مشکلات در شهرک زیتون ریشه دوانده‌اند

محمد سرابی-روزنامه‌نگار

موضوع شهرک زیتون آنقدر قدیمی و در دادگاه‌ها و جلسات مدیران مطرح شده که می‌شود آن را به‌عنوان قدیمی‌ترین پرونده تعاونی‌های اطراف تهران به شمار آورد، اما اکنون خبر‌هایی از تلاش نمایندگان تهران در مجلس شورای اسلامی برای حل این مشکل به گوش می‌رسد. از قرار معلوم، مجمع نمایندگان استان تهران در مجلس و شهرداری به‌دنبال تحقق خواسته اعضای تعاونی این شهرک از طریق پرداخت مبلغ کارشناسی شده یا زمین معوض متناسب به آنها هستند.
 ماجرای شهرک زیتون در حریم منطقه 13تهران، از سال  1364 شروع شد که 28تعاونی مسکن‌ وزارت کشاورزی در قالب یک تعاونی تجمیع شدند و به آنها زمینی در نزدیکی جاده دماوند داده شد تا سال 1400که به ساکنان شهرک گفتند به روستایی در نزدیکی شهرک پردیس بروند و کسی قبول نکرد.
مخالفان سکونت در شهرک زیتون می‌گویند از ابتدا تخلف صورت گرفته و وزارت‌ کشاورزی زمین‌های متعلق به محیط‌زیست را به اعضای تعاونی داده است و باید اسناد باطل و ساختمان‌ها تخریب شود و زمین‌ها به فضای سبز حاشیه شهر برگردد. مالکان در نقطه مقابل هستند و می‌گویند نه‌تنها واگذاری زمین و سند‌ها قانونی بوده، بلکه احکام دادگاه‌ها هم به نفع آنها صادر شده است .در سال 64برای زمینی به وسعت ۲۵۰ هکتار 4218قطعه سند تفکیکی صادر شده و این اسناد تاکنون مهم‌ترین نقطه اتکای اهالی شهرک بوده است که در آن خانه‌های ویلایی ساخته‌اند. در همان سال‌ها اداره محیط‌زیست اعلام کرد که براساس صورتجلسه‌ای متعلق به سال 61این زمین‌ها جزو مناطق چهارگانه (پارک ملی، آثار طبیعی ملی، پناهگاه حیات‌وحش، منطقه حفاظت‌شده) بوده و در نتیجه غیرقابل واگذاری است. کشمکش دادگاهی بین اهالی و اداره محیط‌زیست نزدیک 18سال طول کشید و بعد از آن دولت و وزارتخانه‌ها جای اداره محیط‌زیست را گرفتند. هریک از طرفین موافق و مخالف، خود را محق می‌داند و در مقاطعی بنا بر تصمیم مدیران وقت، توانسته‌اند امتیازاتی کسب کنند.
2سال قبل زمانی که جلسه شورای‌عالی معماری و شهرسازی تشکیل شده بود، نماینده مالکان و اعضای تعاونی این فرصت را پیدا کردند که در جلسه صحبت کنند و از قوانین جاری کشور، احکام قضایی اولیه تا دیوان عدالت اداری و صورت‌جلسات مدیران سخن بگویند، اما این کار هم باعث حل مشکل نشد.

کنار جاده دماوند
آن موقعی که تعاونی تشکیل شد، محل کنونی شهرک کاملا خارج از شهر بود؛ از سه‌راه تهرانپارس منطقه مسکونی شهر تمام می‌شد و بعد از آن کارخانه آزمایش قرار داشت و به سمت شرق تنها چند کارخانه و پادگان بود. اکنون شهرک زیتون از تقاطع بزرگراه‌های یاسینی و زین‌الدین حدود 200متر فاصله دارد و پایانه جدید شرق (که هنوز افتتاح نشده) هم درست نزدیک آن است.
آب و برق شهرک زیتون که با بعضی توافق‌ها گرفته شده بود از سال 1395قطع شد و الان اهالی با استفاده از تانکر آب و موتور برق، نیاز‌های خود را تامین می‌کنند. هزینه‌هایی که برای خرید کنتور و کابل‌کشی انجام شد هم بی‌استفاده مانده است. سال 1400اهالی به کمیسیون‌های عمران و اصل 90مجلس مراجعه کردند و از مجلس نامه‌ای خطاب به وزیر راه و استاندار گرفتند که زمین‌ها در اسرع‌وقت ارزش‌گذاری شود. از آن موقع 6ماه گذشته و اقدامی نشده است. از طرف دیگر در سال گذشته به ساکنان شهرک زیتون گفته شد که می‌توانند زمین‌های خود را با زمین‌های روستای «واسفجان» که در نزدیکی شهرک پردیس قرار دارند، عوض کنند. ظاهرا این زمین‌ها در منطقه‌ای کوهستانی و شیب‌دار قرار دارند که قابل ساخت‌وساز نیست.
از طرف دیگر برای هرگونه معاوضه باید قیمت زمین اصلی تعیین شود، اما زمین‌های شهرک زیتون به‌دلیل بلاتکلیفی قابل قیمت‌گذاری مشخص نیست. در این موارد باید 3کارشناس دادگستری با روش‌هایی آنها را قیمت‌گذاری کنند. یکی از این راه‌ها ارزیابی میانگین قیمت مناطق مجاور و برخی محاسبات ریاضی است. مدیرعامل تعاونی گلشهر شرق (تعاونی مرتبط با شهرک زیتون) می‌گوید: «فرض کنیم که قیمت هر متر از این زمین‌ها 30تا 50میلیون تومان است. حتی می‌توانیم کمتر از آن یعنی 20میلیون تومان را هم درنظر بگیریم. هر قواره زمین حدود 300متر است که با این حساب 6میلیارد تومان قیمت دارد. در روستای واسفجان زمین‌های 300تا 500مترمربعی 250تا 300میلیون تومان خرید و فروش می‌شوند. آیا این دو محل به یک اندازه ارزش دارند.» محمد تصدیق‌مقدم می‌افزاید: «تعیین ارزش زمین‌های شهرک و زمین‌هایی که قرار است به جای آن داده شود باید منصفانه انجام شود.»
حیدر جمالی، عضو این تعاونی هم می‌گوید: «زمین‌های واسفجان در ارتفاع بالای 1800و روی گسل هستند؛ درحالی‌که کارشناس تأیید کرده است که شهرک زیتون در ارتفاع کمتر از 1600قرار دارد.» او با اشاره به اینکه در شهرک 167بنا و 57خانواده حضور دارند، می‌افزاید: «مشکل دیگری که در شهرک زیتون وجود دارد این است که اسناد مالکان قابل نقل و انتقال نیست. وراث کسانی که فوت کرده‌اند هم درگیر همین مشکل شده‌اند.» جمالی می‌گوید: «از مجمع نمایندگان تهران در مجلس شورای اسلامی و حجت‌الاسلام سیدرضا تقوی که پیگیر مشکل شهرک هستند، سپاسگزاریم و امیدواریم با کمک نمایندگان مشکل اهالی شهرک حل شود.»
به‌دلیل اینکه زمین‌های شهرک زیتون کاربری مسکونی ندارند به اهالی پیشنهاد شده که در مقابل واگذاری زمین‌های شهرک زیتون مجوز ساخت در جای دیگری دریافت کنند. به این شکل که 5مالک زمین‌های خود را واگذار کنند و بتوانند در جای دیگری 5طبقه آپارتمان روی هم بسازند و در آن ساکن شوند.شهرک زیتون تنها مجموعه‌ تعاونی نیست که در اطراف شهر تهران بلا تکلیف مانده. گفته می‌شود تعداد این تعاونی‌ها به بیش از 30 عدد می‌رسد که سرنوشت مشابهی پیدا کرده‌اند.