فهرست زرد

زهرا جعفرزاده- روزنامه‌نگار

فهرست، بلندبالاست و در آن اسامی 144نفری دیده می‌شود که ازسوی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره «روانشناس‌نما» معرفی شده‌اند؛ افرادی که نام تعدادی از آنها برای خیلی‌ها در فضای مجازی و همچنین واقعی، آشناست. آنها به برنامه‌های پرمخاطب تلویزیونی و رادیویی دعوت می‌شوند، در مصاحبه‌های زیادی شرکت می‌کنند و نام‌شان به‌عنوان متخصص روانشناس، روان‌درمانگر، کوچ (coach) یا مربی و... زیاد شنیده می‌شود. بسیاری از آنها در اینستاگرام، صدها هزار دنبال‌کننده دارند، صدها پست انگیزشی و توسعه فردی و آموزش مهارت‌های زندگی دارند و ده‌ها کارگاه راه انداخته‌اند و پکیج‌های آموزشی با عنوان‌های مختلف فروخته‌اند. این نخستین‌باری است که سازمان نظام روانشناسی و مشاوره اقدام به انتشار فهرستی اینچنینی می‌کند. براساس اعلام محمد حاتمی، رئیس این سازمان، هم‌اکنون 4500نفر در فضای مجازی خدمات روانشناسی و مشاوره ارائه می‌دهند که بیشتر از نیمی از آنها مجوز ندارند و روانشناس نیستند؛ بنابراین براساس تبصره 3ماده 4و ماده 5قانون تشکیل سازمان نظام روانشناسی و مشاوره، افراد باید از مراجعه به افراد فاقد مجوز و شماره نظام روانشناسی و گرفتن مشاوره روانشناسی یا کلاس‌های آموزشی حضوری و آنلاین خودداری کنند. در نهایت هم این سازمان از مردم خواسته تا این افراد را در فضای مجازی دنبال نکنند. آرامش، انرژی مثبت، حس‌ناب، آرامش درون، معجزه ذهن، کد جذب، قانون جذب عشق و ثروت و درآمد دلاری، رشد فردی، خودشناسی، آگاهی، خودباوری انگیزشی، زناشویی و همسرداری و فنگ‌شویی تنها بخشی از عنوان‌های اعلام شده در صفحه‌های مجازی افرادی است که اسامی‌شان در فضای مجازی منتشر شده است. حالا از بعدازظهر دوشنبه که این فهرست در فضای مجازی دست به‌دست شده، این افراد یک به یک در رشته‌استوری‌هایی نسبت به انتشار اسم‌شان واکنش نشان دادند. یکی از آنها نوشته : «افرادی هستند که به جای کمک، تخریب می‌کنند.» او مدارک و کارت‌های مرتبط به رشته‌اش را هم منتشر کرده است. برخی هم در واکنش نسبت به این فهرست گفتند که تنها دلیل اعلام اسامی این افراد، عضو نبودن آنها در سازمان نظام‌پزشکی است. یکی از آنها نوشته: «چون عضویت در این سازمان هیچ سودی برای من نداشته، دیگر عضوش نیستم، هر سال این سازمان مبلغی می‌گیرد، اما هیچ حمایتی نمی‌کند و آموزشی نمی‌دهد.» یکی دیگر هم  که خود را «مربی کسب‌وکارهای خانومانه» معرفی کرده ، در چند استوری نوشته: «خدماتی که به خانم‌ها داده‌ام، مرا تبدیل به گران‌ترین خانم مشاور کسب‌وکار ایران کرده است. مشتری‌های من برای 2ساعت جلسه خصوصی فوری 200دلار به حسابم واریز می‌کنند. وقت‌هایم تا 20روز دیگر پر است و مجبورم بیشتر این پول‌ها را برگردانم.» او نوشته که این فهرست با چند صدمیلیون تومان تبلیغات در اینستاگرام منتشر شده است.

اسامی اعلام‌شده، پروانه صلاحیت حرفه‌ای ندارند
عباسعلی اللهیاری، عضو شورای مرکزی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره است. او که پیش از این هم رئیس سازمان بود و از جزئیات پیگیری تخلفات این افراد با خبر است به همشهری می‌گوید: «براساس قانون سازمان نظام روانشناسی و مشاوره که مصوب مجلس است، هر فردی که در کشور بخواهد اقدامات روانشناسی انجام دهد، مطب بزند، برای خانواده‌ها و افراد کارگاه برگزار کند یا حتی در روزنامه مطلب روانشناسی منتشر کند، باید از سازمان، پروانه صلاحیت حرفه‌ای داشته و مجوز گرفته باشد. برخی تصور می‌کنند این مجوزها تنها برای راه‌اندازی مطب است، اما اینطور نیست.» به‌گفته او، در سال‌های اخیر به‌ویژه در فضای مجازی افراد بدون صلاحیت و بدون داشتن مدرک تخصصی، خدمات روانشناسی ارائه می‌دهند؛ درحالی‌که از سوی سازمان مورد تأیید نیستند. این افراد پول‌های زیادی از مخاطبانشان می‌گیرند و بسته‌های آموزشی را با قیمت‌هایی خارج از تعرفه، ارائه می‌دهند. اللهیاری معتقد است که داشتن این میزان مخاطب برای این افراد نشان می‌دهد که مردم، چقدر به خدمات مشاوره نیاز دارند، اما در مقابل پاسخ درستی به نیازهای آنها داده نمی‌شود؛ به همین دلیل به سمت فضای مجازی و روانشناسی زرد می‌روند و پول‌های زیادی هم می‌دهند. او می‌گوید که گاهی از طریق همین روش‌های غیرعلمی، ممکن است توصیه‌های اشتباه به افراد شود و شخصیت و خانواده‌شان را تخریب کند.
او به‌وجود تشکیلات ساختاری برای برخورد با متخلفان اشاره می‌کند و می‌گوید: «زمانی‌که مدیریت سازمان را بر‌عهده داشتم، تشکیلات ساختاری تشکیل شد که یکی از مهم‌ترین آنها معاونت انتظامی و رسیدگی به تخلفات صنفی بود. ماموریت این معاونت هم این بود که کسانی که مجوز می‌گیرند باید نظارت حرفه‌ای و دقیقی شوند. اگر تخلف کردند، به آنها تذکر داده شود و درصورت تکرار، از کار محروم و حتی انفصال دائم از خدمت شوند. ما حتی مواردی از انفصال دائم هم داشتیم.» او تأکید می‌کند: «افرادی که در این فهرست قرار دارند، از ما مجوز نگرفته‌اند. آنها بدون داشتن پروانه صلاحیت مشغول به کار هستند؛ درحالی‌که برای عضویت باید فرد حداقل مدرک کارشناسی‌ارشد   در   رشته‌های روانشناسی یا مشاوره از یکی از دانشگاه‌های معتبر داخلی یا خارجی داشته باشد و بعد این مدارک را ارائه دهد. سازمان پس از بررسی مدارک، او را عضو می‌کند و به او پروانه صلاحیت حرفه‌ای می‌دهد.»

قوه قضاییه ورود کند
در این شرایط، تنها توصیه‌ای که از سوی سازمان نظام روانشناسی شده، این است که افراد، این روانشنا‌س‌نماها را در فضای مجازی دنبال نکنند. با این حال اللهیاری از سازمان نظام روانشناسی می‌خواهد تا موضوع روانشناس‌نماها را پیگیری قانونی کند، اسامی آنها را به قوه قضاییه بدهد و پلیس فتا برای برخورد در فضای مجازی وارد عمل شود. به‌گفته اللهیاری، خود سازمان هم می‌تواند از این افراد به‌طور مستقل شکایت کند و از افرادی که به هر طریقی از خدمات گرفتن از آنها متضرر شده‌اند بخواهد تا برای شکایت اقدام کنند: «برخی از این افرادی که در این فهرست قرار دارند، قبلا تذکراتی گرفته بودند، از آنها خواسته شده بود مدارک مرتبط بیاورند و... اما کاری نکردند.» این عضو شورای مرکزی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره در پاسخ به افرادی که می‌گویند تنها دلیل قرار گرفتن اسم‌شان در این فهرست، عضو نبودنشان در سازمان نظام روانشناسی است، توضیح می‌دهد: «قانون تصریح کرده تمام افرادی که می‌خواهند پروانه صلاحیت حرفه‌ای بگیرند باید اول عضو سازمان باشند و عضویت در سازمان حق عضویت می‌خواهد. آنها باید بخشی از درآمدشان را برای حق عضویت پرداخت کنند تا مجوزهای لازم را بگیرند. تا زمانی که فرد پروانه نداشته باشد نمی‌تواند خدمات روانشناسی ارائه دهد. »