صبح دیروز ماهواره «خیام» از پایگاه «بایکونور» قزاقستان به فضا پرتاب شد تا گام بلند دیگری ازسوی جمهوریاسلامی در حوزه پیشرفتهای فضایی برداشته شود؛ دستاوردی که در کانون اخبار رسانه‌های جهان قرار گرفت و رسانه‌های غربی را به فرافکنی دراین زمینه واداشت. بهگزارش همشهری، ماهواره «خیام» ازسوی ماهواره‌بر روسی «سایوز» و با موفقیت در مدار ۵۰۰کیلومتری زمین قرار گرفت و پساز آن نیز نخستین سیگنال‌های تله‌متری این ماهواره در پایگاه فضایی ماهدشت دریافت شد که از تزریق سالم این ماهواره در مدار خود حکایت داشت.
دراین میان اما گذشته از ابعاد فنی این اقدام موفقیتآمیز، همکاریهای فضایی ایران و روسیه با گمانهزنیهای بسیاری در محافل سیاسی - رسانهای غرب همراه بود. بر همین اساس هم بود که پساز اعلام خبر پرتاب موفقیتآمیز «خیام» به فضا، رسانه‌های غربی رویکرد فضاسازی پیرامون همکاریهای فضایی ایران و روسیه را در دستورکار خود قرار دادند و تلاش کردند کارکردهای فنی و علمی ماهواره‌ای ایران را اقدامی ازسوی ایران برای کمک به روسیه در جنگ اوکراین ارزیابی کنند؛ گمانهای که بیشاز آنکه مابهازای بیرونی داشته باشد، موضعی از سر عصبانیت قلمداد می‌شود.
فضاسازی درباره «خیام»
نگرانی رسانه‌ها و محافل سیاسی غربی از پرتاب موفقیتآمیز ماهواره «خیام» بیشاز آنکه ناشی از ادعای مضحک همکاری دو کشور در جنگ اوکراین باشد، از عصبانیت بهدلیل گسترش همکاریهای روزافزون تهران و مسکو تلقی می‌شود که بستر مناسبی را برای بیاثرسازی تحریمها علیه این کشور فراهم کردهاست. دراین میان اما روزنامه «واشنگتنپست» در گزارشی مدعی شد روسیه ابتدا از ماهواره ایران برای مقاصد نظامی در جنگ اوکراین استفاده خواهد کرد و کنترل ماهواره در هفته‌های اول در اختیار ایران نخواهد بود؛ ادعایی که مضحک بودن آن در نخستین نگاه عیان می‌شود، چرا که ایستگاه کنترل و بهرهبرداری ماهواره خیام در خاک ایران است و از لحظه پرتاب در روز اول تمامی فرامین مربوط به کنترل و بهکارگیری این ماهواره صرفا ازسوی ایستگاه ایرانی به ماهواره ارسال می‌شود و تصاویر آن هم توسط ایستگاه‌های موجود در خاک ایران دریافت می‌شود.
پاسخ به یک شبهه
یک کارشناس مسائل اوراسیا دراین زمینه به همشهری گفت: گذشته از مباحث فنی و تکنولوژیک پیرامون پرتاب ماهواره خیام به فضا، باید به موضوع دکترین جدید اتخاذشده ازسوی ایران با محوریت «نگاه به شرق» پرداخت؛ رویکردی که به اعتقاد من سیاستخارجی ایران را از نوعی سرگردانی خلاص کرد و سبب شد جمهوریاسلامی نگاه خود را به‌سوی دیگر، یعنی شرق معطوف کند. فرشید باقریان با بیان اینکه اتخاذ چنین رویکردی موجب قدرت ایران می‌شود و بخش مهمی از نیازهای ما را رفع خواهد کرد، افزود: طبیعی است که غرب، بهعنوان نقیض شرق، نگاه بدبینانهای به همکاریهای ایران و روسیه داشته باشد و به فرافکنی نسبت به مناسبات تهران - مسکو در حوزه فضایی بپردازد.وی با بیان اینکه خود آمریکاییها از ایستگاه‌های فضایی روسیه استفاده میکنند، عنوان کرد: باید درنظر داشت که همکاریهای فضایی ایران و روسیه صرفا احتیاج ایران نیست، بلکه آمریکاییها نیز دراین حوزه از امکانات روسها بهره میبرند. برهمین اساس هم هست که نقل معروفی وجود دارد که معتقد است «آمریکا و روسیه در اوکراین میجنگند و در فضا دوست هستند.»
اهمیت راهبردی «خیام»
این کارشناس مسائل بینالملل با بیان اینکه همکاریهای فضایی ایران و روسیه یک «امکان» است که بهره نبردن از آن هیچ توجیهی ندارد، گفت: زمانی که تهران و مسکو درحال انعقاد قراردادهای استراتژیک هستند که قرار است به تصویب مجالس 2 کشور نیز برسد، بهره نبردن از امکانات فضایی روسیه، آنهم در شرایط «جنگ هیبریدی» کنونی، هیچ توجیهی ندارد.باقریان افزود: نباید اینگونه القائات که «پیمان راهبردی ایران و روسیه مربوط به شرایط کنونی است» را پذیرفت. اینکه القا میکنند همکاریهای فضایی ایران و روسیه معطوف به جنگ اوکراین است، بیش از هر چیز جنبه طنز دارد، چراکه بههرحال در آینده بحران اوکراین فروکش خواهد کرد و صرف چنین هزینه‌هایی برای این مقصود بیشتر خندهدار است تا بهرهای از واقعیت داشته باشد.وی با بیان اینکه پرتاب موفقیتآمیز ماهواره خیام موازنه تهدید را در فضا تغییر داده است، عنوان کرد: این ماهواره اطلاعات مهمی برای ما ارسال خواهد کرد و اینکه ما چگونه از این اطلاعات استفاده کنیم، به روابط بقیه جهان با ما برمیگردد. بنابراین طرح موضوعهایی از قبیل اینکه از این ماهواره در جنگ اوکراین و یا علیه رژیم صهیونیستی استفاده خواهد شد، بیشاز هر چیز فرافکنی است.
تغییر موازنه قدرت در فضا با «خیام»
در همینه زمینه :
