک در این مراکز پرونده دارند که حدود 5هزار و 541کودک کار هستند و از خدمات مشاوره، تحصیلی و... استفاده می‌کنند.

مکث
وظایف برخی دستگاه‌ها در حمایت از کودکان کار
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی: ارائه تسهیلات اعتباری اشتغال‌زا به خانواده‌های جویای کار کودکان خیابانی، معرفی کودکان و نوجوانان بزه‌دیده یا در معرض آسیب به نهادهای حمایتی و قضایی و...
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی: تأمین نیازهای بهداشتی و درمانی کودکان خیابانی و خانواده درجه اول آنان و تأمین پزشک و پرستار در مراکز ساماندهی، پذیرش و درمان فوری کودکان و نوجوانان آسیب‌دیده در تمام مراکز درمانی و...
وزارت آموزش‌وپرورش: شناسایی و راهنمایی دانش‌آموزانی که در معرض آسیب هستند، آموزش مدیران و کارکنان آموزشی و اداری در زمینه حقوق کودکان و نوجوانان
وزارت کشور: همکاری با دستگاه‌ها برای شناسایی کودکان و نوجوانان فاقد اسناد و مدارک هویتی (شناسنامه) اعم از ایرانی و غیرایرانی و معرفی به نهادهای حمایتی، آموزشی، درمانی و قضایی سازمان زندان‌ها: ارسال اطلاعات کودکان و نوجوانان تحت مراقبت کانون اصلاح و تربیت به سازمان بهزیستی برای انجام اقدامات حمایتی و...