بارقه‌های امید برای نبردی مرگبار

محمدرضا رضایی - دانشجوی میکروبیولوژی 

کاترین جانسن کنار رودخانه هادسون با شوهرش در حال تماشای غروب آفتاب بود که رئیس فایزر، آلبرت بورلا با او تماس گرفت. یانسن، رئیس تحقیق و توسعه واکسن در فایزر، آن روز مطلع شده بود که آزمایش عظیم کنترل شده با دارونمای واکسن کووید-19این شرکت، دارای اثربخشی بسیار مثبت بوده، البته در آن زمان مشخص نبود که قدرت آن چقدر است. بورلا به جانسن گفت تجزیه و تحلیل موقت نشان داده که این واکسن که از یک فناوری RNA بالقوه انقلابی استفاده می‌کند، بیش از 90درصد در جلوگیری از موارد علامت دار کووید-19مؤثر است. با شنیدن این حرف یانسن و شوهرش از خوشحالی شروع به جیغ زدن کردند.بقیه مردم جهان روز بعد به این جشن پیوستند، زمانی که فایزر و شریک آلمانی آن بیونتک در بیانیه مطبوعاتی نتایج دلگرم‌کننده واکسن خود را اعلام کردند. اما پیترهوتز، محقق واکسن در کالج پزشکی بیلور می‌گوید با وجود خبرهای خوب، فعلا خیلی خوشحالی نکنید. وی تأکید می‌کند که اکثریت قریب به اتفاق مردم تا چندین‌ماه دیگر به این واکسن دسترسی نخواهند داشت. جسی گودمن، پژوهشگر ارشد سابق FDA، از دانشگاه جورج تاون می‌افزاید: «بسیاری از سؤالات هنوز بی‌پاسخ مانده است، ما هیچ‌ چیزی در مورد دوام ایمنی ناشی از واکسن نمی‌دانیم، اینکه آیا می‌تواند از کووید -19شدید جلوگیری کند یا نه و اینکه حتی اگر به‌طور گسترده در یک جمعیت استفاده شود، سرعت انتقال را کاهش می‌دهد یا نه. مشخص نیست واکسن در افراد مسن که بیشتر دچار مشکل هستند، چقدر خوب عمل می‌کند. تولید و تحویل آن برای صدها میلیون- یا میلیاردها نفر -همچنان به‌عنوان یک چالش بزرگ باقی است.» بیونتک، شرکتی کوچک که روی واکسن‌های mRNA برای درمان سرطان کار می‌کند، واکسن کووید-19را طراحی و سپس با فایزر همکاری کرد. اوگور شاهین، مدیرعامل ترک تبار شرکت، می‌گوید آنها بیش از 20بخش مختلف از mRNA را برای کدگذاری قسمت هایی از پروتئین اسپایک(پروتئین سطحی ویروس کرونا برای اتصال به سلول های انسانی) آزمایش کردند. آنها به‌دنبال
 mRNهایی بودند که با احتمال بالا توسط سلول های دندریتیک گرفته شده و بیان شوند، تا بتوانند سلول های دفاعی را آگاه کنند تا واکنش آنتی بادی و سلول‌هایT را در برابر ویروس آغاز کنند. شاهین می‌گوید: «ما تلاش زیادی صرف فهمیدن آنچه برای انتقال واکسن به سلول های دندریتیک نیاز داریم، کردیم. این تمایز اصلی ماست» آزمایش کارآمدی بعدی که بیش از 44هزار نفر افراد عادی در آن ثبت نام شده‌اند، به‌دلیل افزایش سرسام‌آور موارد کووید-19در ایالات متحده که اکثریت قریب به اتفاق 154سایت مطالعه را در خود جای داده، به سرعت نتیجه داد. درصورت وجود 62شرکت‌کننده با علائم کووید-19و آزمایش مثبت SARS-CoV-2، این طرح به یک پنل مستقل برای کور کردن داده‌ها نیاز پیدا می‌کرد. یانسن می‌گوید: در 3نوامبر به 62مورد رسیدند و آنها با دقت پرونده‌ها را آماده کردند تا داده‌ها را برای ارزیابی آماده کنند، در زمان بررسی کارآزمایی 94نفر با   کووید-19 در کارآزمایی وجود داشت. این شرکت اعلام نکرده چه تعداد از این موارد در گروه واکسن و چه تعداد در گروه دارونما بوده است. تاکنون، این آزمایش هیچ عوارض جانبی عمده‌ای نداشته است. فایزرپیش‌بینی می‌کند که کارآزمایی تا زمان ارزیابی FDA به نقطه پایانی برنامه‌ریزی شده خود یعنی حداقل 164مورد کووید-19 رسیده باشد. فایزر برای(EUA مجوز استفاده اضطراری) اقدام کرده و FDA قول داده که جلسه علنی هیأت مشاوره واکسن خود را برگزار کند. کدی مایسنر، متخصص اطفال دانشکده پزشکی تافتس که در این کمیته حضور دارد، می‌گوید: «همه ما با شک و تردید در جلسه حاضر می‌شویم، زیرا شرکت‌ها طبیعی است که بخواهند واکسن‌های خود را بفروشند» اگر واکسن توسط FDA و تنظیم کننده‌های سایر کشورها مجوز اضطراری بگیرد، یا حتی به‌طور رسمی تأیید شود، یک معضل اخلاقی مطرح می‌شود. اینکه آیا می‌توان آن را به شرکت‌کنندگان در آزمایش که دارونما دریافت کرده‌اند، هم ارائه داد؟ درضمن درصورت تأیید 90درصد مؤثر بودن، ممکن است شرکت‌کنندگان در آزمایشات سایر واکسن‌ها هم  انصراف دهند. کریستین گرادی، متخصص اخلاق مؤسسه ملی بهداشت ایالات متحده می‌گوید:« ممکن است مبارزه با همه‌گیری به چندین واکسن، با نقاط قوت و ضعف شناخته شده، نیاز داشته باشد. تا زمانی هم که داده‌های خوبی نداشته باشیم، پاسخ به سؤالات اخلاقی سخت خواهد بود.» فایزر موافقت کرده تا 100میلیون دوز واکسن به دولت آمریکا بفروشد. هر فرد به 2 دوز واکسن نیاز دارد و فایزر و بیونتک فعلا فقط 500هزار دوز تولید کرده‌اند، اگرچه انتظار دارند که تا پایان سال2020 حدود 50میلیون دوز در اختیار داشته باشند. تا پایان سال2021، پیش‌بینی شده که 1.3میلیارد دوز تولید شود. حتی در سال آینده هم تعداد واکسن برای اکثر مردم دنیا کم خواهد بود. نیکول لوری، از ائتلاف نوآوری‌های آمادگی برای مقابله با اپیدمی، یک سازمان غیرانتفاعی که هدف آن بهبود عدالت در دسترسی به واکسن‌ها و داروهای کووید-19 در سطح جهان است می‌گوید: «اگر پیش‌بینی دوزهای تامین شده برای سال2021 را بررسی کنیم و آنچه را که تاکنون در مورد معاملات دوجانبه در سراسر جهان صحبت شده، ببینم، واقعا نگران می‌شویم.» اما ست برکلی، رئیس Gavi، اتحاد واکسن‌ها، می‌گوید داده‌های مثبت واکسن فایزر – بیونتک برای بسیاری از واکسن‌های دیگر در حال آزمایش که به پروتئین اسپایک SARS-CoV-2متکی هستند، و بعضی از آنها نیازی به ذخیره‌سازی‌ فوق سرد نیاز ندارندٰ دلگرم‌کننده است. لارنس کوری، محقق واکسن در مرکز تحقیقات سرطان فرد هاچینسون که چندین واکسن کووید-19را آزمایش می‌کند می‌گوید:« اینکه فقط 11‌ماه پس از شناسایی ویروس عامل بیماری واکسن آن دارای کارایی واضح است، یک شاهکار شگفت‌انگیز است، این یک مکاشفه ناب از علم است.»
منبع: ساینس