زینب زینال‌زاده-روزنامه‌نگار
ساعت از 8شب گذشته و هوا تقریبا تاریک شده و ترافیک خیابان مهران (منطقه 19تهران) هر لحظه سنگین‌تر می‌شود. از تاکسی پیاده می‌شوم. موتورسواران مانند مور و ملخ در خیابان حرکت می‌کنند و مانور می‌دهند. برای در امان ماندن از برخورد با آنها به‌سختی از کنار سطل زباله عبور می‌کنم و وارد پیاده‌رو می‌شوم. ناگهان با چثه کوچکش مقابلم ظاهر می‌شود. کمتر از 7سال دارد. چهره‌اش آفتاب‌سوخته است و زیر نور کم‌سوی روشنایی پیاده‌رو می‌توان خستگی را در چشمانش دید. به‌سختی با دستان کوچکش جعبه‌های مقوایی بزرگ را از کنار سطل زباله برمی‌دارد و هنوز چند قدم دور نشده که جعبه‌ها پخش زمین می‌شوند. آهی می‌کشد و با یأس روی زمین می‌نشیند و این بار تلاش می‌کند با قرار دادن جعبه‌ها داخل هم حملشان را آسان‌تر کند. نزدیکش می‌شوم تا کمک کنم، اما از روی ترس، دستم را پس می‌زند. با هر ترفندی نظرش را جلب می‌کنم و راضی می‌شود و اجازه می‌دهد تا جعبه‌ها را با هم جمع کنیم. تمایلی به حرف زدن ندارد و گفت‌وگوی ما در چند کلمه خلاصه می‌شود. این روایت تلخ مربوط به ساراست؛ دختری که مادری بیمار دارد و پدرش هم درگیر اعتیاد است؛ به همین دلیل او و برادرش صابر مجبور هستند کار کنند. او جزو اندک دختربچه‌های زباله‌گرد این شهر به شمار می‌آید؛ معضلی که گرچه هنوز اپیدمی نشده، اما اگر تدابیری برای مقابله با آن اندیشیده نشود، خیلی زود دیر می‌شود و آسیب اجتماعی دیگری ظهور و بروز می‌کنند. اینکه شهرداری در برابر چنین آسیب اجتماعی چه برنامه‌ای دارد را از احمد احمدی‌صدر، مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران پیگیری کردیم.
آیا ورود دختران به حوزه زباله‌گردی را تأیید می‌کنید؟
عنوان کردن این موضوع با عبارت ورود دختران و زنان به زباله‌گردی درست نیست؛ چرا که با فعالیت یک یا 2نفر در این حوزه نباید آن را به کل جامعه تعمیم داد که متأسفانه برخی از رسانه‌ها باهدف تخریب روی چنین موضوعاتی مانور می‌دهند. فعالیت دختربچه‌ها در حوزه زباله‌گردی را تأیید نمی‌کنم، اما اگر یک مورد هم مشاهده شده باشد برای پایتخت زیاد است و قطعاً باید پیشگیری کرد.
برای مقابله با این آسیب اجتماعی چه برنامه‌ای دارید؟
به‌طورکلی در حوزه زباله‌گردی حدود 10تا 15عامل اعم از عدم‌تفکیک زباله از مبدأ توسط شهروندان، وجود سطل‌های مکانیزه بزرگ در معابر عمومی، وجود شبکه‌های مافیای زباله‌گردی، مسائل اقتصادی و... تأثیرگذار هستند؛ بنابراین یک نهاد و سازمان به‌تنهایی قادر به رفع این معضل یا آسیب اجتماعی نخواهد بود. هدف شهرداری تهران پیگیری ریشه‌ای و اساسی این معضل است تا نتایج مطلوب حاصل شود و شاهد کاهش بسیار چشمگیر و حتی صفر شدن زباله‌گردی در پایتخت باشیم.
مشخصاً به برنامه‌های پیش‌بینی‌شده، اشاره می‌کنید؟
در حوزه مقابله با معضل زباله‌گردی، سازمان مدیریت پسماند بیشترین سهم را دارد. راه‌اندازی مراکز MRF (مراکز تخصصی بازیافت)، جمع‌آوری سطل‌های بزرگ زباله و جایگزین‌کردن مخازن کوچک زباله در معابر عمومی، جمع‌آوری زباله‌های تفکیک شده با مراجعه خودروها به درب منازل، فرهنگسازی تفکیک زباله از مبدأ با مشارکت شهروندان و... برنامه‌ها و اقداماتی هستند که در راستای مقابله با معضل زباله‌گردی در دستور کار قرار دارند که البته برخی از آنها عملیاتی شده است.
این اقدامات در حوزه مدیریت پسماند است. شما در سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی برای مقابله با این آسیب چه برنامه‌هایی پیش‌بینی کرده‌اید؟
زباله‌گردها هم به‌نوعی کودکان کار محسوب می‌شوند؛ بنابراین شهرداری تهران با رویکرد توانمندسازی کودکان کار و خیابان اقدام به راه‌اندازی مراکز جدید پرتو کرده است؛ بنابراین با پذیرش کودکان کار و خیابان (دختر و پسر، زباله‌گرد و...) در این مراکز سعی می‌کنیم گامی برای توانمندسازی آنها برداریم که البته ساماندهی وضعیت کودکان کار و خیابان نیازمند حمایت و همراهی سایر دستگاه‌های متولی، نهادها و حتی تشکل‌های مردمی است.
اثرگذاری این اقدامات در چه بازه زمانی مشخص می‌شود؟
مقابله با چنین معضلی (زباله‌گردی کودکان) قطعاً بازه زمانی بلندمدت نیاز دارد و پیش‌بینی می‌شود در بازه زمانی یک تا 6 سال پایتخت‌نشینان شاهد تحول مثبتی در این حوزه باشند و تعداد زباله‌گردها به حداقل برسد.
با مافیای زباله‌گردی چگونه مقابله خواهد شد؟
متأسفانه در حوزه زباله‌گردی سرشبکه‌های مافیا حضور دارند که با استثمار کودکان، درآمدهای هنگفتی کسب می‌کنند؛ بنابراین الزام عدم‌به‌کارگیری کودکان و خردسالان در بحث تفکیک زباله نخستین گامی است که می‌توان از یک‌سو با فعالیت گسترده سرشبکه‌های مافیا مقابله کرد و از سوی دیگر مانع کار کودکان در این حوزه شد.
مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران در گفت‌وگو با همشهری
یک زباله‌گرد هم زیاد است
در همینه زمینه :
گفت‌وگو
تغذیه
نکته روز