بحران انسانی در کمین کره‌شمالی

کره‌شمالی سرانجام تسلیم ویروس جان‌سخت کرونا شد و از روز پنجشنبه گذشته رسما آغاز همه‌گیری را اعلام کرد. سویه اومیکرون در نهایت تکذیب‌ها و انکارهای رهبر جوان کره‌شمالی، ادعاهای کیم جونگ اون را بی‌اثر و دولت را وادار به اعتراف کرد. کره‌شمالی با آغاز همه‌گیری کرونا در ابتدای سال 2020مرزهای خود را به روی جهان بست. طی این مدت گزارش‌های غیررسمی زیادی مبنی بر ابتلای شهروندان کره‌ای به کرونا منتشر شد، اما دولت کره تمامی این گزارش‌ها را تکذیب کرد. اکنون رهبر کره‌شمالی اعلام کرده که کرونا کشورش را دچار «یک آشفتگی بزرگ» کرده است؛ پذیرشی دیرهنگام که به اعتقاد کارشناسان می‌تواند به واسطه ضعف سیستم ایمنی مردم کره، واکسینه نشدن جمعیت در برابر کرونا، نبود زیرساخت‌های کافی در نظام بهداشت و درمان و همچنین فقر گسترده‌ای که گریبان مردم را گرفته، منجر به جهش ناگهانی مرگ‌ومیر شده و برای دومین بار در تاریخ کره‌شمالی بحرانی انسانی به بار بیاورد.

پذیرش غیرمنتظره
تسلیم شدن کره‌شمالی در برابر همه‌گیری کرونا پس از حدود  2.5‌سال، شگفتی کشورهای جهان را برانگیخته است. همزمان نگرانی از آغاز فاجعه انسانی در کشوری که از ضعیف‌ترین زیرساخت‌های درمانی در جهان برخوردار است رو به افزایش است. با توجه به مخفی‌کار بودن دولت کره‌شمالی، تشخیص اینکه واقعا چه وضعیتی در این کشور حاکم است بسیار دشوار است اما حقایق به‌شدت نگران‌کننده هستند. در کره‌شمالی خبری از واکسیناسیون نیست، ظرفیت تست‌گیری در این کشور به‌شدت کم است، نظام درمانی ناکارآمد بوده و فقری فراگیر در کشور حاکم است. ‌از این‌رو کارشناسان هشدار داده‌اند درصورتی که این کشور دارو و واکسن از کشورهای دیگر دریافت نکند، باید با یک موج بزرگ مرگ‌ومیر و بیماری مواجه شود. آمار مرگ‌ومیر در این کشور تا روز یکشنبه به 42نفر رسیده است؛ ‌درحالی‌که 820هزار و 620نفر دارای علائم کرونا شناسایی شده‌اند. همچنین براساس گزارش‌های رسمی دولتی، 324هزار و 550نفر همچنان تحت درمان یا در قرنطینه هستند.

منشأ شیوع
رویترز گزارش داده که اخبار مربوط به آغاز تبی فراگیر در پیونگ‌یانگ و مثبت شدن تست کرونای تعدادی از شهروندان کره‌ای از روز پنجشنبه در رسانه‌های محلی کره‌شمالی پخش شده است. 
با این‌ همه رسانه‌های محلی برای پوشش دادن اخبار همه‌گیری دائما از ادبیاتی مبهم استفاده کرده و آن را تبی فراگیر می‌نامند. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که کره‌شمالی از آغاز همه‌گیری تاکنون تنها توانسته 64هزار و 200مورد تست انجام دهد؛ ‌نرخی که در مقایسه با مجموع تست‌گیری‌های کشورهای دیگر ازجمله کره‌جنوبی که تاکنون 172میلیون مورد تست کرونا انجام داده، بسیار ناچیز است. اما بخشی از این تفاوت ناشی از آن است که کره‌جنوبی تست‌گیری را از 2.5‌سال پیش آغاز کرده است.
گفته می‌شود رژه نظامی عظیمی که روز 5اردیبهشت با حضور ده‌ها هزار نفر از شهروندان کره‌ای در پیونگ‌یانگ برگزار شد، یکی از عوامل تشدید همه‌گیری در این کشور بوده است. همچنین این احتمال وجود دارد که پس از آغاز به‌کار خط راه‌آهن باری میان چین و کره‌شمالی، سویه اومیکرون از مرزهای شمالی و از چین وارد این کشور شده باشد. کره‌شمالی به‌شدت وابسته به واردات از چین است.

چالش‌های کرونایی کره‌شمالی
کره‌شمالی یکی از معدود کشورهای جهان است که جمعیت آن علیه کرونا واکسینه نشده است و همزمان از کمبود مزمن دارو و تجهیزات پزشکی رنج می‌برد. در بسیاری از کشورهای پیشرفته، سویه اومیکرون نسبت به دیگر سویه‌های کرونا آسیب کمتری وارد کرده و تلفات کمتری به جا گذاشته است، اما بخشی از این کاهش عوارض ناشی از تأثیرات واکسیناسیون عمومی، ‌استفاده از قرص‌های کرونا، درمان‌های اثربخش و تجهیزات پزشکی کارآمد بوده است. علاوه بر این، جمعیت جهان برخلاف جمعیت کره‌شمالی 2.5‌سال است که در معرض ویروس کرونا قرار داشته‌اند. هیچ‌یک از این شرایط درباره کره‌شمالی صدق نمی‌کند.
به‌گفته جان جائه آهن، استاد طب بازدارنده دانشگاه گاچون در کره‌جنوبی، نرخ مرگ ‌و میر اومیکرون در کره‌جنوبی 0.1درصد بوده است، اما احتمالاً این عدد در مورد کره‌شمالی بسیار بالاتر است و حتی شاید به 1درصد برسد. به‌گفته آهن، کره‌شمالی قادر به جلوگیری از ابتلای گسترده شهروندان کره‌ای نیست. ‌همانطور که رهبران پیشین این کشور نتوانستند از مرگ ‌و میر فاجعه‌بار ناشی از قحطی دهه 1990میلادی جلوگیری کنند؛ فاجعه‌ای که بین سال‌های 1994تا 1998رخ داد و آمار قربانیان آن از 240هزار نفر تا 3میلیون و 500هزار نفر تخمین زده شده‌ است. براساس گزارش سال 2021شاخص آمادگی سلامت جهانی، میزان آمادگی کره‌شمالی در برابر پاندمی‌ در میان 195کشور جهان، 193بوده است.

گام بعدی پیونگ‌یانگ چیست؟
دولت کیم جونگ اون از ابتدای همه‌گیری تمامی گزارش‌ها مبنی بر آغاز شیوع کرونا در کشورش را رد کرد و در مسیر تکذیب این گزارش‌ها تا جایی پیش رفت که میلیون‌ها دوز واکسن‌ اهدایی از سوی نهاد‌ها و کشورهای مختلف را نپذیرفت. پیونگ‌یانگ تا‌کنون میلیون‌ها دوز واکسن آسترازنکا و سینوواک را که قرار بود از سوی سازوکار کوواکس، ‌یونیسف، کره‌جنوبی و چین وارد کره شوند، بازگردانده است. اکنون اما رهبر کره‌شمالی نه‌تنها آغاز همه‌گیری را پذیرفته، بلکه از روز اول در کشور قرنطینه عمومی اعلام کرده است. اگرچه عده‌ای پذیرش پیونگ‌یانگ را نشانه‌ای برای نیاز به پذیرش کمک‌ها و پشتیبانی‌ جهانی تفسیر کرده‌اند، اما همزمان نشانه‌هایی حاکی از آن که ممکن است سیاست پیونگ‌یانگ در نهایت سیاست زندگی مسالمت‌آمیز با ویروس باشد نیز وجود دارد؛ ‌حتی اگر برای دوره‌ای مقررات قرنطینه سختگیرانه را به اجرا بگذارد. چرا که کیم جونگ اون به مقامات کره دستور داده پروژه‌های ساخت و ساز، کشاورزی و دیگر پروژه‌های برنامه‌ریزی شده دولتی را متوقف نکنند. حتی در عصر روز پنجشنبه، کره‌شمالی 3 موشک بالستیک را مورد آزمایش قرار داد تا نشان دهد همه‌گیری مانع از فعالیت‌های نظامی‌اش نخواهد شد.
از این‌رو کارشناسان باور دارند حداکثر واکنش پیونگ‌یانگ به همه‌گیری، قرنطینه کردن مردم در داخل مراکز قرنطینه خواهد بود زیرا این کشور منابع کافی برای اجرای منع عمومی تردد مشابه آنچه در چین حاکم است را ندارد. همچنین دولت کره نگران آن است که اجرای چنین محدودیتی، به اقتصاد از پیش آسیب‌دیده کره‌شمالی ضربه‌ای مهلک‌تر وارد کند.
اعتراف به شیوع کرونا این امید را زنده کرده که شاید پیونگ‌یانگ برای مدیریت بحران جدید حاضر به پذیرش محموله‌های اهدایی واکسن و داروی کرونا از دیگر کشورها شود. اگرچه پیونگ‌یانگ هنوز پاسخ مشخصی به پیشنهاد‌های کمک از سوی چین و کره‌جنوبی نداده است. 
برخی معتقدند اقدام کره‌شمالی برای پیش بردن اهداف اقتصادی و نظامی‌اش در بحبوحه آغاز همه‌گیری کرونا در این کشور نشان می‌دهد این کشور به‌دنبال آن است که به جای دریافت واکسن، تن به ایمنی جمعی داده و در این مسیر بهای مرگ ‌و میرهای گسترده ناشی از کرونا را بپذیرد.

مکث
کشورهای بدون کرونا
کره‌شمالی تا همین چند روز قبل یکی از 3کشور جهان بود که به درست یا غلط از ابتدای همه‌گیری کرونا تا به امروز هیچ مورد ابتلا به کرونا گزارش نکرده بود. با پذیرش رسمی آغاز همه‌گیری در این کشور از سوی رهبر و دیگر مقامات کره‌شمالی، ‌اکنون تنها 2کشور دیگر در جهان وجود دارند که تاکنون هیچ گزارشی از ابتلا به کرونا در آنها به ثبت نرسیده است؛ ترکمنستان، کشوری هم‌مرز با قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان، ایران و افغانستان و تووالو جزیره‌ای در دل اقیانوس آرام. از آنجایی که تمامی همسایگان ترکمنستان درگیر همه‌گیری بوده‌اند، گزارش نشدن موارد ابتلا در این کشور غیرواقعی به‌نظر می‌آید.
از این‌رو گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که دولت ترکمنستان از عمد گزارش‌هایی غیردقیق از آمار ابتلا به کرونا ارائه می‌دهد و استفاده از عبارت ویروس کرونا را در رسانه‌های داخلی خود ممنوع کرده است. تووالو اما برای درگیر همه‌گیری نشدن بهانه‌ای قابل‌قبول دارد. این جزیره یکی از کم‌بازدید‌شده‌ترین مناطق جهان است و سالانه کمتر از 200توریست به آن سفر می‌کنند. از این‌رو احتمال داده می‌شود همین انزوا به درگیر نشدن تووالو با همه‌گیری کمک کرده باشد.