فهیمه پناه‌آذر - روزنامه‌نگار
اختلافات میان ساترا و پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی تمامی ندارد و همین اختلافات بر سر مدیریت این شبکه وارد مرحله تازه‌ای شده؛ حالا وزیر ارشاد از موافقت با پیشنویس این وزارتخانه برای مدیریت این مجموعه خبر داده است.
نمایش خانگی تا سال1399 برعهده وزارت ارشاد بوده و در انتهای دولت دوازدهم، مجلس در موضوع لایحه بودجه1401 ورود کرد و سپس آن را در اختیار صداوسیما قرار داد. با مستقر‌شدن دولت سیزدهم و فعالیت وزارت ارشاد، شورای نگهبان در لایحه بودجه1401 بر این مصوبه ایراد گرفت و حذف شد. با این حذف لایحه، مسئولیت نهایی این حوزه در ابهام به‌سر می‌برد هر چند سریال‌ها تولید و پخش خود را در پلتفرم‌ها دارند. از زمانی که ساترا وارد سازوکار شبکه نمایش خانگی شد، تلاش کرد تا وجاهت قانونی را از طریق مجلس شورای اسلامی به‌دست بیاورد. با تشکیل جلسات در دولت دوازدهم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی راضی شد تا نظارت بر تولید و پخش محتواهای شبکه نمایش خانگی در دست ساترا باشد؛ پیچیدگی‌های قانونی و حقوقی همچنان ادامه دارد. اما این مشکلات و تقابل‌ها تنها به ارشاد و صداوسیما ختم نمی‌شود؛ چرا‌که حالا میان ساترا و رسانه ملی هم صحبت‌‌هایی رد و بدل می‌شود که به‌نظر هنوز تکلیف ساترا هم با شبکه نمایش خانگی مشخص نیست.
ساترا یا رسانه ملی
نکته مهم این است که عنوان می‌شود اگر ساترا به‌طور کامل زیرنظر صداوسیما باشد، با همان دست‌فرمان روی تولیدات محتوای شبکه نمایش خانگی نظارت داشته باشد. شبکه نمایش خانگی و تلویزیون تفاوتی نخواهد داشت و مخاطبان این شبکه مانند تلویزیون ریزش میکند. رئیس صداوسیما بارها تأکید کرده که شبکه نمایش خانگی نمی‌تواند 2مدیر داشته باشد؛ ساترا وابسته به صداوسیما وظیفه نظارت در تولید و پخش محتوای تولید‌شده در پلتفرم‌ها را برعهده دارد، اما رئیس ساترا معتقد است که اگر‌چه رئیس ساترا، توسط رئیس صداوسیما انتخاب می‌شود، اما به‌معنای تصدی‌گری ساترا در فعالیت‌های تولید رسانه ملی نیست و به لحاظ ساختاری و شرح وظایف از ابتدای تأسیس از سایر معاونت‌های تولیدی صداوسیما همچون معاونت سیما یا معاونت فضای مجازی منفک بوده و مأموریت تولید محتوا ندارد که تعارض منافع با VODها داشته باشد.
محل اختلاف با رسانه ملی
وزیر فرهنگ هر بار بر مسئله وضعیت نمایش خانگی تأکید میکند و بارها در حمایت از پلتفرم‌ها و نمایش خانگی صحبت کرده است. وزیر این‌بار هم در حاشیه هیأت دولت عنوان کرده؛ نظارت بر سریال‌ها در نمایش خانگی تنها محل اختلاف ما با صداوسیما‌ست. چند روزی است که پیش‌‌نویسی از سوی وزارتخانه آماده و به نهادهای مرتبط ارائه شده است که این پیشنویس مورد توافق بوده و نتیجه‌اش به‌زودی اعلام می‌شود. با این حال، معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری، در نامه‌ای خطاب به پیمان جبلی، رئیس رسانه ملی، مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی و نظارت بر آن را منحصرا برعهده سازمان صداوسیما دانسته و روی آن تأکید داشته است، اما وزیر همچنان پیگیر وضعیت نمایش خانگی است. به‌گفته وزیر، جلسات فشرده‌ای برای تعیین تکلیف این حوزه با نهادها برگزار می‌شود که در نهایت پیشنویس آماده شده و منتظر ابلاغ نهایی است. اسماعیلی می‌گوید: «آنچه که در بسترهای برخط نمایش خانگی پخش می‌شود، اعم از فیلم سینمایی، تئاتر، انیمیشن، موسیقی و... عمدتا محصولاتی است که تحت نظارت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، همه معترفند که محدوده اینها ذاتا متعلق به وزارت ارشاد است. تنها موردی که محل اختلاف میان صداوسیما و وزارت فرهنگ بوده، بخش سریال است که آن هم موضوع نظارت بر آنها‌ست که مطرح است.»
ناکامی ساترا
از یک‌سو اگر سازمان سینمایی وزارت ارشاد را از ماجرای شبکه نمایش خانگی کنار بگذاریم، به‌نظر می‌رسد با همه فعالیت‌ها و تولیدات مختلف هنوز رسانه ملی و ساترا نتوانسته‌اند به‌طور کامل اشرافی به این موضوع داشته باشد؛ چرا‌که در ماه‌های اخیر برخی از سریال‌های تولید‌شده در شبکه نمایش خانگی بدون مجوز پخش شده‌اند. با پخش جدید یک‌سریال و یا برنامه جدید از یک پلتفرم زنگ‌های هشدار به صدا در‌می‌آید. مدیران ساترا تلاش کرده‌اند که با برگزاری جلسات متعدد و تعامل و صحبت با صاحبان پلتفرم‌ها به یک تفاهم کاری برسند اما به‌نظر می‌رسد راه درازی برای رسیدن به این هدف دارند.
نمی‌توان مخاطب را نادیده گرفت
از سوی دیگر نمی‌توان مخاطبان پلتفرم‌ها را نادیده گرفت؛ مخاطبانی که عموما بیننده برنامه‌ها و سریال‌های تکراری تلویزیون نیستند و با آمدن خوراک فرهنگی ایرانی از طریق پلتفرم‌ها، دست از تماشای محتوای شبکه‌های ماهواره‌ای برداشته‌اند. چه بخواهیم و چه باب میل‌مان نباشد، محصولات پلتفرم‌ها با ویترین رنگارنگی از برنامه‌ها و سریال‌ها در سال‌های اخیر توانسته بیشترین مخاطب را حتی از تلویزیون داشته باشد؛ محتوایی که گاهی به مذاق برخی مخاطبان پلتفرم‌ها خوش نمی‌آید و همه تقصیرها بر گردن ساترا می‌افتد و در نهایت این سازمان اعلام میکند که محتوای سریال‌ها بدون تأیید و مجوز پخش شده است.
پیشی‌گرفتن وزارت ارشاد با یک پیشنویس
وزارت ارشاد در تلاش است تا سکان نمایش خانگی را به‌دست بگیرد
در همینه زمینه :