انتقال زباله‌های کم‌حجم‌ به آرادکوه

محمود مولایی-روزنامه‌نگار

شیرابه‌هایی که روزانه همراه با حجم بالایی از زباله‌ها به آرادکوه منتقل می‌شوند، نه‌تنها تولید بوی نامطبوع را به‌دنبال دارند، بلکه با آلوده کردن خاک و منابع زیرزمینی به محیط‌زیست هم آسیب وارد می‌کنند. اگرچه حدود 5سال است که دریاچه شیرابه آرادکوه با عملیات‌های ویژه‌ای خشک شده، اما حجم بالای زباله‌ای که به ایستگاه‌های مرکزی تفکیک، بازیافت و دفن تهران می‌روند از یک‌سو و مقدار شیرابه تولید شده، تهدید بزرگی برای محیط‌زیست پایتخت به‌حساب می‌آیند؛ بر همین اساس، شهرداری تهران در کنار بحث‌های آموزشی تفکیک پسماند از مبدأ و کاهش تولید زباله از سوی شهروندان، با پروژه‌ای خاص به‌دنبال آن است تا آنجا که امکان دارد، پسماندها را پیش از ارسال به مراکز بزرگ، تفکیک کرده و شیرابه‌شان را بگیرد. راه‌اندازی مراکزی با نام MRF به همین منظور انجام می‌شود. به گزارش همشهری، فاز یک سایت MRF در همین راستا، در پهنه کوهک (مناطق 5، 21و 22) شهر تهران آغاز به‌کار کرد. بحث راه‌اندازی سایت MRF یا مجتمع‌های نوین پردازش پسماند از 2سال پیش مطرح و فاز یک اجرای این پروژه از همان موقع شروع شد. در این فرایند اما موضوع کاهش ورودی زباله به مرکز بازیافت و دفع زباله آرادکوه لحاظ نشده بود؛ درحالی‌که با راه‌اندازی سایت MRF در 8پهنه شهر تهران قرار است پسماند کمتری به مرکز آرادکوه منتقل شود. هم‌اکنون تولید پسماند در کلانشهر تهران چیزی بالغ بر 5000تا 5500تن در روز است و مدیریت این حجم از پسماند در گستره جغرافیایی وسیعی که پایتخت دارد، یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مدیریت شهری محسوب می‌شود. یکی از راهکارهای مهم برای مدیریت پسماند کاهش ورودی زباله به مرکز آرادکوه است؛ مرکزی که بیشتر از 60سال از عمر آن در منطقه کهریزک می‌گذرد و خودِ این مرکز مشکلات بسیاری دارد؛ به همین دلیل، در دوره مدیریت ششم شهر تهران، شهردار تهران از کاهش ورودی پسماند به مرکز آرادکوه صحبت و تأکید کرد که باید مانع این روند شد. پس از آن، معاونت خدمات شهری شهرداری تهران این ماموریت را به سازمان مدیریت پسماند شهر داد تا در این دوره از مدیریت شهری راهکارهای مناسبی برای حل این معضل اندیشیده شود. به‌گفته مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند، جمع‌آوری پسماند با توجه به عوامل زباله‌گرد در سطح شهر، مشکلات بهداشتی و زیست‌محیطی به‌وجود آورده است: «جدا از این، ما بحث انتقال پسماند به مرکز آرادکوه را هم داریم. ریزش زباله و شیرابه طی مسیر انتقال، تبعات ناخوشایندی برای بهداشت محیط و سلامت منظر شهری دارد. همچنین حجم بالای پسماندی که روزانه به مرکز آرادکوه منتقل می‌شود و قطعا مشکل دفع نهایی در این مرکز یکی از دغدغه‌های مدیریت پسماند محسوب می‌شود؛ به‌خصوص که مرکز آرادکوه در منطقه کهریزک یک مشکل جدی به شمار می‌آید.» محمدمهدی عزیزی به همشهری گفت: «در سال 1399و 1400استارت پروژه‌های MRF صرفا در فاز یک زده شد. از آنجایی که در فاز یک، مشکل کاهش ورودی به مرکز آرادکوه درنظر گرفته نشده بود، در این دوره مدیریت شهری فاز2 یا فاز تکمیلی روی پروژه‌های MRFمطرح شد.»
بدین‌ترتیب، قرار است تمام پسماند شهری به جای آنکه به مرکز آرادکوه منتقل شود، ابتدا در ایستگاه MRF پردازش شده و بعد از فرایند شیرابه‌گیری و ریجکت، پسماند ‌تر به‌صورت کامبک شده به مرکز آرادکوه برای مدیریت بهینه پسماند هدایت شود.

فعالیت در پهنه کوهک
پروژه فاز یک MRF به اتمام رسیده و اکنون در پهنه کوهک فعال است. مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران در این خصوص گفت: «به‌دلیل اینکه بتوانیم تمام استانداردهای محیط‌زیستی را هم به‌درستی رعایت کنیم، دستگاه پایش آنلاین آلاینده‌ها را هم در ایستگاه نصب کرده‌ایم؛ یعنی اکنون برای هر فردی به‌صورت آنلاین وضعیت آلایندگی ایستگاه قابل مشاهده است؛ به این دلیل که پهنه‌ها داخل شهر هستند و باید تمام اقدامات محیط‌زیستی را بتوانیم رعایت کنیم.» عزیزی تأکید کرد: «در این فرایند، پسماند وارد ایستگاه MRF شده و تفکیک می‌شود. پسماند ‌تر پس از شیرابه‌گیری با دستگاه‌های خاصی کامبک شده و به مرکز آرادکوه منتقل می‌شود.» نکته جالب دیگر که با راه‌اندازی فاز یک ایستگاه‌های پردازش میانی انجام می‌شود، استفاده از پساب تولیدی برای آبیاری فضای سبز است؛ آنطور که شیرابه زباله‌ها در محل و در استخر تخلیه شده و کاملا تصفیه   و سپس از پساب به‌دست آمده در فضای سبز استفاده می‌شود. نکته دیگر هم اینکه ایستگاه‌ها مجهز به بوگیر و تصفیه‌خانه شیرابه و فشرده‌سازی‌های پسماند هستند.
 تحول در مدیریت پسماند
طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در سازمان مدیریت پسماند، 8ایستگاه MRF در 8پهنه شهر تهران احداث می‌شود. MRF در 2فاز طراحی و اجرا می‌شود و به‌گفته مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند، با توجه به وضعیت پسماند در هر پهنه و نیازهای آن مناطق برنامه‌ریزی برای اجرای فاز یک و 2 صورت می‌گیرد. عزیزی گفت: «هر پهنه در حوزه پسماند شرایط خودش را دارد؛ مثلا در پهنه کوهک تناژ زباله روزانه حدود 700تن است؛ یعنی به جای اینکه 700تن زباله در روز از پهنه کوهک به مرکز آرادکوه منتقل شود، در MRF کارهای آن صورت می‌گیرد.» او ادامه داد: «تهران به 8پهنه شهری تقسیم شده و در هر پهنه با استفاده از یک نوع از تکنولوژی روز دنیا برای استحصال گاز، تبدیل انرژی و تولید کمپوست درجه یک پسماند شهری راهکارهایی ارائه شده است. طبق برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، امیدوارم تا سال 1403در سطح شهر تهران تحولی را در مدیریت پسماند داشته باشیم.»

 فاز 2ایستگاه‌های پردازش میانی
راه‌اندازی پهنه 4(آزادگان) که شامل مناطق 12، 15و 16می‌شود، همراه با فاز 2 ایستگاه MRF خواهد بود. به‌عبارت دیگر برای این ایستگاه که در مرحله انعقاد قرارداد و اجرایی شدن است، فاز یک و فاز 2توأم اجرا می‌شود. به‌گفته عزیزی سایر پهنه‌های مناطق نیز در دست پیگیری است. به گزارش همشهری، در فاز 2 سایت MRF استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا مانند زباله‌سوز، کارخانه بیوگاز هاضم و... صورت می‌گیرد؛ یعنی در این مرحله پسماند نهایی‌سازی می‌شود.