تعهد سرخ؛ از حجره تا سنگر

مژگان مهرابی، روزنامه‌نگار

جنگ ناجوانمردانه ارتش بعثی علیه ایران اتفاقی نیست که از ذهن‌ها پاک شود. 8سال جنگیدن برای دفاع از حریم کشور آن هم با حداقل تسلیحات نظامی حماسه‌ای است که لحظه به لحظه آن باید در کتاب تاریخ ایران ثبت شود. هر کس توانست اسلحه به‌دست گرفت؛ کوچک و بزرگ، پیر و جوان، معلم و کارگر دوشادوش نیروی سپاه و ارتش در عرصه نبرد حاضر شدند و مردانه جهاد کردند. اما در این میان قشری هم بودند که علاوه بر تقویت روحیه رزمنده‌ها در خط مقدم حضور پیدا کرده و کنار تبلیغات مذهبی و عقیدتی، جسم و جان خود را سپری دفاعی برای حفظ خاک میهن‌شان کردند. آنها جامعه روحانیت بودند. با اینکه نقش آنها در جنگ تحمیلی بر هیچ‌کس پوشیده نیست اما در بیان خاطره‌ها کمتر از این عزیزان یادشده است. گواه این ادعا 4هزار شهید روحانی‌ای است که درباره حماسه‌آفرینی‌های‌شان کمتر می‌دانیم. روز گذشته به مناسبت گرامیداشت مقام آنها کنگره‌ای در شهر قم با عنوان «تعهد سرخ؛ از حجره تا سنگر» برگزار شد. به همین بهانه چگونگی حضور و نقش این قشر از جامعه در 8سال دفاع‌مقدس را بررسی کرده‌ایم.

4هزار مرد جنگی در لباس روحانیت
روحانیت در بسیاری از حماسه‌های تاریخ پای کار بوده و هستند. این گفته حقیقتی است که با ورق زدن کتاب تاریخ ایران می‌توان به آن دست یافت. کافی است برگ برگ کتاب از زمان مشروطه و پیش از آن تا امروز را ورق بزنی. می‌بینی در هر جایی که دشمن به ارزش‌های اعتقادی مردم دست درازی کرده، روحانیون برای دفاع از جان مایه گذاشته‌اند. چه علمایی به‌دست شاهان بی‌هویت ایرانی به قتل نرسیده و با خون‌شان راه درست را به مردم نشان دادند. پیش از پیروزی انقلاب اسلامی هم همینطور. تعداد زیادی از آنها زیر شکنجه ساواکی‌ها شهید شدند یا مدت‌های زیاد در زندان به سر بردند. آیت‌الله سعیدی و آیت‌الله غفاری مصداق بارزی از شهدای انقلاب هستند. اما در دوران جنگ جمعیت قابل توجهی از طلاب و روحانیون راهی جبهه شدند تا در کنار فعالیت‌های تبلیغی و پاسخ به سؤالات شرعی رزمنده‌ها در کنارشان باشند و بجنگند. دلاورانی که در دفاع‌مقدس کمتر از آنها یادشده. برای همین اغلب‌مان نمی‌دانیم ایران هزاران شهید روحانی و طلبه داده تا امروز حریمش از هجمه نظامی و اعتقادی دشمن در امان بماند. برگزاری کنگره 4هزار شهید در واقع فرصتی مناسبی بود تا مردم بیشتر با چهره شامخ این شهدا آشنا شوند.

محصولات فرهنگی برای معرفی شهدای روحانی
اما بد نیست درباره ستاد کنگره شهدای روحانی و فعالیت‌های آن بیشتر بدانیم. نهادی که با هدف بیان نقش‌آفرینی و پیشتازی شهدای روحانی در فعالیت‌های انقلابی و دفاع‌مقدس در سال 1378راه‌اندازی شد. این ستاد در مجموعه نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه پاسداران واقع شده و اقدامات ارزنده‌ای در زمینه تقویت و نهادینه‌سازی‌ فرهنگ جهاد و شهادت، تجلیل از مقام شامخ شهدای روحانی و خانواده آنها داشته است. از دیگر فعالیت‌های صورت گرفته آن می‌توان به تهیه بانک اطلاعاتی درباره شهدای روحانی، تالیف کتاب با محوریت وصیت‌نامه، یادداشت و سبک زندگی طلاب، نشر مجموعه‌ای 34جلدی به‌نام تعهد سرخ که زندگینامه شهدای روحانی را با ادبیات داستانی به تحریر درآورده اشاره کرد. اینها را می‌توان از صحبت‌های سردار حسین محبی، معاون فرهنگی تبلیغی نمایندگی، ولی فقیه سپاه پاسداران در این گنگره دریافت. او با اشاره به این موضوعات به فعالیت‌های فرهنگی صورت گرفته برای شهدای روحانی اشاره کرده و می‌گوید:‌«از سال ۹۸ به بعد آرایش کنگره تغییر کرد و همه هم و غم مسئولین کنگره، از جمع‌آوری و غربالگری اطلاعات به سمت تالیف، تدوین و تولید آثار متمرکز شد. اقدامات در چند موضوع دسته‌بندی شده است که فعالیت‌های انتشاراتی شامل چاپ مجموعه ۳۴ جلدی «تعهد سرخ» که به روایت داستانی ۳۵۰۰ شهید روحانی می‌پردازد. همچنین کتاب سیره عملی شهدای روحانی اخیرا چاپ شده است که شامل وصایا و دل‌نوشته‌های شهداست. انتشار نرم‌افزار «تعهد سرخ» از دیگر فعالیت‌های انتشاراتی کنگره به‌حساب می‌آید. البته ۱۱۷ عنوان کتاب توسط یادواره‌ها و کنگره‌های استان‌ها و شهرستان‌ها چاپ شده است. از سوی دیگر ۱۸۴ عنوان کتاب نیز در رابطه با شهدای روحانی شناسایی شده است که توسط نهادها، سازمان‌ها و ارگان‌ها یا شخصیت‌های حقیقی چاپ شده‌اند. همچنین در بخش فعالیت‌های هنری، ۵۰۹ اثر هنری در زمینه هنر‌های نمایشی و آوایی شامل۱۸۷ مستند، ۳۲۲ فیلم کوتاه، نماهنگ، پادکست، سرود، فایل رادیویی، فتوکلیپ، موشن‌گرافی و تئاتر آماده شده است. ۶۹۲ اثر هنری تجسمی نیز شامل پوستر، نشریه دیواری، عکس‌نوشت، تصویر گرافیکی و سیاه‌قلم جمع‌آوری شده است. از سوی دیگر ۱۰ کتاب صوتی مرتبط با شهدای روحانی تدوین شده است. همچنین ۷ اثر فضای مجازی شامل سایت، کانال، اپلیکیشن و بانک اطلاعاتی به همراه ۱۲۲۰ اقدام هنری تبلیغی دیگر آماده بهره‌برداری است.»