تالوار، ناجی تشنگی همدان می‌شود؟

راحله عبدالحسینی- روزنامه‌نگار

تقریبا دو هفته از بحران بی‌آبی و کم‌آبی در همدان می‌گذرد. تابستان داغ و تنش آبی برای مردم همدان که زندگی در اقلیم کوهستانی را تجربه کرده‌ بودند، سختی‌های مضاعفی را ایجاد کرد. در نخستین روزهای شهریور، 61تانکر سیار برای توزیع آب شرب از 20استان و 100تانکر از تهران راهی همدان و نقاط حاشیه‌ای شدند. بماند که اختلاف ارتفاع در نقاط مختلف شهر معضل دیگری برای آبرسانی شده و نقاطی که در بالادست قرار دارند، با کاهش فشار آب، ساعات کم‌آبی بیشتری را تجربه می‌کنند. حالا با گذر از اوج تنش آبی، طرح آبرسانی به همدان از سد تالوار، دوباره جان گرفته و با تزریق اعتبار 200میلیارد تومانی از سوی وزارت نیرو برای تکمیل عملیات عمرانی و لوله‌گذاری، این طرح بی‌وقفه و شبانه‌روزی پیش می‌رود.  معاون عمرانی استاندار همدان مدیریت بحران کم‌آبی را موضوعی گسترده و کشوری می‌خواند که همدان هم جزئی از آن است؛ اما معتقد است راه‌اندازی خط انتقال آب به همدان از سد تالوار، تغییر و اصلاح الگوی کشت محصولات کشاورزی و همکاری مردم در صرفه‌جویی آب، راهکارهای کمک‌کننده برای شرایط پایدار آبی و گرفتار نشدن مجدد در شرایط بحرانی است.

التیام رنج بی‌آبی
قنات‌های متعدد، سد اکباتان و اقلیم کوهستانی همدان هم در برابر کاهش بارش‌ها و پایین رفتن سطح آب زیرزمینی دوام نیاورد و همدان را با معضل بی‌آبی مواجه کرد. از ابتدای امسال زمزمه‌های بحران کم‌آبی در همدان شنیده شد، اما تا اواخر مرداد که بی‌آبی گریبان شهر را گرفت، کجدار و مریز پیش رفت. تانکرهای سیار آب در شرایط بی‌آبی مرداد ماه، تنها راه چاره مردم شدند. موضوعی که با آغاز شهریور همچنان ادامه داشته و با ورود هلال احمر علاوه بر آبرسانی با تانکر سیار، به شکل توزیع خانه به خانه آب معدنی در مجتمع‌های مسکونی شهر همدان پیش رفته ‌است.
بحران بی‌آبی در همدان با تانکر سیار و توزیع آب معدنی التیام پیدا کرد و شهروندان توانستند احتیاجات اولیه خود را برآورده کنند.
وارد شدن حلقه چاه‌های کشاورزی به شبکه توزیع آب طرح ضربتی دیگری بود که چند روز بعد از بروز بحران بی‌آبی، به مرحله اجرا درآمد. ۲۵حلقه چاه‌ استیجاری به شبکه آبرسانی همدان اضافه شد و با افزایش تعداد آنها، به ظرفیت آب همدان افزوده می‌شود. نماینده همدان، به همشهری می‌گوید: بیشتر سرمایه آبی برای محصولاتی هزینه می‌شود که به آب زیادی نیاز دارند مثل هندوانه و سیب‌زمینی.
احمد حسین‌فلاحی، تامین آب پایدار را چاره کار عنوان می‌کند: در دید کلان مشکل کم‌آبی فقط مختص همدان نیست و برای رفع این معضل در بیشتر شهرهای کشور باید وزارت جهادکشاورزی و وزارت نیرو با طرح‌های بلندمدت به میدان بیایند. در بحث تامین آب پایدار باید کار جدی صورت بگیرد. لوله‌گذاری برای خط انتقال آب از سدهای دیگر غیر از سد اکباتان نیمه‌کاره مانده. اگر در تامین آب پایدار و تکمیل پروژه‌های آبرسانی اقدامی جدی انجام نشود، دوباره گرفتار روزهای بی‌آبی می‌شویم.

آبرسانی به همدان
مردم همدان امروز به آب آشامیدنی دسترسی دارند؛ اما نه همه مردم شهر و نه در همه ساعات شبانه‌روز و نه با فشار مناسب. شبکه آبرسانی شهر فعال است. اما آب برای برخی در چند ساعت از شبانه‌روز قطع است. برخی هم با فشار کم آب روبه‌رو هستند و برای گذران روزمره خود با سختی دست و پنجه نرم می‌کنند. بحران آب در همدان در این دو هفته به‌گونه‌ای پیش رفت که برای حل معضل آبرسانی نیروهای عمرانی، مشغول تکمیل پروژه بزرگ انتقال آب از سد تالوار به همدان شدند. طرحی که تصویب آن به سال 1383بعد از سفر مقام معظم رهبری به همدان برمی‌گردد و تا اسفند سال گذشته 40درصد پیشرفت داشته، حالا قرار است ناجی تشنگی همدان شود. معاون عمرانی استاندار همدان می‌گوید که با تکمیل این پروژه دیگر شاهد بحران کم‌آبی در همدان نخواهیم بود. سؤال اینجاست که چرا با وجود اهمیت این طرح، حالا در بزنگاه تنش آبی در همدان به‌عنوان یک راهکار اساسی به آن توجه می‌شود؟ فرزاد تیموری به همشهری می‌گوید: سد اکباتان که دوسوم از منابع آبی شهر را تامین می‌کرد از دست رفت و همدان با کم‌آبی مواجه شد. به همین دلیل بحث پروژه انتقال آب به همدان با سرعت و جدیت پیش می‌رود. دی سال گذشته در سفر رئیس‌جمهوری به همدان فعالیت دوباره این پروژه در دستورکار قرار گرفت. به‌گفته تیموری، اتصالات نهایی شیرآلات مانده و مخازن که از فروردین نصب شده، قابلیت آبگیری دارد. پروژه به‌صورت جدی فعال است تا طی دو هفته آینده انتقال آب به همدان انجام شود.

مکث
برنامه‌های بلندمدت و راهکارها
اجرای برنامه‌های بلندمدت برای دسترسی به آب پایدار در همدان موضوعی است که معاون عمرانی استاندار با تأکید بر آن می‌گوید: در شرایط خشکسالی ایران، نخستین بحث صرفه‌جویی در مصرف آب است. نکته دوم در اصلاح الگوی کشت با آبیاری نوین و کاشت محصولات کم آب‌بر و استراتژیک مثل دانه‌های روغنی و گندم خلاصه می‌شود. تصفیه آب فاضلاب شهری و بازگشت آن به چرخه مصارف صنعتی راهکار دیگری است که می‌تواند ضمن توسعه اشتغال و حفظ محیط‌زیست از هدر رفت آب بکاهد. آبیاری مکانیزه فضای سبز شهر هم که در همدان به‌زودی اجرایی می‌شود، در حفظ منابع آبی نقش دارد.