7دغدغه مدیران بنگاه‌های اقتصادی

کسب‌وکارها و بنگاه‌های اقتصادی برای حفظ شرایط تولید خود دغدغه‌هایی دارند که در شاخص مدیران خرید (شامخ) منعکس شده است؛ آنها از قطعی بدون برنامه برق، قیمت‌گذاری دستوری، افزایش قیمت مواداولیه، کمبود سرمایه در گردش و... هراس دارند و فعالیت‌های خود را براساس همین ترس‌ها و نگرانی‌ها برنامه‌ریزی می‌کنند.
به گزارش همشهری، طبق نظرسنجی انجام شده از بنگاه‌های اقتصادی کشور در خردادماه، شاخص مدیران خرید اقتصاد ایران (شامخ) در این ماه 54.73واحد برآورد شده که از کاهش نرخ رشد آن نسبت به اردیبهشت‌ماه حکایت دارد. در این ماه، فعالان اقتصادی و صاحبان کسب‌وکار 7دغدغه عمده را مطرح کرده‌اند که هر یک در نوع خود ترمزی برای رونق تولید و برنامه‌ریزی برای آینده است و برای تحقق هدف‌گذاری‌های اقتصادی باید تمهیداتی برای رفع آنها اندیشیده شود.

نگرانی‌های پیدا و پنهان تولید
در خردادماه بسیاری از تولیدکنندگان با قطعی برق روبه‌رو بوده‌اند و تولید کاهش یافته است که این قطعی درصورت ارائه برنامه قبلی و منظم قابل‌برنامه‌ریزی خواهد بود اما درصورتی‌که به‌دفعات زیاد باشد و برنامه زمانبندی مشخصی نداشته باشد یا قطعی طبق زمانبندی اعمال نشود باعث از بین رفتن مواداولیه در برخی از صنایع خواهد شد. از سوی دیگر، اغلب صنایع به‌خصوص صنایع فلزی و شیمیایی از همکاری نکردن وزارت صنعت، معدن و تجارت در قیمت‌گذاری واقعی کالا و خدمات و همچنین اعمال قیمت‌گذاری دستوری در بعضی از رشته فعالیت‌ها و پایین نگه‌داشتن قیمت فروش بدون درنظر گرفتن حاشیه سود درست گلایه دارند. به گفته آنها این وضع  باعث کاهش درآمد و حتی زیان‌ده شدن برخی از صنایع شده و آنها را به مرز تعطیلی کشانده است. 
در این میان، افزایش قیمت ارز به بالا رفتن قیمت مواداولیه منجر شده که به همراه افزایش هزینه سایر نهاده‌ها بر افزایش قیمت محصول تأثیرگذار بوده و با توجه به کاهش قدرت خرید مردم، برخی صنایع را به‌خصوص در حوزه صنایع غذایی و شیمیایی با کاهش تقاضا روبه‌رو کرده است. 
در کنار این نگرانی‌ها، صنایع فلزی در حوزه صادرات با دغدغه‌هایی روبه‌روست و فعالان این صنعت معتقدند با رفع قانون تعهدات ارزی، شرایط برای صادرکنندگان بهتر می‌شود و دلار نیز جایگاه واقعی خود را پیدا خواهد کرد و به سمت تک‌نرخی شدن می‌رود که این موضوع می‌تواند نجات‌بخش صنایع صادرات محور باشد. دغدغه بعدی صنایع به‌خصوص در حوزه صنایع شیمیایی و غذایی، رفتار انقباضی بانک‌ها در پرداخت تسهیلات است؛ زیرا با حذف ارز ترجیحی، مبلغ تمام‌شده کالاهای تولیدی این صنایع افزایش یافته و با عدم‌همکاری بانک‌ها در ارائه تسهیلات، آنها قدرت جلوگیری از افزایش قیمت را ندارند. 
فعالان این صنایع می‌گویند: قیمت‌های فعلی مربوط به سال قبل است درصورت ارائه قیمت‌های جدید، فشار زیادی به اقشار جامعه وارد خواهد شد. همزمان بسیاری از صنایع به‌خصوص در حوزه صنایع شیمیایی و کشاورزی با کمبود شدید نقدینگی روبه‌رو هستند و بانک‌های عامل تسهیلات ریالی و ارزی ارائه نمی‌دهند که کاهش قدرت خرید سرمایه در گردش آنها در اثر حذف ارز ترجیحی جبران شود. از سوی دیگر، صنایع شیمیایی، کشاورزی نسبت به از بین رفتن صنعت دام و طیور به‌دلیل کمبود منابع و نهاده‌های موردنیاز هشدار داده و معتقدند این وضعیت باعث رکود در صنایع پایین‌دستی مانند شرکت‌های تولیدی داروهای دامی نیز خواهد شد.

حال و روز اقتصاد
یافته‌های مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در سی‌وسومین دوره انتشار شاخص مدیران خرید (PMI) کل اقتصاد برای خرداد ۱۴۰۱ حاکی از این است که شاخص میزان سفارش‌های جدید مشتریان در خردادماه (51.90) در مقایسه با اردیبهشت‌ماه با کاهش رشد روبه‌رو بوده و این شاخص در بخش‌های خدمات و کشاورزی و ساختمان کاهش داشته است. از سوی دیگر، شاخص میزان موجودی مواداولیه یا لوازم خریداری‌شده (47.72) افزایش داشته ولی رقم کمتر از ۵۰ آن نشان‌دهنده این است که همچنان اکثر فعالیت‌ها به‌خصوص در بخش‌های خدمات و کشاورزی و ساختمان با کمبود مواداولیه یا لوازم خریداری شده روبه‌رو هستند.
افزایش نرخ ارز و به‌دنبال آن افزایش قیمت مواداولیه در رقم این شاخص تأثیرگذار بوده است. همچنین شاخص قیمت مواداولیه یا لوازم خریداری شده (86.70) در خردادماه یکی از مقادیر بالای خود را ثبت کرده است هرچند از شدت آن نسبت به ماه قبل (92.75) کاسته شده است. افزایش قیمت ارز در بالا بودن قیمت مواداولیه تأثیرگذار و در بخش خدمات و کشاورزی این افزایش با شدت بیشتری همراه بوده است.

رنج کمبود مواداولیه در بخش صنعت
در خردادماه، تحولات اقتصاد کلان، کم‌وبیش شامل حال بخش صنعت نیز شده و شتاب رشد شامخ این بخش را نسبت به اردیبهشت‌ماه کاهش داده است. در ماه گذشته، شاخص مدیران خرید صنعت (تعدیل فصلی نشده) معادل 59.65واحد بوده و گرچه همه مؤلفه‌های اصلی شاخص بخش صنعت بالای ۵۰ ثبت شده‌اند؛ اما موجودی مواداولیه کمترین رشد را نسبت به سایر مؤلفه‌ها داشته است.
براساس اطلاعات گزارش شامخ، در خردادماه شاخص مقدار تولید محصولات در خردادماه 62.65واحد بوده که نسبت به ماه قبل اندکی کمتر است. به‌نظر می‌رسد کمتر بودن نرخ رشد سفارش‌های مشتریان در مقایسه با ماه قبل باعث کمتر بودن نرخ رشد تولید در برخی از رشته فعالیت‌ها شده است. همچنین در این ماه، شاخص میزان سفارش‌های جدید مشتریان در خردادماه در مقایسه با ماه قبل با رشد کمتری روبه‌رو بوده و به‌خصوص 2 صنعت غذایی و پوشاک و چرم با کاهش شدید سفارش‌ها روبه‌رو بوده‌اند. 
در این میان، شاخص موجودی انبار صنایع نیز در خردادماه نسبت به اردیبهشت کاهش داشته و به‌نظر می‌رسد به‌دنبال نابسامانی بازار و افزایش قیمت ارز، در برخی از رشته فعالیت‌ها، تولید کاهش یافته و برای جبران تقاضای بازار، از موجودی محصول در انبارها استفاده شده است.