واقعه عاشورا

کتاب «واقعه عاشورا» با زیر عنوان «تحلیلی ساختارگرایانه از درام کربلا به گزارش طبری» اثر «تورستن هیلن» را احسان موسوی خلخالی به فارسی برگردانده و از سوی انتشارات کرگدن منتشر شده است. هر ماجرایی را که پیش‌زمینه‌ای تاریخی در سنتی دینی دارد و کارکرد آن در حیات مومنان چیزی بیش از صرف انتقال اطلاعات تاریخی است می‌توان اسطوره قلمداد کرد. بدین معنا که می‌توان با روش‌های اسطوره‌شناسی که دانش و شاخه‌ای از مردم‌شناسی و علوم وابسته به آن است، آن را بررسی و تحلیل کرد. ماجرای عاشورا و شهادت امام حسین(ع) امام سوم شیعیان با فرقه‌های گوناگونشان، هر دو این خصوصیت‌ها را دارد؛ هم پیش‌زمینه‌ای تاریخی دارد و هم در زندگی روزمره شیعیان و حتی غیرشیعیان، نقشی مهم و پویا ایفا می‌کند. تورستن هیل در پژوهش خود ماجرای شهادت حسین بن علی(ع) را چنان که محمد بن جریر طبری، مورخ و فقیه مسلمان، بازگو کرده است تحلیل می‌کند. تحلیل او بر پایه ساختارگرایی کلود لوی‌استروس، چنان که کسانی مانند کونگاس و پی‌یر ماراندا، مارکوس، اسکوبلا و دیگران بدان پروبال داده‌اند، است. با این کار، او 2 هدف اصلی را دنبال می‌کند: نخست اینکه فهم عمیق‌تری از واقعه کربلا به‌عنوان داستانی که برای طبری و احتمالا برای خودانگاره جامعه اسلامی در روزگار وی زیربنایی بوده است ارائه کند. هدف دوم بررسی این نکته است که ساختارگرایی لوی‌استروس را تا چه حد و به چه شیوه‌ای می‌توان درباره روایت‌های مربوط به صدر اسلام به‌کار گرفت.