فعلا فقط تغییر لوگو

شاهرخ شانجانی- روزنامه‌نگار

گروه هنر و تجربه در اوایل فعالیت دولت یازدهم تشکیل شد تا به وضعیت فیلم‌های متفاوت که به سختی امکان نمایش عمومی داشتند یا اصلا اکران نمی‌شدند سر و سامان داده شود. هنر و تجربه یک دوران طلایی داشت که مربوط به سال‌های اولیه تشکیل‌اش می‌شود؛ دورانی که هم سازمان از عملکردش رضایت داشتند و هم منتقدان و کارشناسان از آن به‌عنوان فرصتی مغتنم یاد می‌کردند. جریان رسانه‌ای قدرتمند و تأثیر‌گذاری هم در حمایت از هنر و تجربه وارد میدان شده بود و نتیجه اینکه از تشکیل این گروه به‌عنوان مهم‌ترین دستاورد سینمایی دولت نام برده می‌شد. با خروج حجت‌الله ایوبی از سازمان سینمایی، نفس‌های گروه هنر و تجربه هم به شماره افتاد و پس از آن هر مدیری که روی کار آمد چتر حمایتی‌اش از هنر و تجربه را کوتاه‌تر کرد‌. در ظاهر تشکیلات گروه همچنان فعالیت داشت ولی در عمل از هنر و تجربه تنها سایه‌ای برجا مانده بود.البته شیوه تشکیل هنر و تجربه و بودجه این گروه منتقدانی هم دارد. محمدرضا عباسیان، تهیه‌کننده و از مدیران اسبق سینمایی،‌ در این زمینه گفت:« پیش از هرچیز باید به ساختار این گروه اشاره کرد، در واقع ساختار این مؤسسه به‌گونه‌ای بود که برای نخستین بار بودجه‌ای را به‌صورت مستقیم از دولت و سازمان سینمایی دریافت می‌کرد، یعنی به لحاظ شکلی مانند مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، بنیاد سینمایی فارابی و... بود اما هیأت مدیره کاملا شخصی داشت که این خود یک خطای حقوقی و شکلی بود. می‌توان گفت عدد بسیار قابل توجهی به این گروه به‌عنوان بودجه تعلق می‌گرفت و حجم تبلیغاتی که انجام می‌داد از کار محتوایی که قرار بود انجام دهد، بیشتر بود. اگر مجموعه رقمی که گروه هنر و تجربه طی این سال‌ها دریافت کرده است را تقسیم بر تعداد تماشاگران فیلم‌ها کنیم، می‌توان به این نتیجه رسید که اگر این پول را مستقیم به فیلمساز می‌دادند، می‌توانست یک فیلم دیگر بسازد. اما هزینه تبلیغات، افتتاحیه‌های گران‌قیمت و... دست به‌دست هم داد تا عملکرد مفید گروه «هنر و تجربه» در این چند سال به لحاظ تعداد مخاطبی که به دیدن فیلم‌های این گروه آمده‌اند، بسیار ناموفق بود.»
در دولت سیزدهم، سازمان سینمایی تصمیم گرفت هنر و تجربه به‌عنوان زیرمجموعه مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی فعالیت کند؛ مرکزی که ماموریت‌هایش در انطباق با هنر و تجربه هم قرار دارد. با گذشت چند‌ماه از این تصمیم آنچه تا امروز شاهدش بودیم تغییر لوگوی (نامواره) هنر و تجربه بوده که باید گفت لوگوی قبلی طراحی بهتری داشت. آنچه در مورد هنر و تجربه مشهود به‌نظر می‌رسد تداوم سیاست بی‌تصمیمی است؛ در واقع هنوز هیچ اتفاقی که بتوان از آن به‌عنوان گامی تازه یاد کرد رخ نداده است. احتمالا به همین دلیل است که سینماگران نسبت به عملکرد هنر و تجربه موضع انتقادی دارند.

سینمای هنر و تجربه تعطیل است
ایرج تقی‌پور درباره عملکرد هنر و تجربه به مهر می‌گوید:«متأسفانه هم‌اکنون سینمای «هنر و تجربه» تعطیل است و نمی‌توان برنامه‌ریزی برای این گروه سینمایی انجام داد. نباید فراموش کرد که هم‌اکنون کمترین هزینه برای تولید یک فیلم تجربی و کم‌هزینه بالای یک میلیارد تومان است، به همین دلیل هر تهیه‌کننده و سرمایه‌گذاری دوست دارد تا فیلم خود را همانطور که سیاست گروه «هنر و تجربه» بود اکران کند نه اینکه فیلم را به هر قیمتی آن هم با سانس‌های نامنظم و در سینماهای پراکنده نمایش دهد.»
محدودیت سالن‌هایی که فیلم‌های هنر و تجربه را به نمایش درمی‌آورند هم باعث انتقاد تهیه‌کنندگان و کارگردان‌هایی شده که آثارشان در این گروه به نمایش درمی‌آید. تقی‌پور در این زمینه معتقد است:«پیش از این در گروه «هنر و تجربه» سینماهایی مانند آزادی و سالن‌های بزرگ شهرستانی داشتیم‌ اما در مدتی که مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی مسئولیت سینمای «هنر و تجربه» را برعهده گرفته نمی‌بینیم که کاری برای این گروه سینمایی صورت گرفته باشد.»

دست‌های خالی
فیلم‌های گروه هنر و تجربه شامل آثاری می‌شود که ارتباطی با سینمای جریان اصلی ندارند؛ فیلم‌هایی که عموماً فاقد شاخصه‌های سینمای تجاری هستند. سازندگان این فیلم‌ها که هنر و تجربه تنها امیدشان محسوب می‌شود هم نسبت به شرایط موجود معترض هستند. حسین شهابی، کارگردان سینما، که پیش از این تجربه نمایش فیلم خود با نام «بی‌صدا» را در گروه سینمایی «هنر و تجربه» داشته است، به پانا گفت: «متأسفانه طی سال‌های فعالیت گروه سینمایی «هنر و تجربه»، به این نتیجه رسیده‌ایم که از سینمای «هنر و تجربه» حمایت نمی‌شود.نباید فراموش کرد فیلم‌هایی که در این گروه سینمایی نمایش داده می‌شود، اکثرا فیلم‌های ارزان‌قیمت هستند و صاحبان آثار زمانی که بودجه کافی برای تولید یک فیلم ندارند بی‌شک پولی هم برای تبلیغ فیلم خود ندارند.»این کارگردان ادامه داد: «نبود تبلیغ مناسب برای فیلم‌های این سینما، سبب شد تا بسیاری از مخاطبان از زمان اکران این فیلم‌ها آگاه نشوند و نتوانند برای دیدن آن به سینماها بروند.»کارگردان «حراج» بیان کرد: «می‌توان گفت یکی از ضعف‌های «هنر و تجربه» نبود فضا  یا زمان ثابت برای اکران فیلم‌های هنری و تجربی بود. البته این را هم نباید فراموش کرد که استقبال از سینمای هنر و تجربه نیاز به فرهنگسازی مناسب دارد، این موضوع را باید جدی گرفت که استقبال گسترده از فیلم‌های اکران شده در این گروه سینمایی نمی‌شود که بتواند درآمد و یا بازگشت سرمایه قابل توجهی داشته باشد. شهابی اضافه کرد:«در واقع گروه هنر و تجربه و فیلمسازان این نوع سینما دست به‌دست هم می‌دهند تا چنین آثاری به نمایش گذاشته شود، اما این مسئولان سینمایی هستند که باید از چنین سینمایی حمایت کرده تا فرهنگ لازم برای تماشای این فیلم‌ها فراهم شود.»