گزارش
بارقه امید با 4توله یوز هلیا
سیدمحمد فخار- روزنامه‌نگار
شرایط برای بقای یوزپلنگ آسیایی آنقدر حاد است که 4توله جدید که پنجشنبه ظهر رصد شده هم می‌تواند خطر انقراض را از این گونه نایاب اندکی دور کند. دوربین آرش مودی، عکاس طبیعت که همراه محیط‌بانان در بخش شمالی جاده ترانزیت تهران به مشهد بین میامی و عباس‌آباد تردد می‌کرد، صحنه‌ای را ثبت کرد که ماده یوزی با 4توله کوچکش در حال تردد هستند. در پی تصادف هفته گذشته توله یوزی در جاده‌ای که از میان پارک ملی توران عبور می‌کند، گروه‌های محیط‌زیستی متعدد خود را داوطلبانه به پارک ملی رساندند و با استقرار در اطراف جاده و آتش روشن کردن، شرایط را برای کاهش سرعت خودروهای عبوری فراهم کردند. در همین روزها 2توله یوز دیگر که از جاده عبور می‌کردند دیده شدند و شرایط به نحوی شد که علاوه بر صدور اطلاعیه‌های متعدد در فضای مجازی و پایش جاده، گروه‌های جست‌وجوگر نیز در دشت‌های اطراف جاده، شرایط را برای ورود احتمالی یوزپلنگ‌ها بررسی کردند. در یکی از این بازدیدها محیط‌بانان پارک ملی توران عصر پنجشنبه ۲۰ مرداد در بخش شمالی جاده ترانزیت تهران به مشهد موفق به مشاهده یک قلاده یوزپلنگ ماده و 4توله امسالی شدند و حسن اکبری، معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرد: محیط‌بانان دامنه گشت و کنترل را به سمت مناطق آزاد گسترده‌تر کردند و موفق به ثبت حضور یوزپلنگ مادر به همراه 4توله شدند.
مجموعه توران و پناهگاه حیات وحش میاندشت، به همراه زیستگاه‌های آزاد بین آنها، مهم‌ترین زیستگاه یوزپلنگ آسیایی در ایران و قاره آسیاست که با وجود منطقه دشتی و تپه‌ماهورها و وجود طعمه، مکانی برای زیست این گونه ارزشمند است. با تلاش همکاران محیط‌زیست استان سمنان و انجمن یوزپلنگ ایرانی براساس بانک اطلاعاتی شناسایی یوزهای منطقه توران، مشخص شد ماده یوز شناسایی شده «هلیا» نام دارد و یوز ماده‌ای است که سال گذشته از مادرش «هَرب» جدا شد و امسال موفق شد 4توله به دنیا آورد.
پایش‌ها ادامه دارد
15مرداد درپی برخورد توله یوز ماده با خودروی عبوری حد فاصل سه‌راهی زیدر تا کاروانسرای میاندشت، یگان محیط‌زیست در منطقه مستقر شد و طی 5روز با کمک گروه‌های داوطلب شبانه‌روز منطقه را تحت کنترل و پایش خود قرار دادند و این پایش‌ها ادامه دارد. با توجه به اینکه یوز از دست رفته نابالغ بود، لذا احتمال حضور یوز مادر برای یافتن فرزندش می‌رفت که این احتمالات نیز درست تشخیص داده شد و 17مردادماه با دوربین کشی محیط‌بان‌ها 2 یوز پلنگ در محل تصادف یوز ماده یعنی جاده میامی - سبزوار دیده شدند. با توجه به اهمیت موضوع، دلسوزان محیط‌زیست کشور از پلیس راهور و وزارت راه انتظار دارند نسبت به نصب دوربین کنترل سرعت و چراغ در این محدوده که تنها 12کیلومتر است، هر چه زودتر اقدام کنند تا دیگر شاهد اتفاقات تلخ و ناگوار برخورد یوز با خودرو نباشیم.
هرب، گریزان از انقراض
پاییز سال گذشته بود که یوزپلنگ ماده‌ای مقابل دوربین تله‌ای قرار گرفت که 2توله با خود همراه داشت. هَرب از ماده یوزپلنگ‌های شناخته شده در توران است که شمار یوزپلنگ‌های ثبت شده در سال گذشته را پس از 2نوبت زایمان به 4قلاده رساند. پیش از آن، کارشناسان انجمن یوزپلنگ ایران و محیط‌بانان از نبود هَرب بسیار نگران بودند چرا که توله‌های این یوز، سال99 پس از بالغ شدن، از مادر جدا شده بودند. هلیا که پنجشنبه عصر در دوربین محیط‌بانان پارک ملی توران رصد شد، یکی از همان توله‌های جدا شده از هرب در سال99 است که حالا خودش مادر شده و 4توله جدید به جمعیت یوزپلنگ‌های ایران افزوده است.
21سال حفاظت از یوزها
حفاظت از یوزپلنگ ایرانی از سال1380 با تاسیس انجمن یوزپلنگ ایرانی به‌عنوان یک مؤسسه مردم‌نهاد آغاز شد تا برای حفظ یوزپلنگ، این گونه ارزشمند، تلاش کند. از آن زمان صدها تن به‌عنوان کارشناس، داوطلب و یا حامی در طول 20سال کنار یکدیگر دست به‌دست هم دادند تا سرنوشت این گربه‌سان زیبای کویرهای ایران را تغییر دهند. مهم‌ترین مجموعه حفاظت شده برای این امر پارک ملی توران است که با نام خارتوران نیز شناخته می‌شود و در منتهی‌الیه شرقی استان سمنان و در جنوب شرقی شهرستان شاهرود قرار دارد. قسمتی از بخش شرقی آن نیز در سبزوار استان خراسان رضوی است.
این مجموعه در ضلع جنوبی جاده تهران به مشهد، شرق دهستان طرود، غرب دهستان زمان‌ها و شمال شرقی کویر مرکزی ایران قرار دارد و به آفریقای ایران معروف است. این پارک پس از پناهگاه حیات وحش نایبندان در طبس عنوان دومین مجموعه حفاظت شده وسیع ایران را دارد.
در همینه زمینه :
