پیام روسیه از «وستوک»

در میانه جنگ اوکراین، روسیه ابتکارات نظامی منطقه‌ای را در دستور کار قرار داده و به همین منظور از هفته گذشته «رزمایش وستوک2022» را آغاز کرده است. وستوک به‌معنای شرق است و البته که مهم‌ترین شرکای مسکو در برگزاری رزمایش نظامی وستوک هم 2کشور آسیایی چین و هند هستند. این رزمایش نظامی قرار است طی یک هفته جریان داشته باشد و به همین منظور تا روز چهارشنبه (7سپتامبر) ادامه خواهد داشت. در عین حال فقط چین و هند نیستند که با روسیه در این رزمایش همراه شده‌اند، بلکه نیروهایی از لائوس، مغولستان، نیکاراگوئه، الجزایر، سوریه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان در رزمایش وستوک حضور دارند.
الجزیره در ارتباط با این رزمایش نظامی به آمار اعلام شده از سوی وزارت دفاع روسیه استناد کرده و گفته است که در این رزمایش بیش از 50هزار نیروی نظامی به همراه 5هزار واحد رزمی ازجمله 140هواپیما و 60کشتی جنگی حضور خواهند داشت.
وزارت دفاع روسیه هدف از برگزاری این رزمایش نظامی را اقدام مشترک برای حفاظت از ارتباطات دریایی، فعالیت اقتصادی دریایی و پشتیبانی از نیروهای زمینی در مناطق ساحلی عنوان کرده است؛ اما کیست که نداند روس‌ها با برگزاری این رزمایش تلاش دارند پیام واضحی را در میانه جنگ اوکراین به جهان مخابره کنند. مدت‌هاست که گزارش‌های متعددی در رسانه‌ها درباره کمبود تسلیحات و منابع لجستیکی روسیه به دلیل ادامه جنگ اوکراین منتشر می‌شود، اما اکنون برگزاری رزمایش نظامی وستوک گمانه‌زنی‌های قبلی درباره کاهش منابع نظامی لجستیک روسیه را زیر سؤال می‌برد. «جک دچ»، کارشناس امنیت ملی فارین پالسی چند ماه پیش در یادداشتی در این پایگاه تحلیلی آمریکایی گفته بود که نیروهای روس از تحرک لازم برخوردار نیستند و نه‌تنها از نظر منابع تسلیحاتی با محدودیت روبه‌رو هستند، بلکه حتی از نظر منابع لجستیکی و غذایی نیز در وضعیت بحرانی به ‌سرمی‌برند. اکنون روسیه با میزبانی از 11کشور همسو با خود تلاش دارد تا نشان دهد که برخلاف برخی گزارش‌ها، چندان هم از نظر توان پشتیبانی و رزمی با محدودیت روبه‌رو نیست.
روس‌ها رزمایش نظامی وستوک را هر چندسال یک‌بار برگزار می‌کنند. دوره قبلی وستوک در سال2018 بود که در آن 2 کشور چین و مغولستان حضور داشتند، اما مسکو در وستوک2022 توانسته تعداد بیشتری از کشورهای دوست را با خود همراه کند و همین مسئله باعث شده تا رزمایش امسال روس‌ها به دلیل ابعاد گسترده آن مورد توجه بیشتر واقع شود.
این رزمایش اگرچه از یک طرف روابط دفاعی فزاینده بین مسکو و پکن را نشان می‌دهد، اما از سوی دیگر نشان می‌دهد برخلاف تصورات، جنگ در اوکراین چندان هم کرملین را به حاشیه و انزوا نکشانده است. فهرست کشورهای خارج از اتحاد جماهیر شوروی سابق که به‌عنوان شرکت‌کننده یا ناظر به رزمایش وستوک ملحق شده‌اند، بسیار قابل توجه است و حتی هند که متحد آمریکا به شمار می‌رود هم مهمان ویژه رزمایش نظامی وستوک است. پایگاه تحلیلی «رسپانسیبل استیت کرافت» با اشاره به اهمیت حضور هند در رزمایش وستوک می‌نویسد: هند اگرچه متحد منطقه‌ای واشنگتن به شمار می‌رود، اما طی مدت زمانی که از جنگ در اوکراین می‌گذرد، دیدگاه کاملاً متفاوتی در مورد مناقشه اوکراین از خود نشان داده و نه‌تنها روسیه را محکوم نکرده، بلکه همزمان با دور جدیدی از تحریم‌ها علیه نفت و منابع انرژی روسیه، خرید نفت خود را از مسکو به‌شدت افزایش داده است.
محل برگزاری رزمایش وستوک نیز دارای پیامی مشخص است. بخش عمده این رزمایش نظامی در دریای ژاپن برگزار می‌شود. ژاپن و روسیه اگرچه در دوران شینزو آبه تلاش کردند تا بر بخشی از اختلافات و تنش‌های دوجانبه فائق آیند، اما هم‌اکنون روابط سردی میان توکیو و مسکو حاکم است. حتی جنگ در اوکراین باعث شده تا روابط 2 طرف پرتنش‌تر از گذشته هم باشد. ژاپن طی چند ماهی که از جنگ اوکراین می‌گذرد، تحریم‌های متعددی علیه بخش‌های تجاری و سیاسی روس‌ها تحمیل کرده و با همه تحریم‌هایی که کشورهای اروپایی و آمریکا علیه روسیه اعمال کردند، همراه شده است. اکنون روس‌ها با 11کشور متحد خود اقدام به برگزاری رزمایش نظامی در دریای ژاپن کرده‌اند تا مسکو این پیام را به توکیو بدهد که چندان هم در برابر این کشور دست بسته نیست.
رزمایش نظامی وستوک با حضور کشورهایی از آسیای میانه، شمال آفریقا و شرق آسیا نشان می‌دهد که با گذشت بیش از 6 ماه از جنگ در اوکراین، ائتلاف غرب علیه روسیه چندان نتوانسته به پیشرفت قابل توجهی دست یابد. کشورهای مهمی در آسیا و اوراسیا نه‌تنها وارد ائتلاف مورد نظر غرب علیه روسیه نشده‌اند، بلکه به‌نظر می‌رسد برخی از آنها در حال ایجاد روابط عمیق‌تر با روسیه هستند و این تعمیق روابط را در «وستوک» می‌توان دید.