تداوم واژه‌ فیلم‌فارسی

حسن حسینی: تابستان 1402 واژه‌ «فیلم‌فارســــی» 70ساله می‌شود. دوام آوردنش طی این سال‌ها بی‌دلیل نیست. یکی از دلایل تداوم  این نگاه به فیلم، ادبیات و هنر عامه‌پسند‌، خوارشمردن سرگرمی در فرهنگ ماست که ریشه‌ای تاریخی دارد. در دوران معاصر، رویکرد آموزشی روشنفکران فرانکو فیل عصر قاجار به کارکرد رسانه و صنعت سرگرمی نقش بسزایی در تشدید این نگاه داشت، به‌ویژه از آن رو که آنان سیاستگذاران فرهنگی عصر پهلوی اول هم بودند (یعنی زمانه‌ای که هوشنگ کاوسی سازنده واژه فیلمفارسی در آن بالید و پرورش یافت) از یاد نبردیم که سازمان پرورش افکار در آن دوران نقشی آموزشی برای سینما و رسانه‌ها قائل بود. در سال‌های آتی تأثیرگذاری این نگاه بر فرهنگ عمومی هم به چشم می‌آید. 2نظرسنجی وزارت فرهنگ و هنر (سابق) از سینماروها در نیمه‌دهه‌50 نشان می‌دهد که بسیاری از آنها هم از نام‌بردن از سرگرمی و سرگرم‌شدن به عنوان انگیزه سینما رفتن اکراه داشتند و در مقابل بر آموزندگی فیلم‌ها به عنوان ارزش مطلوب‌شان تأکید می‌کردند (شعارهای آموزنده لابه‌لای فیلمفارسی‌ها هم تابعی از این رویکرد کلی ملت/ دولت بود). به‌هررو، کاوسی که در چنین فضایی رشد یافته بود، کار مطبوعاتی‌اش را از دهه20 با قلم‌زدن در نشریات سیاسی / جنجالی‌ای آغاز کرد که الگوی‌شان «مرد امروز» محمد مسعود بود. او در بازگشت از سفر اروپا در اوایل دهه30 متوجه شکاف عمیق سینمای نحیف بومی با صنعت سینمای آمریکا و سینمای هنری اروپا شد و چاره‌ را در نفی تمامیت این سینما و از بیخ و بن برافکندنش یافت.