ماندگاری ویروس کرونا در روده، عامل کووید مزمن

زهرا خلجی، روزنامه‌نگار

اوایل دوران همه‌گیری مشخص شد که برخی از افراد ماه‌ها پس از ابتلا به کووید-19، مواد ژنتیک ویروس را از مدفوع خود دفع می‌کنند. به گزارش گاردین، این یافته‌ها در ابتدا برای برطرف کردن کنجکاوی دانشمندان بود، اما شواهد فزاینده‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد مخازن ماندگار ویروس کرونا در روده یا جاهای دیگر ممکن است در ایجاد کووید طولانی مدت نقش داشته باشد.

مخازن ویروسی
پروفسور دیوید آروالت و همکارانش در دانشکده پزشکی هاروارد اعلام کردند که پروتئین‌های ویروس Sars-CoV-2 را که رایج‌‌ترین پروتئین اسپایک ویروسی است، 12ماه پس از ابتلا به کووید-19در خون 65درصد از بیمارانی که دچار عوارض طولانی مدت این بیماری شدند، شناسایی کردند. اگرچه این مطالعه، کوچک و مقدماتی است، اما شواهد قانع کننده‌ای ارائه می‌کند که مخازن ویروس می‌تواند روی سلامت افراد در طولانی‌ مدت نقش داشته باشد. والت گفت: نیمه عمر پروتئین اسپایک در بدن بسیار کوتاه است، بنابراین وجود آن نشان می‌دهد که باید نوعی مخزن ویروسی فعال وجود داشته باشد. اما پروتئین اسپایک در خون بیماران کووید که علائم طولانی نداشتند، شناسایی نشد.
والت پس از اینکه تحقیقات قبلی توسط همکارانش در مورد مواد ژنتیک ویروس کووید (RNA ویروسی) و همچنین پروتئین اسپایک و نشانگر نشت مواد روده در خون را در نمونه‌های مدفوع کودکان مبتلا به سندروم التهابی چند سیستمی مشاهده کرد، انگیزه انجام این مطالعه را پیدا کرد. درمان آنها با دارویی که نفوذپذیری روده را کاهش می‌دهد منجر به پاکسازی سریع پروتئین اسپایک و بهبود علائم شد. فرضیه کاری والت این است که اتفاق مشابهی ممکن است در افراد مبتلا به کووید طولانی رخ بدهد.
دکتر ایمی پروال، میکروبیولوژیست بنیاد تحقیقات  PolyBio که از تحقیقات در مورد شرایط پیچیده التهابی مزمن حمایت می‌کند، گفت: اگر گروه‌های دیگر می‌توانستند یافته‌های والت را تکرار کنند، این ایده که ویروس در برخی از بیماران مبتلا به کووید مزمن وجود ندارد، نشان می‌داد که بازی تمام‌شده است. اما من شخصا مکانیسمی را نمی‌‌بینم که توسط آن پروتئین اسپایک بتواند برای مدت طولانی بدون ویروس باقی بماند.

ادامه حضور ویروس در بدن پس از بهبودی
گروه‌های دیگر نیز شواهدی از وجود ویروس را که در تداوم ویروسی خوانده می‌شود در بیمارانی که از کووید بهبود یافته‌اند، به‌دست آوردند. در آوریل، آمی بات، از دانشگاه استنفورد در کالیفرنیا و همکارانش گزارش دادند که حدود 13درصد از افراد 4ماه پس از ابتلا به کووید، همچنان RNA ویروسی را با مدفوع خود دفع می‌کنند و در 4 مورد نیز این اتفاق در بازه زمانی 7 ماهه رخ می‌دهد. این افراد همچنین اغلب علائم گوارشی مداوم مانند تهوع، استفراغ و درد شکم را گزارش کردند.
بات گفت: سؤال این است که آیا ادامه حضور ویروس در روده یا جاهای دیگر ممکن است به نوعی سیستم ایمنی را تحریک کند و باعث بروز علائم پایدار شود یا خیر. تحقیقات جداگانه از بافت روده 46فرد مبتلا به بیماری التهابی روده را که از کووید خفیف بهبود یافته بودند، نشان داد که RNA یا پروتئین‌‌های ویروسی 7 ماه بعد همچنان در 70درصد از آنها قابل شناسایی است. تقریبا دو سوم از این افراد علائم مداومی مانند خستگی یا مشکلات حافظه را گزارش کردند درحالی‌که هیچ‌یک از افرادی که دارای ویروس قابل شناسایی نبودند چنین شکایتی نداشتند. با این حال، سایر تحقیقات اولیه، چندین ماه پس از آلوده شدن افراد، وجود ویروس را که در برخی موارد در حال تکثیر بود، در مکان‌‌های تشریحی ازجمله چشم، مغز و قلب بازیابی کردند.
تداوم ویروسی در سایر بیماری‌ها مانند ابولا نیز دیده می‌شود. در این بیمار، ویروس در محفظه‌های تشریحی مانند چشم‌ها که کمتر در دسترس سیستم ایمنی هستند پنهان شده و منجر به علائم مداومی مانند درد مفاصل و عضلات یا خستگی در بسیاری از بازماندگان می‌شود. با وجود این، هنوز مدرک قطعی مبنی بر اینکه مخازن ویروسی به کووید طولانی کمک می‌کند وجود ندارد و بات مایل است قبل از رسیدن به این نتیجه، مطالعات بیشتری انجام شود.
برخی از این مطالعات هم‌اکنون در حال انجام است. به‌عنوان مثال، مطالعه ریکاوری مؤسسه ملی سلامت آمریکا در حال جست‌وجوی نشانه‌های ویروس کرونا در نمونه‌های مدفوع و بافت روده افراد مبتلا به کووید طولانی است. بات گفت: این نوع مطالعات برای شروع به بررسی رابطه بین ماندگاری طولانی مدت ویروس و کووید طولانی حیاتی است. اگر تداوم ویروسی واقعا باعث ایجاد زیر مجموعه‌ای از علائم در افراد شود، می‌تواند تحقیقات در مورد داروهای ضد‌ویروسی را به‌عنوان درمانی برای کووید طولانی نیز دستخوش تغییر کند. اما به هر حال چنین مطالعاتی باید در مقیاس‌های بزرگ‌تر و بیشتر انجام شود تا قابل اعتماد‌تر باشد.