تبادل زندانی؛ خط تماس قدیمی روسیه و آمریکا

آنتونی بلینکن روز جمعه در کنفرانسی خبری اعلام کرد که طی تماسی تلفنی از سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه خواسته است تا پیشنهاد تبادل زندانی و آزادسازی 2 زندانی آمریکایی را که به ادعای آمریکا به اشتباه دستگیر شده‌اند، بپذیرد. این دو زندانی «بریتنی گرینر» بسکتبالیست آمریکایی و «پل ولان» عضو اخراجی نیروی دریایی آمریکا هستند که به‌ترتیب به اتهام حمل مواد‌مخدر و جاسوسی در روسیه دستگیر و زندانی شده‌اند. واشنگتن‌پست به نقل از یکی از افراد مطلع نسبت به پیشنهاد اخیر نوشته است که دولت بایدن برای آزادی خانم گرینر از سوی افکار عمومی تحت فشار شدید قرار گرفته است؛ از این رو به‌ روسیه پیشنهاد داده تا در ازای آزادی «ویکتور بوت»، قاچاقچی اسلحه اهل روسیه مشهور به «تاجر مرگ» که در آمریکا به اتهام قتل و فروش غیرقانونی سلاح به 25سال حبس محکوم است، 2آمریکایی را آزاد کند. بریتنی گرینر اوایل سال به اتهام حمل مقداری مواد‌ مخدر در فرودگاهی در نزدیکی مسکو دستگیر شد و تاکنون دوران حبس او دائما تمدید شده است. دادگاه او در اوایل تیرماه برگزار و او را متهم تشخیص داد. با وجود اینکه وکلای گرینر به رأی دادگاه اعتراض کرده‌اند، اما شاید اکنون و در شرایطی که روابط 2 کشور بر سر مسئله اوکراین مکدر است، تنها مفر گرینر برای آزادی، عملی شدن معامله تبادل زندانی میان روسیه و آمریکا باشد؛ اقدامی که چند ماه پیش منجر به آزادی «تره‌ور رید» عضو نیروی دریایی ارتش آمریکا شد و پیش‌تر از آن از دوران جنگ سرد تاکنون در روابط میان آمریکا و روسیه تأثیرگذار بوده است.

تبادل‌های مشهور واشنگتن و مسکو
شاید مشهورترین تبادل زندانی میان 2 کشور، تبادلی باشد که در سال 1962روی پل مه گرفته «گلینیکه» که آلمان شرقی و غربی را به یکدیگر متصل می‌ساخت، انجام شد. در این سال آمریکا «رادولف ایوانووچ ابل»، جاسوس شوروی را با «فرانسیس گری پاورز»، خلبان هواپیمای جاسوسی آمریکایی مبادله کرد. پاورز در بحبوحه جنگ سرد پس از سقوط هواپیمایش دستگیر شد و پیش از آزادی 2سال در حبس بود. در این دوران، وکیل ابل «جیمز داناوان» ایده تبادل زندانی را مطرح کرد تا علاوه بر آزادی پاورز، زمینه برای آزادی زندانی‌های بیشتری را فراهم کند. بزرگ‌ترین تبادل زندانی بعدی میان 2 کشور در سال 1985و بازهم روی پل گلینیکه رخ داد. در این تبادل؛ آمریکا 3جاسوس مهم ازجمله «ماریان زاکارسکی» جاسوس لهستانی را که متهم به سرقت فناوری‌های فوق‌محرمانه نظامی بود، تحویل شوروی داده و در عوض 23زندانی را که در زندان‌های آلمان شرقی و لهستان محبوس بودند، تحویل گرفت. به نتیجه رسیدن این معامله 3سال زمان برد. یک سال پس از آن بود که «آناتولی شارانسکی»، برنده نوبل ادبیات روس در ازای تحویل چند جاسوس اهل کشورهای شوروی و «نیکلاس دانیلوف» در ازای آزادی «گنادی زاخاروف» فیزیک‌دان اهل شوروی آزاد شدند. این تبادل، تقریبا آخرین تبادل مهم میان آمریکا و شوروی، پیش از فروپاشی شوروی محسوب می‌شود. آخرین مورد تبادل، پیش از تبادل چند ماه‌ گذشته «تره‌ور رید»، به سال 2010بازمی‌گردد؛ زمانی که مقامات آمریکایی در ازای آزادسازی 4نفر که به اتهام جاسوسی برای غرب دستگیر شده بودند، با آزادی 10جاسوس روس موافقت کردند.