چرا آبله‌میمونی هنوز به ایران نرسیده است؟

مریم سرخوش- روزنامه‌نگار

از زمان همه‌گیری کووید-19 در جهان، به‌نظر می‌رسد که میزان ابتلا به دیگر بیماری‌های ویروسی هم در جهان افزایش یافته است؛ یکی از آنها آبله‌میمونی است. با اینکه این بیماری جدید نیست اما در فهرست همین بیماری‌های ویروسی قرار گرفته و شیوع دوباره آن از سوی سازمان بهداشت جهانی (WHO) تأیید شده است. البته با وجود افزایش موارد بیماری در آمریکا، اروپا و آسیا و ثبت آمار فوتی در برخی کشورها همچنین ابتلای تعدادی از کودکان، سازمان بهداشت جهانی هنوز پروتکل‌های بهداشتی سختگیرانه مانند قرنطینه‌های مرزی درباره این بیماری صادر نکرده است. علی میلانی، ایمونولوژیست و عضو انجمن ایمنی و آلرژی ایران، در گفت‌وگو با همشهری توضیحات بیشتری درباره این بیماری می‌دهد: «آبله‌میمونی به‌عنوان یکی از بیماری‌های ویروسی مشترک بین انسان و حیوان مشابه همان آبله‌ قدیمی است و برای نخستین‌بار آبله در سال1970 شناسایی شد. نخستین مورد ابتلا یک نوزاد 9ماهه در آفریقای مرکزی بود.» به‌گفته میلانی این ویروس طی سال‌های گذشته تاکنون در مناطقی از آفریقا به‌صورت اندمیک وجود داشته و هرازگاهی افزایش و پس از مدتی فروکش می‌کند: «در سال2003 برای نخستین بار آبله‌میمونی خارج از آفریقا و در کشور آمریکا گزارش شد که انتقال آن از طریق یک سگ به انسان صورت گرفته بود. آبله‌میمونی یک بیماری خودمحدود به‌شمار می‌رود که تاریخچه بررسی آن نشان می‌دهد میزان مرگ‌ومیرش بین صفر تا 11درصد بوده و حالا این عدد بین 3 تا 6درصد گزارش می‌شود و بیشترین آمار تلفات را هم در کودکان داشته است.» او درباره علائم این بیماری هم توضیح می‌دهد: «آبله‌میمونی دارای یک دوره کمون 6 تا 13روزه و در برخی موارد 2 تا 21روزه است. البته در بسیاری موارد، بیماری به‌ویژه در افرادی که واکسینه‌ شده‌اند، در همان دوره کمون بدون بروز علائم برطرف می‌شود. اما در مرحله بالینی، طی دو مرحله حملات بیماری و پوستی در فرد رخ می‌دهد.» میلانی در توضیح بیشتر می‌گوید: «در مرحله حمله پس از پایان دوران کمون طی 5روز علائمی ازجمله تب شدید، درد در ناحیه پشت و عضلات، ضعف و بی‌حالی، تورم غدد لنفاوی و سردردهای شدید بروز می‌کند. پس از آن بروز علائم پوستی رخ می‌دهد که بیشتر در ناحیه صورت و دست و کمتر در سایر قسمت‌های بدن به شکل تاول مشاهده می‌شود که یکی از عوامل انتقال انسان به انسان هستند. دوره بیماری بعد از شروع علائم 2 تا 4هفته طول می‌کشد و سپس روبه‌ بهبودی می‌رود، مگر اینکه در التهاب سیستم تنفسی یا چشم وجود داشته باشد که در این‌باره باید اقدامات درمانی انجام شود.»‌ این ایمونولوژیست درباره نحوه تشخیص بیماری هم می‌گوید: «همیشه علائم بالینی، بخش اول تشخیص است و پس از آن آزمایش، بیماری را تأیید می‌کند. برای آبله‌میمونی پس از تشخیص پزشک، تست‌ها به روش PCR انجام و مورد آزمایش قرار می‌گیرد.»
 به‌گفته میلانی، واکسیناسیون یکی از راه‌های مؤثر در پیشگیری از این بیماری است: «افرادی که در دهه‌های گذشته، واکسن‌های آبله را تزریق کرده‌اند، نسبت به آبله‌میمونی هم محافظت دارند. البته به‌معنای آن نیست که مبتلا نشوند اما 85درصد نسبت به ویروس آبله‌میمونی محافظت می‌شوند.  هم‌اکنون هم 2نوع واکسن برای آبله‌میمونی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اول همان واکسن قدیمی برای آبله‌کوبی که مورد تأیید آژانس دارویی اروپاست و دیگری واکسن جدیدی است که از ویروس زنده ضعیف شده آبله گاوی تولید شده و در 2دوز و با فاصله 28روز تزریق می‌شود. این واکسن هم در سال2019 مورد تأیید قرار گرفته است.»
او در پاسخ به این سؤال که اکنون باید درباره این بیماری و گروه‌های در معرض خطر نگران بود، عنوان می‌کند: «آبله‌میمونی قدرت سرایت و کشندگی کمتری دارد و کودکان، گروه‌ بسیار حساس در این‌باره هستند، چون احتمال ورود میزان بالایی از ویروس به بدن آنها وجود دارد. گروه دوم هم کسانی‌اند که بیماری‌های زمینه‌ای و مزمن دارند که به‌دلیل ضعیف‌تر بودن سیستم ایمنی در معرض خطر بیشتری قرار می‌گیرند. البته انتقال این ویروس قدرتمند نیست و شخص باید حتما به‌صورت مستقیم با مایعات بدن فرد مبتلا یا حیوان آلوده ارتباط داشته باشد. یکی دیگر از راه‌های انتقال از مادر به جنین است و انتقال از طریق ارتباطات جنسی غیرمتعارف وجود دارد.»
میلانی در پاسخ به این سؤال که چرا هنوز مواردی از بیماری در ایران گزارش نشده بیان می‌کند:‌ «آبله‌میمونی براساس اعلام WHO اکنون در مرحله اضطراری است چرا که موارد بسیار زیادی از این بیماری در آمریکا، برخی کشورهای اروپایی ازجمله انگلیس، اسپانیا، فرانسه وآلمان دیده شده است و این نشان می‌دهد که کانون بیماری در حال فعال‌شدن است. اما ایران کانون اندمیک این بیماری نیست و با توجه به اینکه با کانون‌های بیماری هم فاصله دارد، تاکنون موردی از این بیماری گزارش نشده. اما باید مراقبت‌های لازم انجام شود چرا که در کشور امارات مواردی از بیماری گزارش شده است. البته امارات هم کانون اندمیک این بیماری نیست اما در همسایگی ایران قرار دارد و باید کنترل‌های مرزی به دقت انجام شود. با توجه به فرهنگ ایرانیان در ارتباطات صمیمانه مثل دست دادن و روبوسی این بیماری درصورت ورود می‌تواند با افزایش موارد همراه شود.»