نقشه راه جدید برای دیپلماسی فرهنگی

دهمین اجلاس رایزنان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور، پس‎از یک دهه وقفه، از یکم تا ششم مردادماه جاری با حضور نمایندگانی از 60کشور جهان در تهران برگزار شد؛ اجلاسی که طی آن سلسله نشست‌های تخصصی با حضور سیاستگذاران، صاحبان ایده و نهادهای مجری برگزار و نقشه راه فعالیت رایزنان فرهنگی کشورمان در سراسر جهان ترسیم شد.
به‎گزارش همشهری، این اجلاس که با شعار «دیپلماسی فرهنگی دانش‎بنیان، همگرا، صادرات فرهنگی» برگزار شد، به‎گونه‌ای طراحی شده بود که همه بازیگران مؤثر در عرصه دیپلماسی فرهنگی کشور درآن حضور داشته باشند و سخنان و ایده‌های خود را مطرح کنند.
برهمین اساس هم بود که در جریان 6روز برگزاری این اجلاس مقام‎های ارشد کشور ازجمله رئیس‎جمهور و رئیس مجلس در جمع رایزنان فرهنگی جمهوری‎اسلامی حاضر شدند و به تشریح راهبردهای کلان مدنظر در این حوزه پرداختند؛ راهبردهایی که ترسیم‌کننده خطوط کلی حرکت رایزنان فرهنگی ایران در 60کشور جهان است و فصل نوینی را در دیپلماسی فرهنگی جمهوری‎اسلامی رقم خواهد زد.

اتخاذ رویکردهای جدید
برگزاری این اجلاس در شرایطی است که به‎نظر می‎رسد گام‎های تحولی جدیدی در حوزه دیپلماسی فرهنگی کشور درحال برداشته شدن است و تحقق «دیپلماسی فرهنگی در تراز چهل‌واره دوم انقلاب اسلامی» به‎عنوان شعار محوری سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در اولویت قرار گرفته است.
با توجه به چنین رویکردی هم هست که رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی از راه‌اندازی 15رایزنی جدید در کشورهای آمریکای‌لاتین و آفریقا خبر داد و اظهارکرد که در این دوره علاوه بر جوانان دهه شصتی، هنرمندان، بانوان و اهل سنت نیز به‎عنوان رایزن فرهنگی انتخاب شده‌اند.
محمدمهدی ایمانی‌پور جوانگرایی را یکی از رویکردهای اساسی دراین سازمان اعلام کرد و افزود: هم‌اکنون ۶۰رایزنی فرهنگی در کشورهای مختلف داریم که در روزهای آینده‌، تعداد آنها به ۷۵رایزنی می‌رسد و درنظر داریم فعالیت فرهنگی در کشورهای همسایه و همچنین آمریکای لاتین را توسعه دهیم.

نقطه عطفی در دیپلماسی عمومی
مدیرکل ریاست، روابط‌عمومی و مدیریت عملکرد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز در گفت‎وگو با همشهری دهمین اجلاس رایزنان فرهنگی را نقطه عطفی در دیپلماسی عمومی کشور دانست و گفت: ما در حوزه دیپلماسی فرهنگی با دغدغه‎ها، مأموریت‎ها و فرصت‎های گوناگونی مواجهیم که باید در قبال هریک از آنها، برنامه و نقشه راه داشته باشیم.
مهدی بزازان با بیان اینکه مأموریت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در دوره جدید بر همین مبنا استوار شده‎است، افزود: برگزاری دهمین اجلاس رایزنان فرهنگی کشورمان نیز معطوف به همین نگاه تحول‎گرایانه و اساسی صورت گرفت. امروز دیپلماسی عمومی یا دیپلماسی فرهنگی، از مصادیق دیپلماسی پویا و تعیین‎کننده به‎حساب می‎آید.
وی ادامه داد: میدان دیپلماسی در دوران معاصر را نباید محدود به دیپلماسی رسمی دانست، زیرا امروز روابط دولت‎ها و ملت‎ها مانند پیش‎فرض‎های عرفی، فرهنگی و امنیتی، در جهان دچار دگرگونی‎های زیادی شده ‎است. همه این موارد ایجاب می‎کند ما نگاه نوین و مؤثری نسبت به تحولات جاری در جهان داشته باشیم و از دیپلماسی فرهنگی به‎مثابه یک مجرا و ابزاری مؤثر در دستیابی به اهداف خود استفاده کنیم.
 بزازان همچنین با بیان اینکه رهبرمعظم انقلاب بارها بر اصالت و اهمیت جهاد تبیین تأکید فرموده‎اند، عنوان کرد: معتقدیم سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی قلب تپنده و فرمانده خط مقدم این جهاد مقدس درآن سوی مرزها محسوب می‎شود. رایزنان فرهنگی کشورمان، قطعا نقش ‎بسزایی دراین معادله ایفا می‎کنند.
وی اضافه‎کرد: معتقدیم نگاه بازدارنده نسبت به مقوله فرهنگ و محدودانگاری آن درون مرزها، دست ما را در عرصه جهاد تبیین می‎بندد و مانع از تحقق بسیاری از اهداف برون‎مرزی و حتی داخلی ما خواهد شد. ازسوی دیگر، با مفاهیمی ترکیبی، اما معنادار مانند «اقتصاد فرهنگی» مواجه هستیم. تثبیت و گسترش فرهنگ ایرانی-اسلامی درآن سوی مرزها، منجر به علاقه‎مندی کشورها به ایران و در نتیجه سرمایه‎گذاری آنها در عرصه‎های مشترک و به‎ویژه عرصه‎های فرهنگی در کشورمان می‎شود.

 انفعال در حوزه فرهنگ معنایی ندارد
رایزن فرهنگی ایران در روسیه در گفت‎وگو با همشهری اظهارکرد: انفعال در حوزه فرهنگ قاعدتا معنایی ندارد. انفعال فرهنگی مترادف با پذیرش خواسته یا ناخواسته بسیاری از آسیب‎های درونی و اجتماعی است که قطعا روی تربیت نسل کنونی و نسل‎های بعدی تأثیرگذار خواهد بود. تحول فرهنگی نیز در همین مسیر باید مورد ارزیابی قرار گیرد.  مسعود احمدوند با بیان اینکه منظور از تحول در عرصه فرهنگ، اقدام‎هایی است که باید در راستای تعریف، تثبیت و عرضه بهینه فرهنگ ایرانی درجهان صورت داد، افزود: دراین زمینه باید از همه ابزارهای نوین در فضای حقیقی و مجازی استفاده کرد. حتی استفاده از استارت‎آپ‎ها و فضاهای جدید، پیش برنده و تأثیرگذار است. وی ادامه داد: ما در اینجا هم با «محتوای پیام» و هم «شکل انتقال» آن مواجه هستیم. چه بسا پیام‎های فرهنگی مؤثری که به‎واسطه فقدان ابزارهای متناسب با نیازهای روز به‎درستی به دیگر کشورها و مردم جهان منتقل نمی‎شود. بنابراین به نگاهی جامع در انتقال پیام‎های فرهنگی خود به جهانیان نیاز داریم.