بازی با آمار در مسکن دولتی

آخرین آمارهای مربوط به طرح نهضت ملی مسکن حاکی از این است که 61.2درصد کل متقاضیان مشارکت در مسکن دولتی در طرح‌های ادغام شده اقدام ملی و نهضت ملی حائز شرایط اولیه بوده‌اند و تاکنون فقط 14.2درصد از این افراد نسبت به افتتاح حساب بانکی اقدام کرده‌اند.
به گزارش همشهری، از سال 1398که کلنگ طرح اقدام ملی برای تأمین مسکن در دولت دوازدهم زده شد، تا اکنون که دولت سیزدهم با قدرت به‌دنبال اجرای نهضت ملی مسکن است، آمارهای متناقضی از سوی مجموعه وزارت راه و شهرسازی منتشر شده که هم مبهم است و هم تناسبی با وضعیت موجود طرح نهضت ملی ندارد. اهمیت ماجرا به این واسطه است که اگر اطلاعات حاصل از این بازی‌های آماری مبنای ارائه گزارش‌های حوزه مسکن و پیشرفت طرح تولید 4میلیون واحد مسکونی به دولت قرار گرفته باشد، یقیناً دولت سیزدهم نیز باوجوداینکه نهایت تلاشش را برای بازسازی اعتماد عمومی به‌کار گرفته است، مانند دولت‌های قبل با کوهی از وعده‌های نامحقق در حوزه مسکن مواجه خواهد شد.

کالبدشکافی آمارهای مسکن
براساس آمارهایی که در سال‌های گذشته از سوی معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی منتشر شده، در دولت دوازدهم، حدود یک‌میلیون و 800هزار نفر در چندین فاز ثبت‌نام طرح اقدام ملی مسکن، متقاضی مشارکت در احداث مسکن دولتی بودند که از این میزان کمتر از 540هزار نفر واجد شرایط تشخیص داده شدند. در همان دولت قبل، بارها از سوی وزارت راه و شهرسازی اعلام شد که زمین دولتی و تسهیلات بانکی موردنیاز برای احداث مسکن موردنیاز این افراد تأمین شده است. حتی در هشتم آبان 1400نیز معاونت مسکن و ساختمان وزارت راه و شهرسازی در گزارشی که در پایگاه خبری این وزارتخانه منتشر شد، اعلام کرد که عملیات اجرایی 534هزار و 484واحد مسکن اقدام ملی توسط متولیان مختلف آغاز شده و دارای پیشرفت فیزیکی است. در این گزارش، واحدهای شروع شده و دارای عملیات اجرایی طرح اقدام ملی مسکن توسط ستاد اجرایی فرمان امام ۳۷ هزار و ۷۹۸ واحد، شرکت عمران شهرهای جدید ۱۳۵ هزار و ۴۷۹ واحد، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی ۶۵ هزار و ۸۵ واحد، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ۷۲ هزار واحد، سازمان ملی زمین و مسکن (ادارات کل راه و شهرسازی) ۱۳۴ هزار و ۹۲۷ واحد، شرکت بازآفرینی شهری ایران ۸۰ هزار واحد و وزارت آموزش‌وپرورش ۹ هزار و ۲۰۴ واحد اعلام شده بود.
در ادامه، با مصوبه شورای‌عالی مسکن، دو طرح مسکن کشور یعنی اقدام ملی و نهضت ملی در هم ادغام شد و حتی متقاضیان رد شده اقدام ملی نیز دوباره وارد فهرست متقاضیان نهضت ملی مسکن شدند چراکه در طرح جدید، برخی شرایط مشارکت در مسکن دولتی نظیر دوره مالکیت، مبلغ وام و شرط سکونت در شهر محل درخواست تغییر کرد و مقرر شد تسهیلات و شرایط جدید مشمول حال طرح اقدام ملی مسکن نیز باشد. 
بعد از این ادغام و به‌دنبال چراغ سبز به ثبت‌نام مردان مجرد در نهضت ملی مسکن، تعداد کل متقاضیان مسکن دولت (اعم از اقدام ملی و نهضت ملی) به 5میلیون و 490هزار و 166نفر رسید. به‌عبارت‌دیگر، با احتساب 1.8میلیون متقاضی قبلی اقدام ملی، حدود 3.7میلیون متقاضی جدید در نهضت ملی ثبت‌نام کردند. البته از مجموع متقاضیان دو طرح، فقط 3میلیون و 360هزار نفر معادل 61.2درصد از کل متقاضیان حائز شرایط اولیه مشارکت در مسکن دولتی (فرم ج سبز، نداشتن سابقه مالکیت و عدم‌استفاده از تسهیلات دولتی) بودند که البته از این تعداد نیز 534هزار و 484نفر مربوط به همان طرح قدیمی اقدام ملی مسکن بوده است؛ یعنی تعداد متقاضیان واجد شرایط نهضت ملی مسکن از 2میلیون و 826هزار نفر فراتر نمی‌رود و برای اجرای درست قانون جهش تولید مسکن و رعایت الزام برنامه‌ریزی برای تولید حداقل یک‌میلیون واحد مسکونی در سال، باید امکان ثبت‌نام برای حداقل 1.1میلیون نفر دیگر فراهم شود. البته معاونت مسکن وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده پس از پایش اطلاعات متقاضیان فعلی، چنانچه در آینده متقاضیان جدیدی برای ثبت‌نام در نهضت ملی مسکن باشند، درخصوص بازگشایی سامانه ثبت‌نام تصمیم‌گیری خواهد شد؛ اما نکته اینجاست که این ثبت‌نام چیزی فراتر از تکلیف قانونی نیست و نمی‌تواند به‌عنوان خدمت مضاعف دسته‌بندی شود.

بی‌رغبتی متقاضیان یا کاهلی متولیان
جدا از تناقض و ابهام‌هایی که در آمارهای حوزه مسکن دولتی وجود دارد، نکته قابل‌تأمل این است که آمار مربوط به افتتاح حساب متقاضیان در بانک با آمارهای دیگری که وزارت راه و شهرسازی در مورد آغاز پروژه‌های نهضت ملی مسکن ارائه می‌دهد، تناسبی ندارد. شاید مسئولان وزارت راه این تناقض در افتتاح حساب را به واحدهای خودمالکی ربط بدهند اما نکته اینجاست که حتی در این صورت هم آمار مربوط به تخصیص تسهیلات بانکی با همین تناقض آشکار مواجه خواهد بود. طبق آخرین آماری که محمود شایان، مدیرعامل بانک مسکن به پایگاه خبری وزارت راه اعلام کرده، در طرح نهضت ملی مسکن، تاکنون ۴۷۶ هزار و ۸۲۳ نفر متقاضی در بانک افتتاح حساب کرده‌اند و درمجموع ۱۶ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان آورده متقاضیان به بانک واریز شده است. به‌عبارتی سرانه واریز آورده 35.4میلیون تومان است. 
همچنین آمارهای بانک مسکن نشان می‌دهد تاکنون ۱۷ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به‌حساب سازندگان واریز شده که از این میزان ۹ هزار میلیارد تومان از محل آورده متقاضیان و ۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از محل تسهیلات بوده است. نکته دیگر اینکه تاکنون ۲۷۹ هزار و ۲۶۴ واحد از نهضت ملی مسکن برای انعقاد قرارداد به بانک معرفی شده که از این تعداد، قرارداد ۸۶‌هزار و ۶۱۹ واحد به ارزش ۲۹ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان منعقد شده است.