جهان‌نما
فصل آشتی دوحه و قاهره
قطر و مصر همزمان با تنش‌زدایی سیاسی در روابط خود، به‌دنبال منافع اقتصادی هستند
فرودگاه قاهره به‌تازگی یک مهمان ویژه داشته است. مهمان بلندپایه مصری‌ها در چند سال گذشته روابط سرد و حتی پرتنشی با آنها داشته و اکنون به‌نظر می‌رسد فصل آشتی‌کنان فرارسیده است. «شیخ تمیم بن‌حمد آل‌ثانی» جدیدترین مهمان خارجی و ارشد اهالی رود نیل بود که در فرودگاه بین‌المللی قاهره «عبدالفتاح السیسی»، رئیسجمهور مصر او را در آغوش کشید. امیر قطر آخرین بار سال 2015با مقامات مصری در قاهره دیدار کرده بود و از سال 2017نیز 2کشور وارد تنش دیپلماتیک شده بودند و اکنون برای نخستین‌بار پس از 7سال رهبران مصر و قطر با هم دیدار می‌کنند.
پایان محاصره
مصر به همراه عربستان، امارات و بحرین از اواسط سال 2017 تمامی روابط اقتصادی و سیاسی خود را با قطر قطع کرده و وارد بحران دیپلماتیک با دوحه شدند. این کشورها علت قطع رابطه کامل با قطر را مواضع این کشور در منطقه و همچنین حمایت دوحه از اخوان‌المسلمین عنوان کردند که این موضوع در رسانه‌ها به‌عنوان «محاصره قطر» معروف شد.
با این حال، محاصره قطر از بهار سال گذشته با دعوت ملک سلمان از شیخ تمیم شکسته شد و بهار امسال هم شیخ تمیم به امارات رفت و اکنون 2ماه پس از امارات، او در قاهره با رئیسجمهور مصر دیدار کرده است. درواقع 3کشور اصلی محاصره‌کننده قطر شامل عربستان، امارات و مصر در عمل به سمت رفع تنش حرکت کرده و محاصره قطر موضوعی پایان یافته تلقی می‌شود.
دلایل متعددی را در ارتباط با شکست محاصره قطر از سوی عربستان، امارات و مصر می‌توان برشمرد که مهم‌ترین آن بی‌نتیجه بودن شرایط محاصره علیه قطر است. قطری‌ها در حدود 5سالی که مسیر ارتباطی خود با 3کشور همسایه، یعنی امارات، بحرین و عربستان را از دست داده بودند، عمده نیازهای اقتصادی و تجاری‌شان را از مسیر ایران تامین می‌کردند و از نظر سیاسی نیز دوحه پشتگرم به حمایت‌های آنکارا بود.
درواقع عربستان سعودی و متحدانش در رسیدن به نتایج مورد نظرشان در محاصره قطر موفق نبودند و بی‌نتیجه بودن این سیاست به شکست آن انجامید. خالد الخاطر، مدیر تحقیق و سیاست پولی در بانک مرکزی قطر در ارتباط با سیاست‌های اقتصادی این کشور به رویترز می‌گوید: «قطر در دوران محاصره توانست به‌خوبی از طریق فروش گاز طبیعی به ریال به بازار اروپا و آمریکا، جلوگیری از سقوط قیمت‌ها در بازار و همزمان کنترل تورم از طریق خرید و فروش اوراق قرضه، بازار را کنترل و آرام کند.»
جابر الحرمی، نویسنده قطری نیز با اشاره به شکست محاصره قطر به میدل ایست‌ای می‌گوید: «از زمان امضای توافقنامه در ژانویه 2021در العلا برای به صفر رساندن تنش‌ها میان قطر و کشورهای عربی، چیزهای زیادی تغییر کرده است. این تحولات به‌ویژه با توجه به نقش مؤثر قطر در صحنه سیاست عربی و بین‌الملل، تأثیر مثبتی بر اقدامات مشترک اعراب خواهد داشت و نشان می‌دهد که قطر قابل محاصره نیست.»
هدیه 5میلیاردی برای قاهره
آشتی‌کنان مصر و قطر تنها به بازگشت شرایط عادی سیاسی محدود نیست، بلکه فراتر از شرایط سیاسی، قطر با دست پر به‌سوی مصر دست دوستی دراز کرده است. پایگاه انگلیسی‌زبان «عرب ویکلی» در گزارشی درباره سفر شیخ تمیم به قاهره، به دلایل اقتصادی این سفر اشاره کرده و در این ارتباط می‌نویسد: این سفر می‌تواند آغاز فصل جدید سرمایه‌گذاری‌های تازه در قاهره باشد و آنچه قطر تاکنون از نظر تعهدات سرمایه‌گذاری و وعده‌های پروژه‌های بزرگ ارائه کرده است، قابل مقایسه با آنچه از سوی ریاض و ابوظبی به مصر پیشنهاد شده، نیست.
در ادامه این گزارش گفته شده است: «شیخ تمیم 2ماه پس از آن وارد قاهره شد که قطر اعلام کرد 5میلیارد دلار در مصر سرمایه‌گذاری خواهد کرد. برای مصر که این روزها اقتصادش به‌دلیل جنگ در اوکراین، تورم قیمت گندم و گرانی سوخت با چالش روبه‌روست، سرمایه‌گذاری 5میلیاردی دوحه یک داروی اورژانسی نجات‌دهنده است.»
ریاست‌جمهوری مصر نیز با انتشار بیانیه‌ای به اهمیت اقتصادی حضور امیر قطر در قاهره اشاره کرده و گفته است که قاهره مایل است سرمایه‌گذاری‌های قطر در مصر را به حداکثر برساند و انتظار دارد که دوحه از فرصت‌های سرمایه‌گذاری گسترده موجود استفاده کند. در بیانیه ریاست‌جمهوری مصر به سرمایه‌گذاری قطری‌ها در زمینه انرژی در مصر هم اشاره شده است. همزمان فرانس 24گزارش داده است که غول هیدروکربنی قطر معروف به «قطر انرژی»، با شرکت آمریکایی «اکسون موبیل» برای به‌دست آوردن 40درصد از سهام یک بلوک اکتشاف گاز در نزدیکی مصر در دریای مدیترانه به توافق رسیده است. براین اساس، احیای روابط اقتصادی قطر و مصر به‌ویژه در بخش انرژی یکی از مهم‌ترین انگیزه‌های دوطرف برای ازسرگیری روابط دوجانبه به‌نظر می‌رسد؛ گویی نه قطر می‌تواند از فرصت سرمایه‌گذاری در منابع گازی مصر در دریای مدیترانه چشم‌پوشی کند و نه مصر می‌تواند چشم از جیب پرپول قطری‌ها بردارد.
