ترانزیت با کامیون‌های سالخورده

مهسا رهنما | خراسان رضوی – خبرنگار :

در گذشته خراسان با داشتن مرزی طولانی با کشورهای همجوار از پیشتازان حمل و نقل کشور بود. حالا کشورهای همسایه مسیر ترانزیتی ایران را دور می‌زنند. ناوگان حمل و نقل ایران فرسوده‌ و گران و نیازمند آن است که با نوسازی نفسی تازه کند. اگرچه از 15 سال پیش تاکنون طرح‌هایی برای نوسازی ناوگان از سوی دولت‌ها مطرح و اجرا شده اما با استقبال سرد شرکت‌های حمل و نقل و رانندگان مواجه شده و ناموفق مانده است. 


طرح‌های رویایی

قیمت بالای کامیون یکی از دلایلی عنوان می‌شود که بخش خصوصی تاکنون از طرح‌های نوسازی ناوگان استقبال نکرده است.  قیمت یک کامیون در ایران حدود 500 تا 600 میلیون تومان است و این در حالی است که در کشورهای اطراف با قیمتی بسیار پائین‌تر می‌توان یک کامیون خرید. همچنین تاکنون وعده‌های دولت در بحث تسهیلات حمایتی نیز محقق نشده است. به گفته رئیس انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی خراسان رضوی اگر بناست یک کامیون 500 میلیون تومانی خریداری شود حداقل باید 70 درصد تسهیلات با نرخ 3 یا 4 درصد در اختیار خریدار قرار داده شود. زیرا نوسازی این ناوگان در حوزه‌های مختلف اقتصادی، محیط زیست، زیرساخت جاده و ... برای دولت منفعت دارد. 

به گفته «احمد زمانیان» بر اساس آمار اعلام‌شده خودروسازهای داخلی در شرایط عادی که مشکلی در تأمین ارز، سرمایه و قطعات نداشته باشند سالیانه 12 هزار و 500 خودروی سنگین تولید می‌کنند. بر اساس طرحی که اخیرا داده شده باید در عرض 3 سال، 120 هزار خودروی سنگین از رده خارج شود. در حالیکه در بهترین شرایط خودروساز داخلی طی 3 سال فقط 37 هزار و 500 خودرو می‌تواند تولید کند؛ بنابراین باید خودرو 
وارد شود. 

وی به مشکل ضمانت‌های دریافت تسهیلات نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: وقتی خریدار برای اخذ تسهیلات مراجعه می‌کند با مشکلاتی مانند وثیقه، چک و ضامن مواجه می‌شود که اجازه نوسازی ناوگان را نمی‌دهد. اگر قرار به اعطای تسهیلات است باید حداقل یک سال تنفس به مالک داده شود تا بتواند خودرو را به بهره‌برداری برساند.  بالا بودن اقساط به مبلغ 5 تا 6 میلیون تومان در هر ماه با توجه به هزینه‌های جاری سرویس، نگهداری، تعمیرات، امور راننده و بیمه از دیگر دلایلی است که زمانیان در توضیح علت شکست خوردن طرح‌های نوسازی ناوگان بیان می‌کند و می‌افزاید: علاوه بر این وقتی کرایه حمل یک کامیون 40 ساله با یک کامیون 500 میلیون تومانی برابر است، برای مالک توجیه ندارد که بخواهد دست به نوسازی ناوگان خود بزند. 

به گفته زمانیان اکنون کامیون‌های با عمر 15 تا 20 سال نمی‌توانند به اروپا بروند اما در آینده‌ای نزدیک جلوی ورود کامیون‌های فرسوده ما به ترکمنستان و افغانستان نیز گرفته خواهد شد که در آن صورت همه چیز را از دست خواهیم داد. 
وی می‌افزاید: وقتی یک مالک می‌بیند برای خرید کامیون باید 500 میلیون تومان بدهد، ترجیح می‌دهد در افغانستان با 40 هزار دلار یک کامیون بنز آلمانی مدل بالا بخرد و با مالکیت این دستگاه با گواهی ورود موقت وارد کشور می‌شود؛ البته باز هم مستلزم پرداخت هزینه‌های ورودی است. 


حمل و نقل صنعتی رهاشده

باید به این نکته توجه کرد که دیدگاه ما نسبت به حمل و نقل چیست. آن را رها کرده‌ایم یا برعکس به دید یک صنعت مثل نفت، گردشگری و ... به آن نگاه می‌کنیم. به گفته ناظر گمرکات خراسان رضوی و مدیرکل گمرک مشهد، اگر به حمل و نقل به عنوان یک صنعت ارزآور نگاه می‌کنیم، برای رشد آن نیازمند الگوبرداری از دیگر کشورها هستیم تا بتوانیم برنامه‌ای برای آن تدوین کنیم. «امید جهانخواه» به عملکرد تلفیقی دولت در این زمینه اشاره می‌کند و می‌گوید: دولت در بحث نوسازی ناچار است که چند جنبه را در نظر بگیرد؛ به عنوان مثال اگر حقوق ورودی خودروهای خارجی صفر شود، شرکت‌های خودروساز داخلی متضرر می‌شوند. پس دولت باید تلفیقی از این مسائل را در نظر بگیرد تا در یک بازه زمانی، کمکی به صنعت حمل و نقل شود. اکنون بیشتر مشکلات حمل و نقل با توجه به وضعیت ارزی کشور، کمبود نقدینگی است که در نتیجه آن نمی‌توان 
ناوگان را نو کرد. گ


اعطای تسهیلات به خارجی‌ها

امید جهانخواه، مدیرکل گمرک مشهد  می‌گوید: اکنون 3 شرکت حمل و نقل تریلی و سواری در استان داریم که سهام 2 شرکت به دلیل کمبود نقدینگی به سرمایه‌گذار خارجی فروخته شده است. در شرایط فعلی تسهیلات خوبی به طرف‌های خارجی داده می‌شود، در عین حال از حمل و نقل هم به درستی حمایت نمی‌شود، بنابراین قدرت رقابت خارجی‌ها بیشتر می‌شود. 
جهانخواه اشاره‌ای به مصوبه چند سال پیش هیات وزیران دارد و می‌گوید: در این مصوبه به شرکت‌های حمل و نقل اجازه داده شد که در صورت امکان به کامیون‌هایی با عمر 3 سال اجازه ورود دهند اما این طرح به دلیل سخت گیری‌های فراوان لغو شد. باید دید این طرح چه ایراداتی داشت. آیا حمل و نقل مقصر بوده یا بخش دیگری به نام حمل و نقل این کار را کرده است. پس مصوبه را باید دوباره بازنگری کنند و به جریان بیندازند. 

وی می‌گوید: اکنون برای کامیون‌های خارجی بر اساس مجوز سازمان راهداری پروانه عبور موقت صادر می‌شود. حداقل باید شرکت‌های حمل و نقل را به این سمت سوق بدهیم که اگر شرکتی را در آنجا ثبت می‌کنند و کامیونی را تحت مالکیت می‌آورند، برای کامیون‌هایی که مالک ایرانی دارند و به دلیل نبود نقدینگی نتوانسته‌اند در کشور خود کامیون خریداری کنند، تسهیلات یا تخفیفاتی را قائل شویم. مانند حرکتی که در کشتیرانی انجام می‌شود، برای شرکت‌های ایرانی که مالک کامیون‌های خارجی هستند هم پروانه ورود موقت صادر کنیم اما عوارض متقابل و دوزبلاغ را از آن‌ها اخذ نکنیم تا قدرت رقابت افزایش پیدا کند.