حمل‌ونقل
دست بسته ایرلاین‌ها با بازگشت مسافران
تقاضا برای سفرهای هوایی افزایش یافته ولی با وجود اینکه شرکت‌های هواپیمایی با تمام توان پروازهای داخلی را انجام می‌دهند، باز هم کفه تقاضا سنگین‌تر از طرف عرضه است
کمرنگ‌شدن کرونا، به رشد تقاضا برای سفر منجر شده و در این میان تقاضا برای سفر با هواپیما نیز نسبت به سال قبل 73درصد جهش کرده است. در این شرایط با توجه به رفع محدودیت‌های کرونایی برای استفاده 60درصدی از ظرفیت هواپیماها، بخشی از تقاضای اضافه شده از این محل جبران شده و تعداد پروازها نیز نسبت به سال قبل 10درصد رشد کرده است، اما بازهم به‌نظر می‌رسد که کفه تقاضا از عرضه بیشتر است و ناوگان هوایی قادر به پاسخگویی همه تقاضاهای سفر نبوده است.
به گزارش همشهری، صنعت هوایی ایران در 4دهه گذشته زیر ضرب تحریم‌ها و محدودیت‌های سخت بوده و این مسئله ضمن ممانعت از نوسازی ناوگان هوایی، به زمینگیر شدن نیمی از ناوگان موجود ایرلاین‌ها انجامیده است. این مسئله، جدای از تأثیر بر کیفیت سفرهای هوایی، امکان توسعه خدمات ایرلاین‌ها و پاسخگویی به تقاضاهای دوره‌ای سفر با چالش جدی مواجه کرده و آنگونه که رئیس سازمان هواپیمایی کشور می‌گوید: باوجود افزایش 10درصدی پروازها نسبت به سال قبل، تقاضا از عرضه پیشی گرفته است.
روایت آمارها از حمل‌ونقل هوایی
رئیس سازمان هواپیمایی کشور از رشد ۱۰درصدی پروازها نسبت به پارسال خبر داده و می‌گوید: سفرهای هوایی نسبت به پارسال افزایش یافته، اما آمارها نشان می‌دهد باوجود انجام پروازها با تمام ظرفیت، تقاضا از عرضه پیشی گرفته است. محمد محمدی‌بخش می‌افزاید: سازمان هواپیمایی همواره ناظر حمل‌ونقل مسافر بوده و آمارها حاکی از این است که عرضه و تقاضا در پروازها یکسان نیست؛ چرا که هم‌اکنون، پروازها با حداکثر ظرفیت انجام می‌شوند، اما همچنان تقاضا بیش از عرضه است.
به گزارش همشهری، بررسی آمارهای منتشر شده از سوی سازمان هواپیمایی کشور در مورد عملکرد فرودگاه‌های کشور در اردیبهشت امسال نشان می‌دهد در این ماه، میزان نشست و برخاست پروازهای داخلی در فرودگاه‌های کشور به‌طور میانگین 10درصد بیش از اردیبهشت 1400بوده، اما تعداد مسافران جابجا شده 73و میزان پذیرش و ارسال بار و پست 89درصد نسبت به‌مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است. پیش از این اعلام شده بود که چندین ناوگان توسط شرکت‌های هواپیمایی خریداری و به ظرفیت‌های بخش هوایی کشور اضافه شده، اما آمارها و اظهارات رئیس سازمان هواپیمایی کشور نشان می‌دهد که این اتفاق نیز اثر چندانی در متعادل‌سازی حمل‌ونقل مسافر هوایی نداشته است.
پروازهای پروپیمان
در اردیبهشت امسال 25هزار و 905پرواز داخلی در 53فرودگاه فعال کشور انجام شده و با این پروازها 2میلیون و 961هزار و 423نفر مسافر و 26میلیون و 463هزار و 475کیلوگرم بار و مرسوله پستی جابجا شده است. بر این اساس، سرانه مسافر هر پرواز انجام شده در اردیبهشت‌ماه 1401معادل 114نفر و سرانه بار و مرسوله هر پرواز 1021کیلوگرم بوده است. به‌عبارت‌دیگر با فرض اینکه کل بار جابجا شده توسط ایرلاین‌ها به مسافران اختصاص داشته باشد، به‌طور میانگین هر مسافر هوایی در پروازهای داخلی اردیبهشت‌ماه امسال کمتر از 9کیلوگرم بار به همراه داشته است. به گزارش همشهری، گرچه رئیس سازمان هواپیمایی کشور می‌گوید پروازها با تمام ظرفیت انجام می‌شود و هنوز تقاضا بیشتر از عرضه است، اما بررسی آمارهای منتشر شده از سوی مرکز اطلاعات و آمار شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران حاکی از این است که حتی در سال قبل و با وخیم‌تر بودن شرایط کرونا، ایرلاین‌ها توانسته‌اند پروازهای بیشتری برگزار کنند؛ به‌عنوان نمونه، در شهریورماه ۱۴۰۰ درمجموع ۲۶ هزار و ۸ نشست و برخاست داخلی در فرودگاه‌های تحت مالکیت این شرکت انجام شده که اندکی بیش از پروازهای اردیبهشت امسال است.
تحریک قیمت بلیت
آمارهای مربوط به وضعیت ناوگان‌های صنعت هوایی ایران حاکی از این است که درمجموع حدود 270فروند هواپیمای مسافری در این حوزه وجود دارد که البته بنا بر آخرین اظهارنظر مسئولان صنعت هوایی، فقط 150فروند از این هواپیماها فعال هستند. پیش از این حسن خوش‌خو، معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری نیز در زمینه شرایط پروازهای مسافری در کشور به مهر گفته بود: متأسفانه عرضه صندلی‌های پروازی به اندازه تقاضای بازار پروازهای داخلی نیست؛ چرا که در کشور با بیش از ۸۰ میلیون نفر جمعیت، فقط ۱۵۰ فروند هواپیمای فعال وجود دارد که قرار است هم پروازهای داخلی را پوشش دهند و هم پروازهای خارجی را. او با اشاره به اینکه در این شرایط، عرضه و تقاضا در صنعت حمل‌ونقل هوایی مسافر همخوانی ندارد، به قیمت‌گذاری نرخ بلیت پروازهای داخلی در شورای عالی هواپیمایی اشاره کرده بود که به‌نظر می‌رسد در دلسردی ایرلاین‌ها برای اضافه کردن کمیت و کیفیت خدمات خود مؤثر باشد. این در حالی است که شرکت‌های هواپیمایی در 2سال اخیر بارها از زیان‌دهی فعالیت خود گلایه کرده و خواستار حمایت دولت یا افزایش قیمت مصوبه بلیت بودند که البته کم‌وبیش به آن توجهی نشد. با این حساب، از آنجایی که ایرلاین‌ها در زمان پیک سفر و بالا رفتن تقاضا، بلیت خود را در فضایی نسبتاً رقابتی در سقف قیمت مصوب عرضه می‌کنند، وضعیت فعلی در رابطه عرضه و تقاضای پروازها عملاً به درآمدزایی آنها کمک می‌کند. در این شرایط، درآمدسازی صنف شرکت‌های هواپیمایی منوط به این است که بالاتر بودن تقاضا از عرضه بلیت هواپیما را حفظ کنند تا محرک رشد قیمت بلیت هم پابرجا و مؤثر بماند.
گرانفروشی و خالی‌فروشی بلیت
2 روز پیش بود که معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری از تخلف 2شرکت هواپیمایی در زمینه فروش اجباری اقامت هتل به همراه بلیت هواپیما خبر داده و گفته بود درصورت تکرار این تخلفات، پرونده شرکت‌های متخلف به سازمان تعزیرات حکومتی ارجاع داده می‌شود. حسن خوش‌خو در گفت‌وگو با صداوسیما با اشاره به دریافت گزارشی درباره تخلف برخی شرکت‌های هواپیمایی در فروش بلیت هواپیما به همراه یک شب اقامت اجباری هتل در برخی مسیرها، اظهار کرده بود: هیچ شرکت هواپیمایی حق اضافه کردن هیچ نوع خدماتی ازجمله اقامت در هتل را به هنگام فروش بلیت هواپیما ندارد و اگر گزارشی دریافت کنیم قطعاً با خاطیان برخورد کرده و به سازمان تعزیرات حکومتی معرفی خواهیم کرد. مسئله دیگری که خوش‌خو به آن پاسخ داد این بود که چرا برخی از سایت‌های فروش بلیت هواپیما، هنگام اوج تقاضای سفر، اقدام به ابطال بلیت‌های فروخته شده می‌کنند؟
پاسخ معاون هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری این بود که «گزارش‌هایی دریافت کردیم که مسافران از یک هفته قبل بلیتی را رزرو کرده و یک روز مانده به پرواز، اعلام ابطال پرواز می‌شود، قطعاً این موضوعات در شرکت‌های هواپیمایی اتفاق نمی‌افتد زیرا براساس مکانیسم‌های تصویب شده، شرکت‌های هواپیمایی اقدام به گرفتن مجوز پرواز می‌کنند که خلاف آن نمی‌توانند اقدام کنند و این تخلفات در عوامل فروش که بعضاً عوامل فروش رسمی خود شرکت هواپیمایی است، دیده شده است.»
او وعده تعلیق مجوز پرواز شرکت‌های هواپیمایی متخلف درصورت بروز و تکرار این تخلفات را داده است. نکته قابل‌تأمل این است که ایرلاین‌ها خدمات خود را با قیمتی که از نظر خودشان با هزینه‌های سفر همخوانی ندارند، ارائه می‌دهند و همزمان تقاضای بازار به‌قدری بیش از عرضه بلیت است که حتی یکی از ایرلاین‌ها ادعا می‌کند افراد سودجو با نیت کلاهبرداری و با پوشش آژانس مسافرتی اقدام به فروش خودسرانه بلیت برخی مسیرهای پروازی این شرکت می‌کنند. از سوی دیگر گرانفروشی بلیت هواپیما در دوره‌های متوالی به موضوعی عادی در صنعت هواپیمایی تبدیل شده و متقاضیان نیز از سر ناچاری بلیت را با قیمتی بالاتر از نرخ مصوبه از دلالان و واسطه‌ها خریداری می‌کنند. همه این اتفاقات نشانه این است که دستکاری نظام قیمت‌گذاری در صنعت حمل‌ونقل هوایی مسافر، کارکرد بازار بلیت و دخل‌وخرج ایرلاین‌ها را مختل کرده و برای مقابله با آن باید چاره‌ای اندیشیده شود.
