دولت علیه فقر مطلق

مهدیه تقوی‌راد/ روزنامه‌نگار
آمارهای رسمی حکایت اززندگی حدود 18 میلیون حاشیه‌نشین و بیش از 11 میلیون نفر فقیر در جامعه ایران دارد. به‌گفته کارشناسان، گرسنگی مرحله‌ای است که یک خانوار نمی‌تواند هزینه غذای روزانه خود را تأمین کند. محدود کردن فقر مطلق در کشور یکی از سیاست‌هایی است که دولت در پیش گرفته تا براساس آن 11میلیون نفر از افراد فقیر در جامعه بتوانند 80درصد از حداقل دستمزد را دریافت کنند. بر این اساس در بودجه سال 97برای ایجاد اشتغال و مبارزه با فقر روستایی و شهرهای کوچک رقم‌های بودجه‌ای اختصاص یافته است. توزیع سبدهای غذایی و حمایتی در بین نیازمندان برای کاهش فقر غذایی و ایجاد اشتغال در روستاها و شهرهای کوچک از دیگر سیاست‌ها برای کاهش فقر در جامعه است.

معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به اینکه امسال دولت 7هزار میلیارد تومان برای کاهش فقر اختصاص داده است، به همشهری گفت:‌ از این رقم 4هزار میلیارد آن تأمین اعتبار شده و در جلسه هفته آینده با رئیس سازمان برنامه و بودجه مابقی 3هزار میلیارد تومان آن نیز تأمین می‌شود که بخشی از این بودجه برای تحت پوشش قرار دادن پشت‌نوبتی‌های سازمان‌های حمایتی (افرادی که در نوبت تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی هستند تا مورد حمایت قرار گیرند) درنظر گرفته شده است. احمد میدری با ابراز امیدواری از اینکه تا هفته آینده این رقم به‌دست وزارت رفاه می‌رسد، گفت:‌ از این رقم 2هزار و 300میلیاردتومان به پشت‌نوبتی‌ها اختصاص داده شده که براساس پیش‌بینی‌ها 760هزار خانوار حدودا دو نفره که تعداد زیادی از آنها سالمند هستند، تحت پوشش نهادهای حمایتی قرار می‌گیرند.

به گفته وی، روند شناسایی و تحت پوشش قرار گرفتن این افراد براساس اعلام نهادهای حمایتی است و براساس این اطلاعات وزارت رفاه استحقاق‌سنجی انجام می‌دهد و افراد براساس اولویت تحت پوشش نهادهای حمایتی قرار می‌گیرند و مستمری دریافت می‌کنند.

میدری با اشاره به تعداد افرادی که دچار سوءتغذیه هستند، گفت: تعداد افرادی که دچار سوءتغذیه هستند، حدود 2میلیون نفر است و آمارهایی که تعداد این افراد را بیشتر اعلام می‌کند، مورد تأیید وزارت رفاه نیست. این افراد توسط مراکز بهداشتی یا نهادهای حمایتی و بنیاد برکت شناسایی شده‌اند و در لیست دریافت سبد غذایی قرار می‌گیرند. معاون وزیر رفاه درخصوص توزیع سبد غذایی ‌ماه رمضان نیز گفت: این سبد بین 10میلیون نفر شامل افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی (کمیته امداد و بهزیستی)، پشت‌نوبتی‌ها و دانش‌آموزان مراکز شبانه‌روزی آموزش و پرورش توزیع می‌شود. از این تعداد 3میلیون و 800هزار نفر خانواده‌های تحت پوشش نهادهای حمایتی، 239هزار دانش‌آموز مدارس شبانه‌روزی مناطق محروم و افرادی هستند که تحت پوشش نهادهای حمایتی نیستند اما به این سبد غذایی نیاز دارند.

میدری تصریح کرد: این سبد غذایی از روز شنبه توزیع می‌شود و امیدواریم بتوانیم این سبد غذایی را تا پایان سال در چندین نوبت دیگر بین نیازمندان توزیع کنیم که این اقدام بستگی به بودجه‌ای دارد که دولت در این زمینه درنظر می‌گیرد. به‌گفته او، این سبد غذایی سیزدهمین سبد توزیع شده از سال92 تا‌کنون است و ارزش مادی آن برای یک خانواده 5نفره 135هزار تومان بوده که شامل گوشت قرمز، مرغ، تخم‌مرغ، برنج، حبوبات، رب گوجه‌فرنگی، ماکارونی، روغن مایع، لبنیات و... می‌شود.

معاون وزیر رفاه گفت: 2هزار زن دارای سوءتغذیه مشمول حمایت‌های غذایی می‌شوند. همچنین نوزادان دارای سوءتغذیه نیز در هزار روز اول زندگی‌شان از حمایت‌های غذایی برخوردار می‌شوند. بر این اساس، توزیع یک وعده غذای گرم در مهدهای‌کودک مناطق روستایی و محروم به شکل مستمر انجام می‌شود. میدری با بیان اینکه با توجه به نوسانات نرخ ارز و افزایش تورم شاهد این خواهیم بود که تعداد بیشتری از افراد از زیر خط فقر خارج می‌شوند، گفت: فقر در ایران 3مشخصه دارد که شامل سالمندی، زنانه شدن و فقر حاشیه‌نشینی است و بر این اساس قرار است افرادی که درآمد کمتری از مستمری‌های نهادهای حمایتی دارند تحت پوشش این نهادها قرار بگیرند. به‌گفته وی، پرداخت یارانه در نخستین سال به کاهش فقر در جامعه کمک کرد اما با افزایش تورم این اثر خنثی شد و الان پرداخت یارانه تأثیری در کاهش فقر در کشور ندارد.



اشتغال پایدار برای زنان سرپرست خانوار

حبیب‌الله مسعودی‌فرید، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی نیز با بیان اینکه 180هزار زن سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی هستند، گفت: این افراد با خانوار تحت تکفل‌شان حدود 500هزار نفر می‌شوند که از بهزیستی مستمری و خدمات دریافت می‌کنند. به گفته معاون اجتماعی سازمان بهزیستی برای کاهش فقر در بین خانوارهای تحت پوشش بهزیستی چندین روش ازجمله تشکیل گروه‌های همیار و روش تأمین مالی خرد را داریم که نسبت به تشکیل گروه‌های خودیار و همیار و شناسایی استعدادهای آنها اقدام شده؛ به‌طوری‌که هم‌اکنون یک‌هزار و 299گروه همیار و 2هزار و 600گروه خودیار از این زنان تشکیل شده است که در گروه‌های ۱۵ تا ۱۷ نفره اشتغال‌زایی می‌کنند.

مسعودی‌فرید گفت: بر این اساس به مشاغل خانگی و کوچک کمک می‌کنیم که بتوانند شغلی داشته باشند و به درآمد پایدار برسند اما اگر بتوانیم همزمان با افزایش مستمری‌ها که از سال گذشته آغاز شده و امسال هم 14درصد افزایش پیدا می‌کند، اشتغال پایدار برای این افراد ایجاد کنیم، می‌توانیم شاهد ارتقای قابل توجه زندگی این افراد باشیم. مسعودی‌فرید تأکید کرد: در کنار توانمند‌سازی‌ این افراد روی سوادآموزی آنها هم کار شده تا بتوانند براساس تفاهمنامه‌ای که با سازمان فنی و حرفه داشته‌ایم این افراد به این سازمان معرفی شوند تا بتوانند از منابع و وام‌های بانکی برای ایجاد کسب‌وکار استفاده کنند. به این گروه‌ها وام‌های اشتغال فردی تا ۲۰ میلیون تومان داده و همچنین به کارفرمایان در ازای اشتغال این افراد، تسهیلاتی ارائه می‌شود.

معاون اجتماعی سازمان بهزیستی گفت: اکنون حدود 40هزار زن سرپرست خانوار پشت نوبت سازمان بهزیستی هستند که درصورت تأمین منابع براساس بودجه97 این افراد هم تحت پوشش قرار می‌گیرند. همچنین به خانوارهای پشت‌نوبتی درصورت تأیید نیازمندی‌های آنها کمک‌های موردی برای خرید تجهیزات، تحصیل، ‌تعمیر منزل و... تعلق می‌گیرد.

وی درخصوص بیمه افراد تحت پوشش نیز گفت:‌ طرح تحول سلامت کمک خوبی به خانواده‌های کم‌درآمد بود، اکنون یکصد هزار نفر از افراد تحت پوشش مشمول بیمه شهری و روستایی شده و قرار است در سال‌جاری 8 هزار نفر دیگر نیز تحت پوشش بیمه روستایی قرار بگیرند که حق بیمه این افراد را سازمان پرداخت می‌کند.



لایحه مساعدت اجتماعی و فقرزدایی

همچنین اسفند سال گذشته بود که علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از ارسال تدوین لایحه مساعدت اجتماعی و تصویب آن در دولت و ارسالش به مجلس خبر داد؛ لایحه‌ای که می‌تواند به افزایش رفاه اجتماعی در جامعه و کاهش فقر کمک کند. همایون هاشمی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس که سابق بر این رئیس سازمان بهزیستی کشور بوده است، با اشاره به لزوم کاهش فقر در جامعه به همشهری گفت: لایحه مساعدت اجتماعی درصورت تصویب در مجلس اگر به‌صورت جامع اجرایی شود، می‌تواند به کاهش فقر در جامعه کمک بسیار زیادی کند. او گفت: جمعیت قابل ملاحظه‌ای از مردم در تامین معیشت، زندگی و تهیه غذا مشکل دارند و دولت و مجلس به‌دنبال آن هستند که با اقدامات جدی فقر را در جامعه کاهش دهند. اگرچه سازمان‌های حمایتی همچون کمیته امداد و سازمان بهزیستی بنا به مسئولیت اجتماعی که دارند، در این موضوع کار می‌کنند اما آن چیزی که جای خالی آن کاملا محسوس است، فقدان سند جامع فقرزدایی در کشور است. او گفت: مسئله فقرزدایی در اسناد بالادستی کشور پیش‌بینی شده است ولی نبود جامعیت لازم باعث شده اقدامات مؤثری در این حوزه صورت نگیرد و بیشتر کارها مقطعی باشد. به‌نظرم خلأهای قانونی باعث شده تا شاهد هم‌افزایی قانونی در این حوزه و کارهای ریشه‌ای نباشیم؛ اتفاقی که با تدوین سند جامع فقرزدایی و تصویب لایحه مساعدت اجتماعی می‌تواند صورت گیرد.

به گفته هاشمی، لایحه‌ای که به مجلس ارسال شده خواست همه مسئولان است تا شاهد فقر در جامعه نباشیم چرا که اکنون در همه کشورها به مباحث رفاه اجتماعی و توسعه رفاه توجه ویژه می‌شود و با توجه به دهک‌های پایین جامعه و خوشه‌های جمعیتی کم‌برخوردار در معرض آسیب، خدمات حمایتی ابتدا در دسترس این دهک‌ها و خوشه‌های جمعیتی قرار می‌گیرد و در نهایت به بالادستان می‌رسد. وی با انتقاد از توزیع یکپارچه یارانه در کشور گفت: برخی اقدامات متأسفانه نه‌تنها از آسیب‌ها جلوگیری نمی‌کند بلکه خود گاهی آسیب‌رسان هم هستند، نمونه آن پرداخت یکسان یارانه به همه افراد جامعه است که باید نحوه پرداخت آن اصلاح شود و افراد نیازمند واقعی آن را دریافت کنند. به گفته هاشمی، باید با استفاده از قوانین حمایتی به سطحی از رفاه در جامعه برسیم که این رفاه برای عموم مردم ملموس باشد؛ چرا که رضایتمندی مردم از زندگی ارتباط مستقیمی با سطح رفاه آنها، امنیت و رضایت اجتماعی دارد.



   محدود کردن فقر، یکی از مهم‌ترین برنامه‌های دولت است

علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ماه‌های گذشته بارها درباره توجه دولت به برطرف کردن فقر در جامعه صحبت کرده است. او در آخرین صحبت‌های خود دراین ارتباط شنبه این هفته گفته بود: سالانه بیش از ۴۴هزار میلیارد یارانه در کشور پرداخت می‌شود، اما به‌دلیل فقدان سیاستگذاری‌های اجتماعی درست پرداخت این میزان یارانه نه به کاهش فقر، نه به افزایش اشتغال و نه به بهبود عدالت کمک کرده است. دولت محدود کردن فقر مطلق را در برنامه‌های خود قرار داده است و به‌دنبال پیاده کردن نظریه توانمندسازی و اشتغال خرد در کشور هستیم بر این اساس 3میلیارد دلار بودجه برای ایجاد اشتغال روستایی و شهرهای کوچک برای مبارزه با فقر اختصاص یافته است. حمایت اجتماعی به‌معنای آن است که باید افرادی را که فرصت برابر در اختیار ندارند مورد توجه قرار داد، ما نمی‌توانیم این افراد را رها کنیم. بنابراین در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی لایحه مساعدت اجتماعی و کاهش ریسک زندگی مردم را برنامه‌ریزی کرده و طی 5‌سال بخشی از آن را اجرایی کردیم. بحث درمان یکی دیگر از مواردی است که تحت عنوان «تله فقر» از آن یاد می‌شود و می‌تواند دهک‌های اقتصادی افراد را جابه‌جا کند، در همین راستا برای برخورداری تمامی ایرانیان از دفترچه بیمه درمانی برنامه‌ریزی کردیم و در نهایت ۲۲میلیون نفر از روستاییان و ۱۰میلیون نفر از حاشیه‌نشینان شهری به شکل مجانی تحت بیمه درمان حمایتی قرار گرفتند. یکی دیگر از مباحث سیاستگذاری اجتماعی در وزارت رفاه مربوط به فقر غذایی و توزیع سبدهای حمایتی تغذیه‌ای بوده و این سیاست امروزه در مورد ۱۱میلیون ایرانی شامل زنان دارای سوءتغذیه و کودکان در هزار روز نخست زندگی‌شان دنبال می‌شود. (سایت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی)