سکونت در ری بدون نگرانی

محمد سرابی-روزنامه‌نگار

جریان آب زیرزمینی به‌تدریج خاک و سنگ را شسته تا حفره ‌بزرگی در عمق خاک پدیدار شود؛ حفره‌ای که طول و عرض آن در تاریکی زیرزمین معلوم نیست. روی زمین، مجتمع‌های مسکونی بزرگی با نمای زیبا و ارتفاع زیاد ساخته شده است و کسی که در فیلم صحبت می‌کند، هشدار می‌دهد این حفره ریزش می‌کند و ساختمان‌ها خراب می‌شوند. بعد از حادثه‌ متروپل آبادان همه به ریزش ساختمان‌های نوساز حساس شده‌اند و حالا فیلمی 2دقیقه‌ای در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود که خالی‌بودن زیر آپارتمان‌های پرجمعیت را نشان می‌دهد. فیلم چندان واضح نیست اما درون تونل قنات قدیمی «ده‌خیر» گرفته شده است که در شهر ری و نزدیک به خیابان سلمان فارسی قرار دارد. بالای تونل درست مانند یک غار است و نور چراغ‌های دستی کوچک آنقدر نیست که بفهمیم ابعاد حفره چقدر است. وجود این قبیل حفره‌ها در شهر‌های ایران عجیب نیستند. در مناطق مرکزی و شمالی تهران هم چنین اتفاقاتی افتاده است.
اهالی خیابان ایرانیت در نزدیکی خیابان سلمان فارسی از حدود یک هفته قبل این فیلم را دیده‌اند اما کسی چندان نگران نیست. بیشتر خیابان ایرانیت شامل مجتمع‌های مسکونی وسیع با چندین برج است. خیابان اصلی ایرانیت پهن و خلوت است. هدف اصلی فیلم، مجتمع بزرگ «ه...» با نمای سفید و سیاه است که بخشی از واحد‌های آن اکنون مسکونی هستند. از در اصلی در سمت شمال وارد می‌شویم و سراغ سازنده بنا را می‌گیریم. در دفتری که در طبقه همکف ساختمان و رو به حیاط قراردارد، او را می‌بینیم. «م.ش» می‌گوید که محل عبور قنات، نه زیرساختمان و نه در حریم 6متری دیوار‌های آن، بلکه دورتر از آن است.
او توضیح می‌دهد که طبق نقشه مجتمع مسکونی، در مساحت نزدیک به یک هکتار لایه‌ای به ضخامت یک‌و‌نیم متر بتن‌ریزی انجام گرفته و ادامه آن به سمت ستون‌های اطراف و زیر بلوک‌های مسکونی هم با بتن و میلگرد بالا رفته است، به شکلی که مجتمع روی یک لایه محکم ساخته شده  است. او همچنین تأکید می‌کند که به‌دنبال به‌کارگیری شرکت‌های متخصص در زمینه ژئوتکنیک و ژئوفیزیک هستند که ایمنی ساختمان را تأیید کند.

اهالی نگران نباشند
از بالاترین طبقات برج‌های نوساز خیابان ایرانیت، می‌شود مناره‌ها و گنبد آجری - کاشی‌کاری حرم را دید. بخشی از این املاک وقفی هستند و در مراحل دریافت پایان‌کار قرار دارند. با چند دقیقه پیاده‌روی می‌توان به در جنوبی حرم عبد‌العظیم حسنی(ع) رسید. کوچه‌‌های اطراف زیر آفتاب ظهر خلوت هستند و وانت‌ میوه‌فروش در سایه درختی پارک کرده است. قبلا حادثه ریزش ساختمان در شهرری رخ نداده ‌و با وجود انتشار این فیلم‌، باز هم نگرانی بین مردم ایجاد نشده است.
سید‌محمد آقامیری، نایب‌رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران اما می‌گوید: «با توجه به انتشار فیلم مربوطه، شورای شهر از آقای حسین نظری، معاون هماهنگی و امور مناطق شهرداری خواست که این موضوع را پیگیری کنند و این معاونت هم جوابیه را به ما داد که این حفره در بالای قنات ایجاد شده است و طی قراردادی با یک شرکت ژئوتکنیک موضوع بررسی و اعلام می‌شود. با همه اینها آنچه بررسی‌های اولیه حکایت می‌کند، خطری متوجه ساختمان‌ها نیست.» او هشدار می‌دهد که مدیریت شهری با همکاری دیگر نهادها مثل دادستانی، در برخورد با تخلفات ساخت‌و‌سازها، رعایت‌نکردن اصول ایمنی و بی‌توجهی به استاندارد حریم گسل‌ها و قنات‌ها در احداث بنا، با جدیت عمل می‌کند. رئیس کمیته ایمنی شورا هم با بیان اینکه نظارت در چندین نقطه از شهر ‌به‌دلیل فرونشست، عبور گسل‌ها و همچنین قنات‌ها جدی‌تر از پیش انجام می‌شود، می‌‌گوید: «قطعا نظارت و سختگیری در شهرری بیشتر است؛ چراکه در این محدوده گسل ری را داریم. با این حال، ممکن است موردهای خطرناکی از فرونشست و شسته‌شدن خاک باشد و به همین‌خاطر نیازمند همکاری شهروندان هستیم.» مهدی بابایی می‌افزاید: «شهروندان اگر مواردی را در این زمینه دیدند به سامانه 137اطلاع بدهند یا اینکه در ارتباط با سازمان پیشگیری و مدیریت بحران آن را مطرح کنند. قرار است که در حوزه کالبدی و سازه‌ای و عمرانی، سازمان مدیریت بحران و در حوزه حوادثی مانند حریق هم سازمان آتش‌نشانی اقدام کند. فهرست 129ساختمان نا‌ایمن که مطرح شد هم صرفا در حوزه آتش‌نشانی بود. اگر شورا از این دست موضوعات باخبر باشد، از طریق شهرداران مناطق آن را پیگیری می‌کند. درکمیته ایمنی مناطق باید این موارد را بررسی کرد.» او اطمینان خاطر می‌دهد که مدیریت شهری دغدغه جدی برای پیشگیری در مانع‌شدن از ایجاد بحران دارد.

مکث
قنات ده‌خیر

رئیس اداره امور منابع آب شهرستان ری در‌باره فیلم منتشر‌شده از حفره‌های عمیق در شهرری، می‌گوید: «براساس بررسی کارشناسان این اداره، محدوده قنات «ده‌خیر» با مجتمع مسکونی ساخته‌شده در نزدیکی آن رعایت شده ‌است. فاصله قانونی تعیین‌شده برای ساختمان‌ها از قنات ۶ متر تعیین شد که درخصوص قنات ده‌خیر رعایت شده است.» سید حمیدرضا حسینی می‌افزاید: «براساس این بررسی فاصله قانونی از محدوده شاخه اصلی قنات ده‌خیر رعایت شده است اما مشخص نیست که این مسئله درخصوص شاخه‌های فرعی قنات رعایت شده باشد.»