لرزه اول؛ زنگ خطر زلزله مهیب

زمین‌لرزه‌های کوچک و بزرگی که در روزهای اخیر مناطقی از استان هرمزگان را به لرزه درآورده بود، بامداد دیروز (شنبه) به اوج خود رسید و با وقوع زلزله‌ای به بزرگی 6.3ریشتر در حوالی بندر خمیر خسارات زیادی به بار آمد و دست‌کم 5نفر جان خود را از دست دادند. شدت زلزله بامداد شنبه در استان هرمزگان به حدی بود که ساکنان ابوظبی، دبی، شارجه و عجمان نیز آن را احساس کردند و شماری از آنها در نیمه‌های شب به خیابان‌ها ریختند. اما چرا این زلزله با وجود تخریب شمار زیادی از خانه‌ها‌، قربانیان کمی نسبت به شدت و وسعتش داشته است؟
به‌گزارش همشهری، از اواسط هفته گذشته تجهیزات لرزه نگاری در استان هرمزگان بارها به‌کار افتادند و زمین‌لرزه‌های کوچک و بزرگی را ثبت کردند. این زمین‌لرزه‌ها مناطقی از بندر چارک، کیش و حتی بندرعباس را به لرزه درآورد. با وجود اینکه هیچ‌کدام از این زلزله‌ها به حدی نبود که خسارات چشمگیری را به بارآورد اما موجب نگرانی و وحشت مردم شد. لرزه‌های سریالی در هرمزگان ادامه داشت تا اینکه بامداد دیروز  زمین‌لرزه‌ای به بزرگی 6.1ریشتر منطقه‌ای در حوالی بندر خمیر را لرزاند. کانون زلزله روستای سایه‌خوش واقع در 34کیلومتری بندر خمیر و عمق آن 10کیلومتر بود. این روستا جمعیتی در حدود هزار نفر دارد و بخش عمده‌ای از خانه‌های آنجا خشت و گلی است. این زلزله شدید سبب تخریب اغلب خانه‌های قدیمی شد و به خانه‌های نوساز نیز آسیب زیادی وارد کرد.

هوشیاری بعد از نخستین زلزله 
 به‌دنبال این حادثه ساکنان روستا که زلزله خواب‌شان را آشفته و آنان را وحشت‌زده کرده بود به کوچه‌ها ریختند. سعید بحری، یکی از شاهدان عینی این حادثه در این‌باره به همشهری می‌گوید: من ساکن بندر کنگ هستم. با اینکه سایه‌خوش با محل زندگی‌ام بیشتر از 30کیلومتر فاصله دارد اما شدت زلزله به حدی بود که خانه ما هم لرزید و بعد از آن بود که من برای کمک خودم را به سایه‌خوش رساندم. او درباره وضعیت روستا پس از زلزله می‌گوید: مردم وحشت کرده و به کوچه‌ها آمده بودند. تعداد زیادی خانه خشت و گلی تخریب شده بود. خانه‌های نوساز هم ترک برداشته بودند و کسی جرأت نمی‌کرد وارد آنجا شود. در این بین اما تعدادی هم زیر آوار مانده بودند و چند نفر هم موقع فرار مصدوم شده بودند. با این حال همه از خانه‌ها بیرون آمده بودند و هیچ‌کس دیگر زیر سقف نبود.

مردم، نخستین گروه‌های امدادی
زلزله باعث قطع شدن برق و اختلال در شبکه تلفن همراه شده بود. هیچ‌کس به درستی از ابعاد حادثه اطلاعی نداشت. همه می‌خواستند از عزیزان‌شان با خبر شده و از سلامتی آنها مطلع شوند. تعدادی از کوچه‌ها و خیابان‌ها بر اثر ریزش آوار مسدود شده بود. این شاهد عینی که ساعتی پس از نخستین زلزله خود را به محل حادثه رسانده بود می‌گوید: بعضی از مردم زیر آوار مانده بودند و آنهایی که صدمه‌ای ندیده بودند برای بیرون کشیدن‌شان تلاش می‌کردند. از طرف دیگر افرادی که در شهرها و روستاهای اطراف سایه‌خوش زندگی می‌کردند بعد از زلزله خودشان را به آنجا رساندند و با همان امکانات اولیه‌ای که در اختیار داشتند شروع به آواربرداری کردند و توانستند افراد زیادی را نجات دهند. 

آمادگی در برابر زلزله اصلی
وقوع نخستین زلزله هرچند خرابی‌هایی را به بار آورد اما موجب هوشیاری مردم شد و آنها را از خانه‌هایشان بیرون کشید. آن زمان هیچ‌کدام از آنها نمی‌دانستند که قرار است تا لحظاتی دیگر چه اتفاقی بیفتد تا اینکه حدود 2ساعت بعد بار دیگر زلزله‌ای مهیب اتفاق افتاد. زلزله اصلی ساعت 3:55 و به بزرگی 6.3ریشتر سایه‌خوش و بقیه روستاها را به لرزه درآورد و باعث شد سایر خانه‌های خشت و گلی که سرپا مانده بودند نیز به‌طور کامل تخریب شوند و خانه‌های تازه‌ساز نیز ترک‌های بزرگی بردارند. طوری که دیگر قابل سکونت نبودند. سعید بحری می‌گوید: زلزله اصلی بیشتر از 85درصد خانه‌ها را در روستای سایه‌خوش تخریب کرد. آب و برق قطع شده بود و تلفن هم درست کار نمی‌کرد. تیرهای برق سقوط کرده بود و خطر برق‌گرفتگی هم مردم را تهدید می‌کرد. از طرفی حیوانات زیادی هم زیر آوار مانده بودند و هیچ‌کس نمی‌توانست به آنها کمک کند. اغلب مردم روستا در سایت پرورش میگو کار می‌کنند که زلزله خسارت زیادی به این سایت زده بود. یکی از جاده‌های ورودی در کنار کوه قرار دارد که ریزش کوه جاده را مسدود کرده بود. همچنین یکی دیگر از روستاهای اطراف به نام کلاتو که حدود 35خانه در آنجا وجود داشت نیز به‌طور کامل تخریب شده بود. در این وضعیت مردم  در کنار تیم‌های امدادی از بندر خمیر، گنگ و مناطق اطراف دسته دسته برای کمک می‌آمدند.
وقتی گروه‌های امداد و نجات خود را به محل حادثه رساندند بلافاصله آواربرداری آغاز شد. امدادگران با کمک نیروهای مردمی موفق شدند در همان ساعت‌های اولیه افرادی را که زیر آوار گرفتار شده بودند نجات دهند اما در این حادثه 5نفر جان خود را از دست دادند و 84نفر نیز مصدوم شدند. مجتبی خالدی، سخنگوی سازمان اورژانس کشور در این‌باره گفت: برابر آخرین آمارها تا ظهر شنبه درمجموع 84نفر مصدوم شدند که 64نفر به شکل سرپایی خدمات را دریافت کرده و بقیه به بیمارستان منتقل شدند که از این تعداد ۱۵نفر همچنان در مراکز درمانی هستند. او درباره قربانیان زلزله نیز گفت: 5فوتی این حادثه شامل 2 زن و 3 مرد هستند. او ادامه داد: وضعیت بهداشت در مناطق زلزله‌زده تحت کنترل است و با توجه به گرمای هوا نگرانی‌هایی در این مناطق بابت گرمازدگی زلزله‌زدگان وجود دارد که تمهیدات لازم در این خصوص نیز اتخاذ شده است.

تخریب 450خانه
در شرایطی که عملیات امداد و نجات در مراحل اولیه بود، احمد وحیدی، وزیر کشور و محمدحسن نامی رئیس سازمان مدیریت بحران خود را به کانون زلزله در غرب استان هرمزگان رساندند و دستورات لازم برای ادامه امدادرسانی و بسیج امکانات برای کمک به حادثه‌دیدگان صادر شد. در ارزیابی‌های اولیه مشخص شد در این زلزله دست‌کم 450خانه تخریب شده است. شهریار نوری‌زاده، مدیرکل بنیاد مسکن هرمزگان در این‌باره گفت: ۴۵۰واحد مسکونی به‌طور ۱۰۰درصد خسارت دیده‌اند. چند روستای اطراف ازجمله کنخ و دژگان نیز خساراتی دیده‌اند که در حال بررسی میزان خسارات در این روستاها نیز هستیم. نوری‌زاده همچنین با بیان اینکه ۱۰تیم تخصصی در منطقه در حال بررسی وضعیت منازل مردم و خسارات واردشده هستند، گفت: مصمم هستیم تا روز یکشنبه کار کارشناسی و ارزیابی نهایی را به هیأت دولت ارسال کنیم.

واگذاری ۴۰۰ کانکس به زلزله زدگان
سیل کمک‌ها به مناطق زلزله‌زده ادامه دارد و حالا قرار است برای اسکان موقت زلزله‌زدگان دست‌کم 400کانکس به آنها واگذار شود. احمد جباری، نماینده مردم غرب هرمزگان در مجلس شورای اسلامی گفت: تصمیمات مناسبی با حضور استاندار هرمزگان در همان دقایق اولیه گرفته و مقرر شد تیم‌های زنده‌یاب تک‌تک منازل آسیب‌دیده را بررسی و به تمامی زلزله‌زدگان به اندازه کافی چادر و امکانات مناسب تحویل داده شود. همچنین با دستور و پیگیری وزیر کشور، رئیس مجلس شورای اسلامی، استاندار هرمزگان و اعضای کمیسیون عمران برای تک‌تک خانوارها ۴۰۰کانکس تهیه و به خانوارهای زلزله‌زدگان اعطا می‌شود تا زمینه بازسازی منازل آسیب‌دیده فراهم شود.

خانه‌های روستایی بیمه هستند
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های روستاییانی که در زلزله خانه‌هایشان را از دست داده‌اند، بازسازی خانه‌هایشان است. اما آنطور که استاندار هرمزگان می‌گوید در این‌باره جای هیچ‌گونه نگرانی نیست؛ چراکه همه خانه‌های روستایی استان هرمزگان مدتی قبل بیمه شده‌اند. مهدی دوستی می‌گوید: مدتی قبل با مشارکت استانداری و بنیاد برکت همه خانه‌های روستایی در سطح استان بیمه شدند و بعد از وقوع زمین‌لرزه تیم‌های ارزیاب مشغول بررسی خسارت‌های وارده به منازل روستایی هستند تا اقدامات لازم برای جبران خسارت و بازسازی آغاز شود.

ارسال چادرهای مجهز به خنک‌کننده
یکی از مهم‌ترین مشکلات در مناطق زلزله‌زده گرمای هواست و حالا ساکنان مناطق زلزله‌زده با تخریب خانه‌هایشان با مشکلات زیادی مواجه هستند. در این شرایط چادر امدادی ویژه‌ای که مجهز به سیستم‌های تهویه و خنک‌کننده است به مناطق زلزله‌زده ارسال شد. پیرحسین کولیوند، رئیس جمعیت هلال‌احمر در این‌باره گفت: با توجه به شرایط جوی منطقه یک دستگاه چادر امدادی ویژه راب هال به ظرفیت حداقل 300نفر و مجهز به سیستم تهویه و خنک‌کننده به منطقه ارسال شد.

تلاش برای وصل‌کردن جریان آب و برق
گذشته از بی‌خانمانی، مهم‌ترین چالش زلزله‌زدگان مقابله با گرما است. شاید به همین دلیل است که ارسال وسایل خنک‌کننده و وصل کردن جریان آب و برق در اولویت قرار دارد. احمد وحیدی، وزیر کشور که در نخستین ساعات پس از حادثه، خود را به هرمزگان رسانده بود در این‌باره گفت: خدمات‌رسانی به مناطق زلزله زده استان هرمزگان از ساعات اولیه آغاز شده است. بیشتر منازل در این زلزله تخریب شده و کار آواربرداری شروع شده است؛ با این حال اتصال آب و برق مناطق زلزله‌زده درحال انجام است و در کوتاه‌ترین زمان ممکن، جریان آب و برق وصل خواهد شد. در همین حال مهدی دوستی، استاندار هرمزگان درباره وضعیت آب شیرین کن‌ها در مناطق زلزله‌زده گفت: برق آب‌شیرین‌کن‌ها وصل شده‌اند؛‌ نگرانی برای تامین آب رفع و پخت غذای گرم از ساعت 8صبح آغاز و نان و یخ مورد نیاز تهیه شده است. تعدادی چادر سالنی با خنک‌کننده ایستاده تهیه شده که بچه‌ها را در آنجا مستقر کنیم تا زمانی که برق وصل شود. او ادامه داد: مسئله اصلی ما گرمای شدید هواست، چادر مستقر شده اما برای زمان بلندمدت و پس از تکمیل ساخت ساختمان‌ها نمی‌توان مردم را در چادرها نگه داشت. معاون اول دولت ساعت 3بامداد با من تماس گرفتند و قرار شد مساعدت شود و کانکس‌های موقت برای مردم زلزله‌زده تهیه شود.